Wikipedia

Mascha Kaléko

Mascha Kaléko (ur. 7 czerwca 1907 w Chrzanowie jako Golda Malka Aufen, zm. 21 stycznia 1975 w Zurychu) – niemiecka poetka.

Mascha Kaléko
Data i miejsce urodzenia

7 czerwca 1907
Chrzanów, Galicja

Data i miejsce śmierci

21 stycznia 1970
Zurych

Dziedzina sztuki

poezja

Ważne dzieła

Das lyrische Stenogrammheft. Verse vom Alltag. Kleines Lesebuch für Große. Gereimtes und Ungereimtes

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Tabliczka pamiątkowa poświęcona poetce, umieszczona w Charlottenburgu

Życiorys edytuj

Mascha Kaléko urodziła się jako Golda Malka Aufen – nieślubne dziecko żydowskiego kupca rosyjskiego pochodzenia Fischela Engela (1884–1956) i pochodzącej z Moraw Rozalii Chaji Reisel Aufen (1883–1975)[1][2]. Rodzice pobrali się w roku 1922, ojciec uznał wówczas córkę, która przyjęła także jego nazwisko (Engel).

Z obawy przed pogromami Golda z matką przeniosły się na początku I wojny światowej do Frankfurtu nad Menem, ojciec został internowany jako obywatel rosyjski. W 1916 roku rodzina przeprowadziła się do Marburga, a w 1918 roku do Berlina. Tam Golda uczęszczała do szkoły. Z woli ojca zaniechała studiów i w 1925 roku podjęła pracę biurową, studiując filozofię i psychologię na kursach wieczorowych na Lessing-Hochschule i Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie[3].

31 lipca 1928 roku poślubiła starszego o prawie 10 lat nauczyciela języka hebrajskiego Saula Aarona Kaléko. W końcu lat dwudziestych weszła w środowisko berlińskiej awangardy, poznała m.in. Else Lasker-Schüler, Ericha Kästnera i Joachima Ringelnatza.

W 1929 roku ogłosiła drukiem pierwsze wiersze w piśmie „Der Querschnitt”. W styczniu 1933 roku ukazał się jej „Liryczny zeszyt stenogramów”.

 
Grób Maschy Kaléko na Cmentarzu żydowskim w Zurychu

W grudniu 1936 roku urodziła syna Stevena, którego ojcem był dyrygent i muzykolog Chemjo Vinaver. W 1938 roku rozwiodła się z Saulem Kaléko, ale zachowała jego nazwisko jako pseudonim literacki. Sześć dni po rozwodzie została żoną Vinavera, razem wyemigrowali do USA. Kaléko utrzymywała tam rodzinę pisaniem tekstów reklamowych. W 1944 roku otrzymała amerykańskie obywatelstwo[3].

Po wojnie powróciła do Niemiec. Wydawnictwo Rowohlta wznowiło „Liryczny zeszyt stenogramów” w 1956 roku. Za namową męża wyjechała w 1960 roku do Jerozolimy, gdzie cierpiała osamotnienie wskutek językowej i kulturalnej izolacji. Po śmierci syna (1968) i męża (1973) zamierzała powrócić do Berlina.

Ostatni raz odwiedziła Niemcy we wrześniu 1974 roku[4]. Podczas podróży powrotnej do Jerozolimy pogorszył się jej stan zdrowia. Trafiła do szpitala w Zurychu, gdzie zmarła wskutek komplikacji raka żołądka[1]. Spoczęła na żydowskim cmentarzu Oberer Friesenberg w Zurychu[5].

W 1995 roku jedna z berlińskich ulic w dzielnicy Kladow została nazwana jej imieniem[6]. W 2018 roku została patronką szkoły podstawowej w Berlinie-Mariendorf[7].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b e, Die Lyrikerin Mascha Kaléko – „Ich möchte in dieser Zeit nicht Gott sein” [online], Deutschlandfunk [dostęp 2023-03-05] (niem.).
  2. ↑ Mascha Kaléko [online], Jewish Women’s Archive [dostęp 2023-03-05] (ang.).
  3. ↑ a b Mascha Kaléko [online], Jewish Women’s Archive [dostęp 2023-03-05] (ang.).
  4. ↑ Alex Finnis, Why today’s Google Doodle celebrates the poet Mascha Kaléko [online], inews.co.uk, 16 września 2020 [dostęp 2023-03-05] (ang.).
  5. ↑ Der jüdische Friedhof Oberer Friesenberg in Zürich [online], www.alemannia-judaica.de [dostęp 2023-03-05].
  6. ↑ 18 Sommer in Kladow [online], blogs.taz.de [dostęp 2023-03-05] (niem.).
  7. ↑ Mascha-Kaléko-Grundschule, Berlin | Mascha-Kaléko-Grundschule [online], 3 czerwca 2018 [dostęp 2023-03-05] (niem.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mascha_Kaléko&oldid=69828626”