Stanisław Krzystyniak
Stanisław Michał Krzystyniak (ur. 17 września 1906 w Wojtkowej, zm. 18 lipca 1962 w Alton) – podpułkownik dyplomowany pilot, oficer Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari.
| |
 podpułkownik pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  
| |
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
Syn Antoniego i Genowefy z Pawlików, miał czwórkę rodzeństwa (trzech braci i siostrę). Uczęszczał do Gimnazjum im. Seweryna Goszczyńskiego w Nowym Targu, gdzie 15 czerwca 1926 r. zdał egzamin maturalny[1]. W październiku 1926 r. uczęszczał na kurs unitarny w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej[2]. Szkołę Podchorążych Lotnictwa ukończył w 1929 r. z 23 lokatą i w stopniu podporucznika-obserwatora został skierowany do służby w 22 eskadrze liniowej 2 pułku lotniczego. W 1930 r. przeszkolił się w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w zakresie pilotażu i powrócił do macierzystej jednostki jako pilot. W 1932 r. został awansowany na stopień porucznika. Na przełomie lat 1932/1933 pełnił funkcję oficera ewidencyjnego personelu pułku, w kwietniu 1933 r. został mianowany oficerem taktycznym 22 eskadry. W listopadzie 1933 r. objął obowiązki oficera technicznego eskadry, w styczniu 1935 r. został adiutantem dowódcy 2 pułku lotniczego. W kwietniu 1936 r., jako oficer techniczny, przeszedł do 26 eskadry towarzyszącej[3]. W lutym 1937 r. został mianowany dowódcą III plutonu w 26 eskadrze, w październiku został jej dowódcą i pełnił tę funkcję do listopada 1938 r[4]. Również w tym samym roku otrzymał awans na stopień kapitana[5]. W składzie 26 eskadry wziął udział w akcji „Zaolzie”. Eskadrą dowodził do 26 listopada 1938 r[6]. W marcu 1939 r., przed przyjęciem do Wyższej Szkoły Lotniczej, ukończył kurs próbny w Centrum Wyszkolenia Piechoty. W styczniu 1939 r. został przeniesiony na stanowisko komendanta lotniczego Przysposobienia Wojskowego przy Aeroklubie Krakowskim[7].
W czasie kampanii wrześniowej nie brał udziału w walkach, został ewakuowany z Bazą Lotniczą nr 2 do Rumunii, skąd przedostał się do Francji a następnie dotarł do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF 76639. Po przeszkoleniu w 18 Operational Training Unit (OTU) otrzymał przydział do 301 dywizjonu bombowego. 22 grudnia 1940 r. wziął udział w swej pierwszej misji bojowej w składzie 301 dywizjonu – atakował zbiorniki z paliwem w Antwerpii[8]. 3 stycznia 1941 r. został mianowany zastępcą dowódcy eskadry B dywizjonu 301, 18 czerwca objął dowodzenie nad eskadrą A[9]. 1 kwietnia 1942 r. objął stanowisko dowódcy dywizjonu[10]. Jego Wellington Z-1379 GR-J został uszkodzony przez artylerię przeciwlotniczą podczas nalotu na Dortmund w nocy z 14/15 kwietnia 1942 r. Pilotowi udało się doprowadzić samolot na macierzyste lotnisko i wylądować[11]. Nocą 26 czerwca 1942 r., podczas nalotu 1000 bombowców na Bremę, jego Wellington Z-1479 GR-A został uszkodzony i wodował w rejonie Dornumergrode. Został uratowany przez niemiecką łódź ratunkową i z całą załogą trafił do obozu jenieckiego Stalag Luft III, w którym przebywał do zakończenia II wojny światowej[12]. Po powrocie do Anglii ukończył VII kurs Wyższej Szkoły Lotniczej[13]. Nie zdecydował się na powrót do rządzonej przez komunistów Polski, pozostał na emigracji. Znalazł zatrudnienie w Royal Air Force[14].
Zmarł 18 lipca 1962 r., został pochowany na Alton Cemetery w Hampshire[15].
Życie prywatne edytuj
W Wielkiej Brytanii poślubił Lucy, z którą miał córkę Patrycję oraz syna Antoniego[16].
Ordery i odznaczenia edytuj
Za swą służbę został odznaczony[17]:
- Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 9094,
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie,
- Medal Lotniczy – trzykrotnie.
Upamiętnienie edytuj
W powieściach Janusza Meissnera Żądło Genowefy oraz L – jak Lucy występuje jako Góral[18]. Uchwałą Rady Miasta Nowy Targ z dnia 14 czerwca 1973 r. jedna z jego ulic została nazwana jego imieniem[19].
Przypisy edytuj
- ↑ Almanach Nowotarski 2000/2001 ↓, s. 172.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 317.
- ↑ Hodyra 2016 ↓, s. 116.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 189.
- ↑ Rybka, Stepan 2003 ↓, s. 439.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 191.
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 79.
- ↑ Hodyra 2016 ↓, s. 26-24.
- ↑ Hodyra 2016 ↓, s. 105.
- ↑ Hodyra 2016 ↓, s. 38, 60.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 19.
- ↑ Król 1990 ↓, s. 91.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 318.
- ↑ The London Gazette 1953 ↓, s. 1372.
- ↑ Stanisław Michał Krzystyniak. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2022-07-13]. (pol.).
- ↑ Almanach Nowotarski 2000/2001 ↓, s. 175.
- ↑ Krzystyniak Stanisław Michał. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2022-07-13]. (pol.).
- ↑ Almanach Nowotarski 2000/2001 ↓, s. 173.
- ↑ Stanisław Krzystyniak. Aeroklub Nowy Targ. [dostęp 2022-07-13]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Kajetan Bieniecki: Polskie załogi nad Europą 1942-1945 : Polacy w operacjach specjalnych. Warszawa: Bellona, 2005. ISBN 83-11-10235-X. OCLC 237043165.
- Piotr Hodyra: 301 Dywizjon Bombowy 1940-1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-664-2. OCLC 971435802.
- Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja CDCN: „Księgarnia Akademicka”, 2003. ISBN 83-7188-691-8. OCLC 831137079.
- SUPPLEMENT TO THE LONDON GAZETTE, „The London Gazette”, London, 6 marca 1953, ISBN 1-172-03895-3, OCLC 944020358.
- Andrzej Kudasik. Bohater z czasów II wojny światowej, "Góral" z powieści Janusza Meissnera "Żądło Genowefy" i "L - jak Lucy" ppłk pil. Stanisław Krzystyniak". „Almanach Nowotarski : rocznik społeczno-kulturalny”. 5, 2000/2001. Nowy Targ: Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. ISSN 1429-1517. OCLC 68746173.