Wikipedia

Stanisław Kulik

Stanisław Eugeniusz Kulik (ur. 27 lipca 1902 w Bukaczowcach, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – kapitan piechoty Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, ofiara zbrodni katyńskiej. W roku 2007 został pośmiertnie awansowany do stopnia majora.

Stanisław Kulik
kapitan piechoty kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia

27 lipca 1902
Bukaczowce

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1918–1940

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

16 pułk piechoty
105 pułk piechoty rezerwowy
5 pułk piechoty Leg.
37 pułk piechoty
1 pułk Strzelców Podhalańskich
Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 9
Szkoła Podchorążych Rezerwy przy 3 DP Leg.
Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie
14 pułk piechoty
batalion KOP „Krasne”

Stanowiska

dowódca plutonu
dowódca kompanii
adiutant batalionu

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941) Srebrny Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Srebrny za Długoletnią Służbę Medal Brązowy za Długoletnią Służbę
Odznaka pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną”

Życiorys edytuj

Urodził się 27 lipca 1902 r. w Bukaczowcach (powiat rohatyński) jako syn Walerego[a] i Eugenii z Wieżlickich. Do szkół (powszechnej i średniej) uczęszczał kolejno w Krakowie, Żywcu i Tarnowie. Edukację zakończył na poziomie szóstej klasy szkoły realnej[1].

Od 29 października do 10 listopada 1918 r. jako uczeń szóstej klasy tarnowskiej szkoły realnej uczestniczył w przewrocie politycznym na terenie Tarnowa i Szczakowej. W ramach tzw. oddziału studenckiego „Szczakowiaków” rozbrajał na terenie tarnowskiego dworca kolejowego oficerów i szeregowych armii austriackiej, przejeżdżających przez to miasto. 11 listopada tr. zgłosił się ochotniczo od komisji poborowej i wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego. Po miesięcznym przeszkoleniu odszedł na front w szeregach Batalionu Ochotniczego kapitana Andrzeja Waisa (późniejszego III batalionu 16 pułku piechoty). W stopniu szeregowego z cenzusem otrzymał przydział do 10. kompanii tegoż batalionu. W okresie od 15 grudnia 1918 r. do 10 lipca 1919 r. brał udział we wszystkich walkach baonu ochotniczego na froncie ukraińskim (w tym pod Żurawicą, Radymnem, Dobromilem i Lwowem)[2]. Następnie odesłany do Batalionu Zapasowego 16 pułku piechoty i skierowany na kurs do Szkoły Podchorążych Piechoty, którą ukończył w okresie od 1 października 1919 r. do 1 czerwca 1920 r. (zdawszy uprzednio egzamin uzupełniający z zakresu szóstej klasy szkoły realnej). Przydzielony na stanowisko dowódcy plutonu w 105 pułku piechoty rezerwowym (wystawionym przez 5 pułk piechoty Legionów), z którym to pułkiem wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, walcząc na froncie południowym (w tym na linii rzeki Słucz). Ranny i leczony w szpitalu w Przemyślu. Po wyleczeniu odesłany do 5 pułku piechoty Legionów[3][4].

Na dzień 1 czerwca 1921 r. pełnił w stopniu podporucznika służbę w 5 pułku piechoty Legionów[5]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w tymże stopniu, ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1920 roku i 970. lokatą łączną w korpusie oficerów piechoty (była to jednocześnie 48. lokata w starszeństwie). Na ten czas pozostawał nadal oficerem 5 pp Leg.[6].

Awansowany do stopnia porucznika został ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1922 roku i 3. lokatą[7][8]. W roku 1923 zajmował nadal 3. lokatę w swoim starszeństwie i służył w kutnowskim 37 pułku piechoty[b]. Wykazywany był już wówczas jako kawaler Krzyża Walecznych[9]. W rok później jako oficer 37 pp zajmował nadal 3. lokatę wśród poruczników piechoty w swoim starszeństwie [10]. W dniu 25 sierpnia 1927 r. ogłoszono jego przeniesienie z 37 pp do 1 pułku Strzelców Podhalańskich[11]. W roku 1928 jako oficer 1 pułku Strzelców Podhalańskich z Nowego Sącza[12], zajmował 2. lokatę wśród poruczników korpusu piechoty w swoim starszeństwie[13]. Następnie pełnił służbę w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 9 w Berezie Kartuskiej (przeformowanej w 1928 r. w Batalion Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 9)[14]. W roku 1930 służył w Szkole Podchorążych Rezerwy przy 3 Dywizji Piechoty Legionów (siedzibą szkoły był Tomaszów Lubelski) i zajmował wówczas 1139. lokatę łączną wśród poruczników piechoty (była to 2. lokata w starszeństwie)[15]. W 1932 roku pełnił już służbę w zambrowskiej Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty[16]. Zajmował wówczas nadal 2. lokatę wśród poruczników piechoty ze swego starszeństwa[17].

Zarządzeniem ministra spraw wojskowych – marszałka Józefa Piłsudskiego – opublikowanym w dniu 28 czerwca 1933 roku, został przeniesiony w korpusie oficerów piechoty (bez prawa do należności za przesiedlenie) ze Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty do włocławskiego 14 pułku piechoty[18]. Na dzień 1 lipca 1933 roku zajmował (już jako oficer 14 pp) – 626. lokatę łączną wśród poruczników piechoty (była to 2. lokata w starszeństwie)[19]. Na rok 1934 porucznik Stanisław Kulik powołany został na członka Sądu Honorowego 14 pułku piechoty[20]. W kwietniu 1934 r. prowadził, zorganizowany w 14 pułku piechoty, kurs zwiadowców, strzelców wyborowych i obserwatorów[21]. Na dzień 21 września 1933 roku i na dzień 17 września 1934 r. zajmował stanowisko dowódcy 6. kompanii strzeleckiej 14 pp[22], a w październiku 1934 roku został komendantem dywizyjnego kursu instruktorskiego dla oficerów 4 Dywizji Piechoty, powołanego przy 14 pułku piechoty[23].

Zarządzeniem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z dnia 27 czerwca 1935 r. został awansowany na stopień kapitana, ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1935 roku i 37. lokatą w korpusie oficerów piechoty[24][8]. Na dzień 5 czerwca 1935 roku zajmował 2009. lokatę łączną pośród kapitanów korpusu piechoty (37. lokatę w swoim starszeństwie) i nadal pełnił służbę w 14 pułku piechoty[25].

Służba w Korpusie Ochrony Pogranicza[c] edytuj

W listopadzie 1935 r. został przeniesiony z 14 pułku piechoty do Korpusu Ochrony Pogranicza i skierowany do batalionu KOP „Krasne”. Swoje przybycie do nowego miejsca służby kapitan Kulik zameldował w dniu 21 listopada 1935 r. i mianowany został dowódcą 2. kompanii granicznej KOP „Bryckie”[d]. W listopadzie 1936 roku został mianowany na stanowisko dowódcy kompanii odwodowej w tym batalionie[e], a z dniem 2 grudnia 1937 roku przesunięto go do dowództwa batalionu „Krasne” (jednocześnie przeniesiony został ewidencyjnie do plutonu gospodarczego baonu „Krasne”)[f] – na stanowisko adiutanta tegoż baonu (stanowisko to przejął od por. Władysława Wyczółkowskiego[g]). W toku swej służby w Korpusie Ochrony Pogranicza kpt. Stanisław Kulik uhonorowany został: Odznaką Pamiątkową KOP „Za Służbę Graniczną” (grudzień 1937 r.), Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę (maj 1938 r.), Srebrnym Krzyżem Zasługi (sierpień 1938 r.) oraz Srebrnym Medalem za Długoletnią Służbę (styczeń 1939 r.).

Na dzień 23 marca 1939 roku zajmował 25. lokatę wśród kapitanów korpusu piechoty w swoim starszeństwie[26] i nadal pełnił służbę jako adiutant batalionu KOP „Krasne”[27]. Na stanowisku tym pozostawał do czasu ogłoszenia mobilizacji (jego przydział mobilizacyjny pozostaje nieznany[h]).

Kapitan Stanisław Kulik w bliżej nieznanych okolicznościach dostał się do sowieckiej niewoli. Przetrzymywany był w obozie starobielskim. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie[28] i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 r. spoczywa na otwartym wówczas Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[29].

Minister obrony narodowej decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 r. awansował go pośmiertnie do stopnia majora[30]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 r. w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i odznaczenia edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Część źródeł wskazuje, że Stanisław Kulik był synem Waleriana.
  2. ↑ Do 37 pułku piechoty został przeniesiony w 1923 roku.
  3. ↑ Dane dotyczące służby kpt. Stanisława Kulika w Korpusie Ochrony Pogranicza opracowano na podstawie informacji ze zbiorów Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie.
  4. ↑ Mianowanie to nastąpiło na mocy rozkazu Tjn.K.O.P. Nr 34/35.
  5. ↑ Mianowanie to nastąpiło na podstawie Rozkazu Dziennego Baonu K.O.P. „Krasne” Nr 72 z dnia 13 listopada 1936 roku.
  6. ↑ Przesunięcia dokonano na podstawie Rozkazu Dziennego Baonu K.O.P. „Krasne” Nr 79 z dnia 26 listopada 1937 roku.
  7. ↑ Porucznik Władysław Walerian Wyczółkowski (ur. 3 marca 1906 r.) został następnie przeniesiony do 14 pułku piechoty z Włocławka, w którym objął stanowisko dowódcy 2 kompanii c.k.m. We wrześniu 1939 roku, już w randze kapitana, dowodził 81 kompanią karabinów maszynowych i broni towarzyszącej w 4 Dywizji Piechoty. Do niemieckiej niewoli dostał się w dniu 20 września 1939 r. w okolicach Czerwińska nad Wisłą. Przebywał w Stalagu I A Stablack, a potem w oflagach XVIII A Lienz / Drau i II C Woldenberg. Zmarł dnia 6 maja 1991 r. i spoczywa na cmentarzu komunalnym przy ulicy Moniuszki w Wałbrzychu.
  8. ↑ Według części źródeł we wrześniu 1939 roku objął stanowisko adiutanta II batalionu 207 pułku piechoty rezerwowego i uczestniczył w obronie Lwowa. Niewykluczonym jest również, że walczył w składzie odtworzonego – z rekrutów i rezerwistów w garnizonie Krasne – batalionu KOP „Krasne”, wchodzącego w skład pułku KOP „Wilejka”. Batalion KOP „Krasne” odtworzony został po włączeniu batalionu etatowego w skład 207 pprez. (z 35 Dywizji Piechoty Rezerwowej), jako jego II batalion.
  9. ↑ Ogłoszono w Rozkazie Dziennym Baonu K.O.P. „Krasne” Nr 65 z dnia 30 sierpnia 1938 roku.
  10. ↑ Rozkaz Dowódcy K.O.P. tj. nr 2/39 pkt. 1.
  11. ↑ Rozkaz Dowódcy K.O.P. Nr 23/38.
  12. ↑ Rozkaz Dowódcy K.O.P. Nr 45/37.

Przypisy edytuj

  1. ↑ WBH, sygn. KKiMN 44-13466, str. 3.
  2. ↑ WBH, sygn. KKiMN 44-13466, str. 3 i 6.
  3. ↑ a b c Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej ↓.
  4. ↑ WBH, sygn. KKiMN 44-13466, str. 3.
  5. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 39, 723.
  6. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 139.
  7. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 456.
  8. ↑ a b Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 312.
  9. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 233, 456.
  10. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 217, 398.
  11. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 22 z 25 VIII 1927, s. 258.
  12. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 101.
  13. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 259.
  14. ↑ WBH, sygn. KKiMN 44-13466, str. 3.
  15. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 116.
  16. ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 805.
  17. ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 94.
  18. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 VI 1933, s. 139.
  19. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 100.
  20. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 137.
  21. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 113.
  22. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 292.
  23. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 109.
  24. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 9 z 28 VI 1935, s. 70.
  25. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 85, 183–186, 194.
  26. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 43.
  27. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 933.
  28. ↑ Kryska-Karski 1996 ↓, s. 219.
  29. ↑ Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego 2003 ↓, s. 277.
  30. ↑ Decyzja Nr 439/MON ↓.
  31. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 233.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Kulik&oldid=71900044”