Stanisław Daszewski

oficer Wojska Polskiego

Stanisław Daszewski (ur. 25 grudnia 1888 w Syczówce, zm. 29 listopada 1959) – kapitan pilotobserwator Wojska Polskiego, inżynier, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Stanisław Daszewski
Ilustracja
kapitan pilot obserwator kapitan pilot obserwator
Data i miejsce urodzenia

25 grudnia 1888
Syczówka

Data śmierci

29 listopada 1959

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

5 eskadra lotnicza
9 eskadra wywiadowcza
39 eskadra Breguetów
3 eskadra wywiadowcza
1 pułk lotniczy
6 pułk lotniczy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Polowa Odznaka Obserwatora
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941)

Życiorys

edytuj

Syn Jana i Emilii z Hofmaisterów. Ukończył gimnazjum filologiczne, następnie studiował na politechnice w Monachium[1], którą ukończył z tytułem inżyniera[2]. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił 7 sierpnia 1914 roku jako ochotnik do Legionów Polskich[1]. Otrzymał przydział do 2 pułku ułanów, w którym od 1 grudnia 1915 pełnił obowiązki dowódcy plutonu, a od 1 grudnia 1916 dowódcy szwadronu karabinów maszynowych[2]. Odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzowi i 19 lutego 1918 roku został internowany[1][3][2]. Na stopień chorążego został mianowany 1 grudnia 1915, a na stopień podporucznika 1 listopada 1916 w kawalerii[4].

21 listopada 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu podporucznika z byłego Polskiego Korpusu Posiłkowego[1][5]. W lutym 1919 został przeniesiony z Dowództwa Okręgu Generalnego Kraków do Centralnych Składów Lotniczych przy Sekcji Żeglugi Napowietrznej MSWojsk[6]. Następnie służył w 5 eskadrze lotniczej, następnie w 9 eskadrze wywiadowczej i 39 eskadrze Breguetów[2]. 1 sierpnia 1919 roku został skierowany na kurs do Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych w Warszawie. Było to szkolenie organizowane w ramach I kursu w OSOL, zostało zakończone we wrześniu[2]. Został przydzielony do V dyonu lotniczego, gdzie od października 1919 roku pełnił funkcję adiutanta[7]. 1 grudnia 1919 został mianowany porucznikiem kawalerii. Pełnił wówczas służbę w Dowództwie Frontu Pomorskiego[8].

 
Stanisław Daszewski por. obs.; 3 Eskadra Wywiadowcza

W czasie wojny polsko-bolszewickiej walczył jako obserwator w składzie 3 eskadry wywiadowczej. 19 kwietnia, w załodze z Jerzym Kossowskim, wszedł w skład grupy złożonej z czterech załóg, które przeprowadziły rozpoznanie i bombardowanie Kijowa[9]. Lot był trudny nawigacyjnie i niebezpieczny, gdyż polskie załogi miały do pokonania 600 kilometrów (z czego większość nad terenem zajętym przez nieprzyjaciela). Zakończył się sukcesem, zniszczono tory kolejowe, uszkodzono obrotnicę przed parowozownią, co doprowadziło do opóźnień w przegrupowaniu wojsk nieprzyjaciela[10]. Sam Daszewski wyróżnił się podczas tego lotu skutecznością bombardowania (uszkodził jedną z lokomotyw) oraz tym, że podczas lotu przeprowadził szczegółowe rozpoznanie pozycji nieprzyjaciela[11].

26 kwietnia 1920 rok, na polecenie Szefa Ścisłego Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych przeprowadził rozpoznanie w rejonie KoziatynBerdyczów. W czasie lotu, poza przeprowadzeniem szczegółowego rozpoznania wskazanego rejonu, przeprowadził też ataki na oddziały Armii Czerwonej. Dostarczył oddziałom lądowym szczegółowe informacje o rozmieszczeniu oddziałów nieprzyjaciela co znacznie ułatwiło działania oddziałom polskim. 27 kwietnia poleciał na rozpoznanie w rejonie Koziatyna, podczas tego lotu również przeprowadzał ataki na oddziały Armii Czerwonej[12].

30 kwietnia, w załodze z por. pil. Tadeuszem Praussem, przeprowadzał rozpoznanie w rejonie Fastowa. Podczas tego lotu zaatakował bombami i ogniem z karabinu maszynowego kolumnę marszową nieprzyjaciela. Ich samolot został kilkakrotnie trafiony (odstrzelono pokrywę silnika), ale pilot zdołął powrócić na macierzyste lotnisko[13].

19 maja 1920 roku, w załodze z Józefem Krzyczkowskim wziął udział w ataku na stację Demirki, gdzie nieprzyjaciel zgromadził transporty kolejowe i pociągi pancerne. Nalot okazał się nieskuteczny, dodatkowo obrona przeciwlotnicza bolszewików uszkodziła samolot Krzyczkowskiego i Daszewskiego[14]. Następnego dnia polskie samoloty powróciły w ten rejon. Ich nalot okazał się skuteczniejszy, uszkodzono pociąg pancerny "Lenin" a kilka innych zostało zmuszonych do wycofania się[15][16].

23 maja, również z pil. Krzyczkowskim, wykrył koncentrację wojsk nieprzyjaciela pod Rżyszczewem. Udało im się zaatakować wrogie oddziały oraz przekazać polskim wojskom meldunek o położeniu nieprzyjaciela 14 Dywizji Piechoty Wielkopolskiej. Informacje zebrane podczas tego lotu ułatwiły polskim oddziałom atak na Rżyszczew i zminimalizowały straty po polskiej stronie[15].

30 maja brał udział w ataku na statki nieprzyjaciela na Dnieprze. W wyniku ataku jeden statek został zatopiony, a drugi został uszkodzony i wyrzucony na brzeg przez załogę[3]. 5 czerwca 1920 roku, poleciał z pil. Jerzym Kossowskim, na rozpoznanie z bombardowaniem rejonów na wschód od Kijowa. Podczas lotu powrotnego ich samolot został przechwycony przez nieprzyjacielski myśliwiec z 21. oddziału rozpoznawczego lotnictwa Armii Czerwonej (pilot Prochorow). W wyniku walki Stanisław Daszewski został ranny w głowę; pilot zdołał doprowadzić samolot do bazy[17].

27 sierpnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu rotmistrza, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[18]. 9 września 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana, w Korpusie Wojsk Lotniczych, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[19].

Po rekonwalescencji, 2 grudnia 1920 roku, otrzymał przydział do Niższej Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, gdzie służył do sierpnia następnego roku[3][2]. Następnie został przeniesiony do Centralnych Zakładów Lotniczych w Warszawie. 24 grudnia 1921 roku ogłoszono jego przeniesienie do rezerwy na skutek wniosku reklamacyjnego[1][20].

Po zwolnieniu z wojska pracował w przemyśle ciężkim na Górnym Śląsku i w latach 1929–1932 w branży motoryzacyjnej, a od 1933 roku w Polskich Liniach Lotniczych LOT[1][3][2]. W marcu 1930 roku został przeniesiony w rezerwie z 1 pułku lotniczego do 6 pułku lotniczego we Lwowie[21].

W 1939 roku został zmobilizowany, w trakcie kampanii wrześniowej dostał się do niewoli. Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał w Szczecinie. W 1947 roku został aresztowany i oskarżony przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego o współpracę z angielskim wywiadem. W trakcie śledztwa został uniewinniony i uwolniony. Zmarł 29 listopada 1959 roku[3].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Za swą służbę w polskim lotnictwie otrzymał odznaczenia[22]:

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f Kolekcja VM ↓, s. 4.
  2. a b c d e f g Zieliński i Wójcik 2005 ↓, s. 38.
  3. a b c d e Sebastian Nowosad: Daszewski Stanisław kpt. pil. obs. inż.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-01-29]. (pol.).
  4. Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 43.
  5. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 7 z 23 stycznia 1919 roku, poz. 130.
  6. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 20 z 22 lutego 1919 roku, poz. 643.
  7. Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 102.
  8. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 100 z 31 grudnia 1919 roku, poz. 4413.
  9. Tarkowski 1991 ↓, s. 57.
  10. Mordawski 2009 ↓, s. 210.
  11. Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 116.
  12. Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 122.
  13. Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 124.
  14. Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 132.
  15. a b Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 133.
  16. Tarkowski 1991 ↓, s. 61.
  17. Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 148.
  18. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 1 września 1920 roku, s. 796.
  19. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 36 z 22 września 1920 roku, s. 898.
  20. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 24 grudnia 1921 roku, s. 1713.
  21. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 25 marca 1930 roku, s. 89.
  22. Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 243, 247.
  23. Kolekcja VM ↓, s. 1.
  24. M.P. z 1933 r. nr 102, poz. 123.
  25. Kolekcja VM ↓, s. 3.
  26. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 437.

Bibliografia

edytuj