Wikipedia

Stanisław Łojasiewicz

polski matematyk

Stanisław Łojasiewicz (ur. 9 października 1926 w Warszawie, zm. 14 listopada 2002 we Włoszech) – polski matematyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk[1].

Stanisław Łojasiewicz
Data i miejsce urodzenia

9 października 1926
Warszawa

Data i miejsce śmierci

14 listopada 2002
Włochy

Profesor nauk matematycznych
Specjalność: geometria semi- i subanalityczna, analiza różniczkowa
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1950

Habilitacja

1957

Profesura

1962

Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN

członek rzeczywisty

Status PAU

członek czynny

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Okres zatrudn.

1946-1996

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Medal Komisji Edukacji Narodowej

Biogram

edytuj

Syn Stanisława (1870–1933), radcy sądowego. W 1945 rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jeszcze będąc studentem pracował na uczelni jako wolontariusz. Badał teorię równań różniczkowych, w której to dziedzinie doktoryzował się trzy lata po ukończeniu studiów (1950)[2]. Po doktoracie zajął się zagadnieniami teorii dystrybucji. Na zaproszenie sławnego francuskiego matematyka, Laurenta Schwartza, wyjechał do Paryża. Podczas pobytu we Francji samodzielnie rozwiązał tzw. problem dzielenia dystrybucji przez funkcje analityczne, który sprawiał kłopot tamtejszym matematykom. Sposób rozwiązania tego problemu został nazwany nierównością Łojasiewicza. W oparciu o analizę tej nierówności stworzył dwa nowe działy matematyki: geometrię semianalityczną, która później rozwinęła się w geometrię subanalityczną oraz analizę różniczkową.

Od 1958 prowadził badania za granicą na uniwersytetach w Chicago, Berkeley oraz Princeton. Rozbudował tam swoją teorię geometrii semianalitycznej. W późniejszych latach wykładał także we Włoszech (Piza), Hiszpanii (Valladolid, Madryt) oraz na zaproszenie UNESCO w Argentynie (Buenos Aires). W 1970 r. na Międzynarodowym Kongresie Matematyków (ICM) w Nicei wygłosił invited address na temat zbiorów semianalitycznych w sekcji Géométrie et Topologie. Analyse sur les varietés[3]. Rok później został wybrany do Polskiej Akademii Nauk, której członkiem rzeczywistym stał się w 1980. Od samego początku istnienia Instytutu Matematycznego PAN był mocno zaangażowany w jego prace. W Instytucie Matematyki UJ prowadził regularnie seminaria z zakresu analizy różniczkowej i teorii osobliwości. Jego działalność naukowa i dydaktyczna przyciągnęła grupę uczniów, z której z czasem wyrosła szkoła matematyczna. Wśród jej przedstawicieli byli uczeni z Krakowa, Warszawy, Gdańska, Łodzi, Kielc oraz ośrodków za granicą (we Francji, Włoszech, Holandii, Hiszpanii, Niemczech, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Japonii).

W swoim dorobku miał ponad 70 publikacji, m.in. Wstęp do teorii funkcji rzeczywistych (1973) oraz Wstęp do geometrii analitycznej zespolonej (1988). Jego prace dotyczyły równań różniczkowych, mechaniki teoretycznej, analizy różniczkowej, teorii dystrybucji i geometrii analitycznej[4][5].

Był członkiem czynnym PAU[6], Academia Europea stworzonej przez Unię Europejską oraz papieskiej Pontificia Academia Scientiarum w Watykanie, w której prezydium przez wiele lat zasiadał. Zasiadał w Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej w Warszawie. Otrzymał wiele odznaczeń i wyróżnień[7], m.in. Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1998)[8], Nagrodę im. Alfreda Jurzykowskiego (1985)[9], Medal Komisji Edukacji Narodowej, Medal im. Wacława Sierpińskiego (1984)[10], Medal im. Stefana Banacha[11]. W 1968 został laureatem nagrody państwowej I stopnia[12].

W życiu prywatnym interesował się muzyką poważną (grał na fortepianie), turystyką górską, narciarstwem oraz literaturą hiszpańską i włoską. Zmarł 14 listopada 2002 wracając z konferencji naukowej we Włoszech. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[13] (kw. GD-płn.-7).

 
Grób prof. Stanisława Łojasiewicza na cmentarzu Rakowickim

Upamiętnienie

edytuj

Nowo wybudowaną ulicę w Krakowie na terenie III Kampusu UJ, przy której mieści się Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, nazwano imieniem prof. Stanisława Łojasiewicza.

Od 2010 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim odbywa się corocznie Wykład Łojasiewicza poświęcony jego pamięci. Wykładowi towarzyszą warsztaty przygotowujące[14].

Rok Wykładowca Uniwersytet Kraj Tytuł
2010 Shing-Tung Yau Harvard University Chiny / Stany Zjednoczone Coupled system of Hermitian metrics with Hermitian Yang-Mills system
2011 Richard S. Hamilton Columbia University Stany Zjednoczone The Ricci flow in lower dimensions
2012 Bernard Malgrange(inne języki) Uniwersytet Henri Poincaré(inne języki) Francja Differential algebraic groups
2013 Neil Trudinger Australian National University Australia Optimal transportation in the 21st century
2014 Fernando Codá Marquez(inne języki) Princeton University Brazylia / Stany Zjednoczone The min-max theory of minimal surfaces and applications
2015 Noga Alon Tel Aviv University Izrael Signrank and its applications in combinatorics and complexity
2017 Artur Avila Instituto Nacional de Matemática Pura e Aplicada(inne języki) / Centre national de la recherche scientifique Brazylia / Francja One-frequency Schrödinger operators and the almost reducibility conjecture
2018 Luis A. Caffarelli University of Texas at Austin Argentyna / Stany Zjednoczone Some models of segregation
2023 Maksym Radziwiłł University of Texas at Austin Polska / Kanada / Stany Zjednoczone Recent developments in analytic number theory

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Prof. zw. dr hab. czł. rzecz. PAN Stanisław Łojasiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-10-17].
  2. ↑ Stanisław Łojasiewicz. Mathematics Genealogy Project. [dostęp 2015-08-08].
  3. ↑ Jego referat Sur les ensembles semi-analytiques został opublikowany w tomie 2 Actes du Congrès International des Mathématiciens 1970, s. 237-241.
  4. ↑ Łojasiewicz, Stanisław (1926-2002). Katalog elektroniczny Biblioteki Narodowej. [dostęp 2017-08-22].
  5. ↑ Stanisław Łojasiewicz (publikacje i cytowania). scholar.google.pl. [dostęp 2017-08-22]. (ang.).
  6. ↑ Pozostaną w naszej pamięci. pau.krakow.pl. [dostęp 2015-08-08].
  7. ↑ Roman Duda, Matematycy XIX i XX wieku związani z Polską, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2012, s. 280-281.
  8. ↑ M.P. z 1998 r. nr 36, poz. 495.
  9. ↑ Jerzy Krzywicki, Jan Mycielski, Czesław Ryll-Nardzewski, Adam Sobiczewski, Kazimierz Urbanik, Nagrody Fundacji Jurzykowskiego w matematyce. Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria II: Wiadomości Matematyczne XXXVI (2000), s.163-168. [dostęp 2015-08-08].
  10. ↑ Medal i Wykład im. Wacława Sierpińskiego. Polskie Towarzystwo Matematyczne. [dostęp 2015-08-08].
  11. ↑ Medal im. Stefana Banacha. Instytut Matematyczny PAN. [dostęp 2016-06-02].
  12. ↑ Nowiny Rzeszowskie, nr 172 (5927), 20-21-22 lipca 1968, s. 2.
  13. ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 173, ISBN 978-83-233-4527-5.
  14. ↑ Wykład Łojasiewicza – Instytut Matematyki Uniwersytetu Jagiellońskiego [online], www.im.uj.edu.pl [dostęp 2016-12-27].

Bibliografia

edytuj
  • Paweł Stachnik, Wygrała matematyka, w: Dziennik Polski z dn. 5 marca 2002, ISSN 0137-9089.
  • Odeszli wybitni krakowianie, w: Dziennik Polski z dn. 18 listopada 2002, ISSN 0137-9089.
  • Uroczystość odnowienia doktoratu Profesora Stanisława Łojasiewicza, Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria II: Wiadomości Matematyczne t. 36 (2000), s. 169-173. [1]
  • Wiesław Pawłucki, Stanisław Łojasiewicz (1926-2002), Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria II: Wiadomości Matematyczne 39 (2003), s. 183-190. [2]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Łojasiewicz&oldid=74599426”