Stara Łomnica

Stara Łomnica
	wieś
	; Dwór środkowy w Starej Łomnicy
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Bystrzyca Kłodzka
Wysokość	350-520 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	771
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-521
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0851608
	Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka Stara Łomnica
	Położenie na mapie Polski Stara Łomnica
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Stara Łomnica
	Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Stara Łomnica
	50°21′04″N 16°34′57″E/50,351111 16,582500
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stara Łomnica (niem. Alt Lomnitz}^[5] – wieś w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka.

Położenie, administracja

Stara Łomnica to bardzo duża wieś łańcuchowa o długości około 5 km, leżąca w Rowie Górnej Nysy, na Wysoczyźnie Łomnicy, na wysokości około 350–520 m n.p.m.^[2]

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.

Nazwa

W roku 1316 miejscowość figurowała pod nazwą Lomnicz, od 1613 nazywała się Alt Lomnitz^[6]. 12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Stara Łomnica^[5].

Historia

Pierwsza wzmianka o Starej Łomnicy pochodzi z 1316 roku, a w 1336 roku było tu wolne sołectwo^[6]. W pierwszej połowie XIV wieku w miejscowości osiedlili się członkowie rodziny von Pannwitzów(inne języki), którzy wznieśli dwór środkowy, będący odtąd siedzibą jednej z gałęzi ich rodu^[6]. Dwór był w posiadaniu von Pannwitzów do 1815 roku^[6]. W 1842 roku w Starej Łomnicy były aż 242 budynki, w tym: kościół parafialny, plebania, szkoła katolicka, pięć młynów wodnych, tartak, gorzelnia i gospoda^[2]. Z czasem wieś nabrała znaczenia letniskowego^[6]. Po 1945 roku Stara Łomnica pozostała bardzo dużą wsią rolniczą^[2]. Do 1973 roku była wsią gromadzką^[2].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[7]:

Kościół św. Małgorzaty w Starej Łomnicy, parafialny, wzmiankowany w 1384 r., jednak z tamtych czasów przetrwała tylko gotycka wieża i fragmenty murów prezbiterium, a obecna budowla, w stylu barokowym, została wzniesiona w XVIII w.

We wnętrzu kościoła znajdują się m.in. obrazy autorstwa Hieronymusa Richtera(inne języki)^[a]^[9], barokowe wyposażenie m.in. ołtarz i ambona. Za ołtarzem manierystyczny nagrobek z 1611^[10],

krzyż przydrożny, przed kościołem par., nr rej. B/1723/629 z 20.12.1981
plebania, z 2. połowy XVIII wieku,
przydrożna kaplica św. Rocha, z 1680 roku, wzniesiona dla upamiętnienia epidemii dżumy^[6],
dwór dolny, obecnie dom nr 23, z końca XVI wieku, przebudowany w XVIII i na początku XX wieku,
dwór górny, obecnie dom nr 89, z 1570 roku, przebudowany w latach 1600–1635 i w XIX wieku,
dwór środkowy, obecnie dom nr 72, z drugiej połowy XVI wieku, przebudowany w 1617 roku i w XIX wieku,
- wieża mieszkalna, obecnie budynek gospodarczy przy dworze nr 72, z XV wieku, przebudowana w 1897 i 1935 roku, jest to jedna z najlepiej zachowanych kamiennych wieży mieszkalnych na Dolnym Śląsku,
chałupa nr 9, z połowy XIX wieku (nie istnieje).
kolumna maryjna, przy drodze Starkówek – Nowa Łomnica – Stara Łomnica, kom., kon. XVIII, nr rej. B/1948 z 2.09.2008
kapliczka słupowa, w bocznej ulicy na początku wsi, kam., 1607, nr rej.; B/ 1373/647 z 2.05.1985
figura św. Jana Nepomucena, obok kaplicy pw. św. Rocha, kam., 1814, nr rej.: B/1237/648.

Inne zabytki^[2]:

dawna karczma pochodząca z XVIII wieku, obecnie nr 29,
liczne domy mieszkalne i gospodarcze pochodzące z XVIII i XIX wieku,
kilka kapliczek i krzyży przydrożnych.

Uwagi

↑ Według Schematyzmu Diecezji Świdnickiej są to dzieła z końca XVIII wieku^[8].

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 128247
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1993, s. 402–408. ISBN 83-85773-06-1.
↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1209 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 440, 441. ISBN 978-83-89188-95-3.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2025-04-26] .
↑ Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
↑ Ewa Ciężkowska, Wojciech Ciężkowski. Hieronymus Richter (1837–1899). Zarys życia i twórczości. „Rocznik Ziemi Kłodzkiej”. XXX (2025), s. 65, 2025-05-30. Adam Łącki. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. ISSN 0137-4141. (pol.).
↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk – przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 157.

Bibliografia

Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1994, ISBN 83-85773-06-1.
WaldemarW. Brygier WaldemarW., TomaszT. Dudziak TomaszT., IwonaI. Chomiak IwonaI., Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 .
Oberhof, 5.) folwark Alt-Lomnitz, pow. bystrzycki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 321 .

[sds2005-9] Według Schematyzmu Diecezji Świdnickiej są to dzieła z końca XVIII wieku^[8].

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 128247

[staffa-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1993, s. 402–408. ISBN 83-85773-06-1.

[GUS-3] GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[Poczta-Polska-8002789-4] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1209 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[MP-5] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).

[rewasz-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 440, 441. ISBN 978-83-89188-95-3.

[zabytek-7] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2025-04-26] .

[sds-8] Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.

[RZK2025-10] Ewa Ciężkowska, Wojciech Ciężkowski. Hieronymus Richter (1837–1899). Zarys życia i twórczości. „Rocznik Ziemi Kłodzkiej”. XXX (2025), s. 65, 2025-05-30. Adam Łącki. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. ISSN 0137-4141. (pol.).

[dolnyslask-11] Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk – przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 157.

[5]

[2]

[3]

[4]

[1]

[6]

[7]

[a]

[9]

[10]

[8]