Stanisław Daszewski
Stanisław Daszewski (ur. 25 grudnia 1888 w Syczówce, zm. 29 listopada 1959) – kapitan pilot–obserwator Wojska Polskiego, inżynier, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 kapitan pilot obserwator
| |
| Data i miejsce urodzenia |
25 grudnia 1888 |
|---|---|
| Data śmierci |
29 listopada 1959 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
5 eskadra lotnicza |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujSyn Jana i Emilii z Hofmaisterów. Ukończył gimnazjum filologiczne, następnie studiował na politechnice w Monachium[1], którą ukończył z tytułem inżyniera[2]. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił 7 sierpnia 1914 roku jako ochotnik do Legionów Polskich[1]. Otrzymał przydział do 2 pułku ułanów, w którym od 1 grudnia 1915 pełnił obowiązki dowódcy plutonu, a od 1 grudnia 1916 dowódcy szwadronu karabinów maszynowych[2]. Odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzowi i 19 lutego 1918 roku został internowany[1][3][2]. Na stopień chorążego został mianowany 1 grudnia 1915, a na stopień podporucznika 1 listopada 1916 w kawalerii[4].
21 listopada 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu podporucznika z byłego Polskiego Korpusu Posiłkowego[1][5]. W lutym 1919 został przeniesiony z Dowództwa Okręgu Generalnego Kraków do Centralnych Składów Lotniczych przy Sekcji Żeglugi Napowietrznej MSWojsk[6]. Następnie służył w 5 eskadrze lotniczej, następnie w 9 eskadrze wywiadowczej i 39 eskadrze Breguetów[2]. 1 sierpnia 1919 roku został skierowany na kurs do Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych w Warszawie. Było to szkolenie organizowane w ramach I kursu w OSOL, zostało zakończone we wrześniu[2]. Został przydzielony do V dyonu lotniczego, gdzie od października 1919 roku pełnił funkcję adiutanta[7]. 1 grudnia 1919 został mianowany porucznikiem kawalerii. Pełnił wówczas służbę w Dowództwie Frontu Pomorskiego[8].
W czasie wojny polsko-bolszewickiej walczył jako obserwator w składzie 3 eskadry wywiadowczej. 19 kwietnia, w załodze z Jerzym Kossowskim, wszedł w skład grupy złożonej z czterech załóg, które przeprowadziły rozpoznanie i bombardowanie Kijowa[9]. Lot był trudny nawigacyjnie i niebezpieczny, gdyż polskie załogi miały do pokonania 600 kilometrów (z czego większość nad terenem zajętym przez nieprzyjaciela). Zakończył się sukcesem, zniszczono tory kolejowe, uszkodzono obrotnicę przed parowozownią, co doprowadziło do opóźnień w przegrupowaniu wojsk nieprzyjaciela[10]. Sam Daszewski wyróżnił się podczas tego lotu skutecznością bombardowania (uszkodził jedną z lokomotyw) oraz tym, że podczas lotu przeprowadził szczegółowe rozpoznanie pozycji nieprzyjaciela[11].
26 kwietnia 1920 rok, na polecenie Szefa Ścisłego Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych przeprowadził rozpoznanie w rejonie Koziatyn–Berdyczów. W czasie lotu, poza przeprowadzeniem szczegółowego rozpoznania wskazanego rejonu, przeprowadził też ataki na oddziały Armii Czerwonej. Dostarczył oddziałom lądowym szczegółowe informacje o rozmieszczeniu oddziałów nieprzyjaciela co znacznie ułatwiło działania oddziałom polskim. 27 kwietnia poleciał na rozpoznanie w rejonie Koziatyna, podczas tego lotu również przeprowadzał ataki na oddziały Armii Czerwonej[12].
30 kwietnia, w załodze z por. pil. Tadeuszem Praussem, przeprowadzał rozpoznanie w rejonie Fastowa. Podczas tego lotu zaatakował bombami i ogniem z karabinu maszynowego kolumnę marszową nieprzyjaciela. Ich samolot został kilkakrotnie trafiony (odstrzelono pokrywę silnika), ale pilot zdołął powrócić na macierzyste lotnisko[13].
19 maja 1920 roku, w załodze z Józefem Krzyczkowskim wziął udział w ataku na stację Demirki, gdzie nieprzyjaciel zgromadził transporty kolejowe i pociągi pancerne. Nalot okazał się nieskuteczny, dodatkowo obrona przeciwlotnicza bolszewików uszkodziła samolot Krzyczkowskiego i Daszewskiego[14]. Następnego dnia polskie samoloty powróciły w ten rejon. Ich nalot okazał się skuteczniejszy, uszkodzono pociąg pancerny "Lenin" a kilka innych zostało zmuszonych do wycofania się[15][16].
23 maja, również z pil. Krzyczkowskim, wykrył koncentrację wojsk nieprzyjaciela pod Rżyszczewem. Udało im się zaatakować wrogie oddziały oraz przekazać polskim wojskom meldunek o położeniu nieprzyjaciela 14 Dywizji Piechoty Wielkopolskiej. Informacje zebrane podczas tego lotu ułatwiły polskim oddziałom atak na Rżyszczew i zminimalizowały straty po polskiej stronie[15].
30 maja brał udział w ataku na statki nieprzyjaciela na Dnieprze. W wyniku ataku jeden statek został zatopiony, a drugi został uszkodzony i wyrzucony na brzeg przez załogę[3]. 5 czerwca 1920 roku, poleciał z pil. Jerzym Kossowskim, na rozpoznanie z bombardowaniem rejonów na wschód od Kijowa. Podczas lotu powrotnego ich samolot został przechwycony przez nieprzyjacielski myśliwiec z 21. oddziału rozpoznawczego lotnictwa Armii Czerwonej (pilot Prochorow). W wyniku walki Stanisław Daszewski został ranny w głowę; pilot zdołał doprowadzić samolot do bazy[17].
27 sierpnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu rotmistrza, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[18]. 9 września 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana, w Korpusie Wojsk Lotniczych, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[19].
Po rekonwalescencji, 2 grudnia 1920 roku, otrzymał przydział do Niższej Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, gdzie służył do sierpnia następnego roku[3][2]. Następnie został przeniesiony do Centralnych Zakładów Lotniczych w Warszawie. 24 grudnia 1921 roku ogłoszono jego przeniesienie do rezerwy na skutek wniosku reklamacyjnego[1][20].
Po zwolnieniu z wojska pracował w przemyśle ciężkim na Górnym Śląsku i w latach 1929–1932 w branży motoryzacyjnej, a od 1933 roku w Polskich Liniach Lotniczych LOT[1][3][2]. W marcu 1930 roku został przeniesiony w rezerwie z 1 pułku lotniczego do 6 pułku lotniczego we Lwowie[21].
W 1939 roku został zmobilizowany, w trakcie kampanii wrześniowej dostał się do niewoli. Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał w Szczecinie. W 1947 roku został aresztowany i oskarżony przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego o współpracę z angielskim wywiadem. W trakcie śledztwa został uniewinniony i uwolniony. Zmarł 29 listopada 1959 roku[3].
Ordery i odznaczenia
edytujZa swą służbę w polskim lotnictwie otrzymał odznaczenia[22]:
- Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 8085[23]
- Krzyż Niepodległości – 2 maja 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[24]
- Krzyż Walecznych[25]
- Polowa Odznaka Obserwatora nr 59 – 11 listopada 1928 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918-1920”[26]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ a b c d e f g Zieliński i Wójcik 2005 ↓, s. 38.
- ↑ a b c d e Sebastian Nowosad: Daszewski Stanisław kpt. pil. obs. inż.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-01-29]. (pol.).
- ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 43.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 7 z 23 stycznia 1919 roku, poz. 130.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 20 z 22 lutego 1919 roku, poz. 643.
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 102.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 100 z 31 grudnia 1919 roku, poz. 4413.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 57.
- ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 210.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 116.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 122.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 124.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 132.
- ↑ a b Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 133.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 61.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 148.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 1 września 1920 roku, s. 796.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 36 z 22 września 1920 roku, s. 898.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 24 grudnia 1921 roku, s. 1713.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 25 marca 1930 roku, s. 89.
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 243, 247.
- ↑ Kolekcja VM ↓, s. 1.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 102, poz. 123.
- ↑ Kolekcja VM ↓, s. 3.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 437.
Bibliografia
edytuj- Daszewski Stanisław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.18-1082 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-10-22].
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918-1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- M. Romeyko: Lotnictwo w wyprawi kijowskiej. „Lot i OPLG Polski”. 6/1937, s. 14, czerwiec 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.,
- Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
- Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy − Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari. T. 1. Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920. Warszawa–Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7.