Tuligłowy (województwo podkarpackie)
Tuligłowy – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jarosławskim, w gminie Rokietnica[5][6]. Położona na północnym skraju Pogórza Dynowskiego w odległości 19 km na południe od Jarosławia.
| wieś | |
 Kościół parafialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-562[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RJA |
| SIMC |
0610320[5] |
Położenie na mapie gminy Rokietnica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jarosławskiego  | |
 49°53′30″N 22°36′01″E/49,891667 22,600278[1]
| |
Wieś szlachecka, własność Stanisława Derszniaka, położona była w 1589 roku w ziemi przemyskiej województwa ruskiego[7]. W II Rzeczypospolitej znajdowała się w powiecie jarosławskim województwa lwowskiego[8]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego[8].
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0610336 | Dolna Część | część wsi |
| 0610342 | Górna Część | część wsi |
| 0610359 | Małe Tuligłowy | część wsi |
| 0610365 | Parcelacja Tuligłowska | część wsi |
| 0610371 | Pod Lasem | część wsi |
Historia edytuj
Rejon Tuligłów zamieszkany był już w okresie średniowiecza. W źródłach pisanych wieś pojawia się w początkach XIV w. Pierwszy drewniany kościół zbudował właściciel, Mikołaj Mzurowski w 1393 r., a w 1396 r. erygowana była parafia. Według tradycji, w przybyli tutaj uchodzący przed Tatarami mieszkańcy Kudryniec na Podolu. W tym zacisznym miejscu udało im się wreszcie „przytulić głowy”. Najcenniejszym przedmiotem, jaki przynieśli ze sobą był obraz Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia, pochodzący z kudrynieckiego zamku. Na wzgórzu, 2 km na południe od wsi zlokalizowane jest wczesnośredniowieczne grodzisko „Borusz” z IV w. n.e., jedno z lepiej zachowanych założeń obronnych. Na wierzchowinie oraz na zboczach wzniesienia zachował się czytelny układ wałów i fos obronnych, obejmujących gród i podgrodzie. Podczas prowadzonych prac archeologicznych odnaleziono tu resztki chat oraz liczne elementy wyposażenia. Według legend jest to wzgórze czarownic, na którym spoczywają uśpione wiedźmy z dawnych czasów[9].
W dolnej, wschodniej części wsi zachowały się obwarowania obronne z XVII w. Nie znaleziono żadnych przekazów w źródłach, jakie było przeznaczenie obiektu i kto go zbudował. Jedna z teorii głosi, że warownię i drewniany dwór obronny zbudowali Krasiccy po najeździe tatarskim w 1624 r. Według miejscowej legendy było to miejsce schronienia chłopów na czas wojen. Ponoć chronili się tam przed Tatarami i Szwedami chłopi wraz z bydłem oraz panowie z pobliskiego folwarku. Zachowane do dziś wały mają wysokość do 4 m a bastiony do 7 m. Wały otaczały niegdyś kwadratowy majdan o boku 75 m. 6-metrowa przerwa w kurtynie północnej wskazuje na istnienie w tym miejscu bramy wjazdowej.
Kościół edytuj
Pośrodku wsi, na zboczu doliny znajduje się kościół parafialny pw. św. Mikołaja Biskupa i zespół poklasztorny, zbudowane w latach 1768–1770. W ołtarzu głównym kościoła umieszczony jest słynący łaskami obraz M.B. Niepokalanego Poczęcia. Obraz o cechach bizantyńskich namalowany jest na desce lipowej i pochodzi z końca XV w. Obraz koronowany został w 1909 a Tuligłowy należą do licznie odwiedzanych sanktuariów maryjnych w Polsce. Parafia w Tuligłowach jest prowadzona przez księży Michalitów.
Osoby związane z miejscowością edytuj
- Bronisław Błocki (ur. 1857 w Tuligłowach[10], zm. w 1919 we Lwowie) – polski botanik, profesor Wyższej Szkoły lasowej we Lwowie[11].
- Janina Fetlińska (1952–2010) – senator VI i VII kadencji
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 141515
- ↑ Wieś Tuligłowy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-12], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-12].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1302 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 13.
- ↑ a b Rys historyczny. powiat.jaroslawski.pl. [dostęp 2023-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-29)].
- ↑ Emil Hoff: Podkarpackie duchy i straszydła: najbardziej nawiedzone miejsca niedaleko Rzeszowa na weekend z dreszczykiem. Gdzie spotkać diabła Didko?. 2022-10-26. [dostęp 2022-10-27].
- ↑ M. Szewera: Błoćkyj Bronisław Rudilfowycz. [W:] Encykłopedija suczasnoji Ukrajiny. T. 3 : Біо–Бя. Kijów, 2004, s. 84–85. (ukr.).
- ↑ Stanisław Kulczyńki: Błocki Bronisław (1857–1919). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. II. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1936, s. 137.
Linki zewnętrzne edytuj
- Tuligłowy 3.) T., wś, pow. jarosławski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 615.
- Sanktuarium Niepokalanej Matki Dobrej Nadziei w Tuligłowach
- Zamek w Tuligłowach