Stara Łomnica

wieś w województwie dolnośląskim

Stara Łomnica (niem. Alt Lomnitz}[5]wieś w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka.

Stara Łomnica
wieś
Ilustracja
Dwór środkowy w Starej Łomnicy
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Bystrzyca Kłodzka

Wysokość

350-520[2] m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

771[3]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-521[4]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0851608

Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka
Mapa konturowa gminy Bystrzyca Kłodzka, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Stara Łomnica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Stara Łomnica”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Stara Łomnica”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Stara Łomnica”
Ziemia50°21′04″N 16°34′57″E/50,351111 16,582500[1]
Dwór dolny w Starej Łomnicy
Dwór górny w Starej Łomnicy

Położenie, administracja

edytuj

Stara Łomnica to bardzo duża wieś łańcuchowa o długości około 5 km, leżąca w Rowie Górnej Nysy, na Wysoczyźnie Łomnicy, na wysokości około 350–520 m n.p.m.[2]

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.

W roku 1316 miejscowość figurowała pod nazwą Lomnicz, od 1613 nazywała się Alt Lomnitz[6]. 12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Stara Łomnica[5].

Historia

edytuj

Pierwsza wzmianka o Starej Łomnicy pochodzi z 1316 roku, a w 1336 roku było tu wolne sołectwo[6]. W pierwszej połowie XIV wieku w miejscowości osiedlili się członkowie rodziny von Pannwitzów(inne języki), którzy wznieśli dwór środkowy, będący odtąd siedzibą jednej z gałęzi ich rodu[6]. Dwór był w posiadaniu von Pannwitzów do 1815 roku[6]. W 1842 roku w Starej Łomnicy były aż 242 budynki, w tym: kościół parafialny, plebania, szkoła katolicka, pięć młynów wodnych, tartak, gorzelnia i gospoda[2]. Z czasem wieś nabrała znaczenia letniskowego[6]. Po 1945 roku Stara Łomnica pozostała bardzo dużą wsią rolniczą[2]. Do 1973 roku była wsią gromadzką[2].

Zabytki

edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:

We wnętrzu kościoła znajdują się m.in. obrazy autorstwa Hieronymusa Richtera(inne języki)[a][9], barokowe wyposażenie m.in. ołtarz i ambona. Za ołtarzem manierystyczny nagrobek z 1611[10],

  • krzyż przydrożny, przed kościołem par., nr rej. B/1723/629 z 20.12.1981
  • plebania, z 2. połowy XVIII wieku,
  • przydrożna kaplica św. Rocha, z 1680 roku, wzniesiona dla upamiętnienia epidemii dżumy[6],
  • dwór dolny, obecnie dom nr 23, z końca XVI wieku, przebudowany w XVIII i na początku XX wieku,
  • dwór górny, obecnie dom nr 89, z 1570 roku, przebudowany w latach 1600–1635 i w XIX wieku,
  • dwór środkowy, obecnie dom nr 72, z drugiej połowy XVI wieku, przebudowany w 1617 roku i w XIX wieku,
    • wieża mieszkalna, obecnie budynek gospodarczy przy dworze nr 72, z XV wieku, przebudowana w 1897 i 1935 roku, jest to jedna z najlepiej zachowanych kamiennych wieży mieszkalnych na Dolnym Śląsku,
  • chałupa nr 9, z połowy XIX wieku (nie istnieje).
  • kolumna maryjna, przy drodze Starkówek – Nowa Łomnica – Stara Łomnica, kom., kon. XVIII, nr rej. B/1948 z 2.09.2008
  • kapliczka słupowa, w bocznej ulicy na początku wsi, kam., 1607, nr rej.; B/ 1373/647 z 2.05.1985
  • figura św. Jana Nepomucena, obok kaplicy pw. św. Rocha, kam., 1814, nr rej.: B/1237/648.

Inne zabytki[2]:

  • dawna karczma pochodząca z XVIII wieku, obecnie nr 29,
  • liczne domy mieszkalne i gospodarcze pochodzące z XVIII i XIX wieku,
  • kilka kapliczek i krzyży przydrożnych.
  1. Według Schematyzmu Diecezji Świdnickiej są to dzieła z końca XVIII wieku[8].

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 128247
  2. a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1993, s. 402–408. ISBN 83-85773-06-1.
  3. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1209 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  5. a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  6. a b c d e f Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 440, 441. ISBN 978-83-89188-95-3.
  7. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2025-04-26].
  8. Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
  9. Ewa Ciężkowska, Wojciech Ciężkowski. Hieronymus Richter (1837–1899). Zarys życia i twórczości. „Rocznik Ziemi Kłodzkiej”. XXX (2025), s. 65, 2025-05-30. Adam Łącki. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. ISSN 0137-4141. (pol.). 
  10. Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk – przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 157.

Bibliografia

edytuj