Stefan Wysocki (1920–1988)
Stefan Wysocki (ur. 26 maja 1920 w Warszawie, zm. 2 grudnia 1988 tamże) – polski żeglarz i muzyk, żołnierz kampanii wrześniowej, autor książek, programów radiowych i seriali telewizyjnych z dziedziny żeglarstwa i muzyki poważnej, zawodnik regatowy, komandor obozów żeglarskich, sędzia żeglarski klasy międzynarodowej IYRU.
| Data i miejsce urodzenia |
26 maja 1920 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 grudnia 1988 |
| Miejsce spoczynku | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Lata przedwojenne i II wojna światowa edytuj
Stefan Wysocki był synem Tacjanny Wysockiej (choreografki, tancerki baletowej i właścicielki szkoły baletowej) i Stefana Wysockiego (profesora matematyki i umuzykalnienia w Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie). W wieku 3 lat miał swój pierwszy kontakt z żeglowaniem, dzięki rodzinie matki mieszkającej w Nicei, która posiadała tam 13-metrowy jacht żaglowy. Od dziecka wykazywał również zdolności muzyczne[1]. W latach 1924–1938 uczęszczał do szkoły założonej w Warszawie przez swoich rodziców, o nazwie Szkoła Umuzykalnienia Tacjanny i Stefana Wysockich. Specjalizował się tam w grze na fortepianie, ucząc się pod kierunkiem prof. Zofii Rabcewiczowej. W tym czasie, w wieku 10 lat, nauczył się również samodzielnie (choć jeszcze nie samotnie) prowadzić rodzinny jacht.
W latach 1930–1938 uczęszczał do Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Po zdaniu matury w roku 1938, w ramach odbywania obowiązkowej rocznej służby wojskowej, wstąpił do Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W tym samym roku uzyskał w Nicei stopień żeglarski Master. W roku 1939 wcielony został w szeregi 18 Pułku Artylerii Lekkiej stacjonującego w Ostrowi Mazowieckiej. W czasie wojny, podczas działań lotniczych w Wielkiej Brytanii, wskutek zestrzelenia samolotu, w którym się znajdował, strzaskaniu uległ jego lewy staw biodrowy, co spowodowało dwuletnie leczenie szpitalne (w tym kilka operacji), sztywność nogi i konieczność chodzenia przez pewien czas o kulach, potem zaś przez wiele lat trudności w poruszaniu się. Leczenie to odbyło się po powrocie do okupowanej Polski, w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie, pod opieką chirurgów, m.in. Jana Niemierko i profesora Wiktora Degi. Przed Powstaniem Warszawskim wywieziony został przez matkę do Henrykowa pod Warszawą, do klasztoru Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek Samarytanek Krzyża Chrystusa (wcześniej Tacjanna Wysocka opracowywała tam choreografię przedstawień teatralnych)[2].
Lata powojenne edytuj
W roku 1945 rozpoczął pracę w radio w Katowicach, gdzie rok później prowadził pierwszy w Polsce radiowy kurs żeglarski, a następnie, przy pomocy żeglarzy Klubu Żeglarskiego „Szkwał” przy Lidze Morskiej w Krakowie, otworzył pierwszy na Śląsku ośrodek żeglarski nad zbiornikiem Pogoria. W roku 1946 prowadził również, w ramach Klubu Żeglarskiego „Szkwał”, obóz żeglarski w Rożnowie. Następnie został komandorem tego klubu i prowadził w sumie 26 takich obozów, zarówno dla żeglarzy początkujących, jak i kadry instruktorskiej. Prowadził także wykłady i pokazy żeglarskie: trenerskie, zawodnicze, instruktorskie i sędziowskie. Większość działań prowadził społecznie.
Żeglarstwo jest: sportem o randze życia, życiem o randze sportu, sztuką, miernikiem stosunku do życia, miernikiem i wskaźnikiem poczucia odpowiedzialności, poczucia obowiązku, poczucia godności, i – co bardzo ważne – poczucia humoru[3].
Przygotowywał się również do udziału w pierwszym powojennym Konkursie Chopinowskim w roku 1949. Przygotowania te udaremnił jednak uraz ręki doznany w wypadku samochodowym, do którego doszło podczas jazdy z kierowcą radia. Nie mogąc grać, postanowił zająć się popularyzacją wiedzy o muzyce. Prowadził cykle audycji muzycznych oraz – po przeprowadzce do Warszawy w 1950 roku – transmisje z koncertów symfonicznych odbywających się w piątki w Filharmonii Narodowej, jak również z przebiegu finałów IX Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego w 1975 roku. Mieszkał w tym czasie w kawalerce przy ul. Moniuszki w Warszawie, tuż obok Filharmonii Narodowej.
Od roku 1951 pełnił funkcję sędziego żeglarskiego klasy państwowej, uczestnicząc w tej roli w mistrzostwach Polski, Europy i świata. Od 1962 roku (z przerwami) reprezentował Polskę w International Yacht Racing Union (IYRU). Od roku 1967 brał czynny udział w regatach jako zawodnik I klasy sportowej. W roku 1972 zaproponował, aby – w celu upowszechnienia żeglarstwa w Polsce – na jachtach o powierzchni żagla do 7 m² można było żeglować bez uprawnień. W tym celu powstała łódka MAK projektu Henryka Jaszczewskiego i w ciągu 3 sezonów wyprodukowano kilka tysięcy takich łódek. Sam Stefan Wysocki posiadał własny jacht typu MAK 707, na którym często żeglował. W roku 1980 podczas Igrzysk Olimpijskich w Moskwie pracował w sędziowskiej komisji odwoławczej dla konkurencji żeglarskich. W roku 1988 Stefan Wysocki został, jako pierwszy w dziejach polskiego żeglarstwa, sędzią żeglarskim klasy międzynarodowej International Yacht Racing Union. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 317-3-10)[4].
Książki edytuj
- Elementarz żeglarski
- Rodzina Maków
- Sternik śródlądowy (praca zbiorowa instruktorów Klubu Żeglarskiego „Szkwał”)
- Wokół dziesięciu konkursów chopinowskich
- Wszystko o żeglarstwie
- Żeglarstwo – Sternik jachtowy
- Żeglarstwo – Żeglarz jachtowy (1989, wydana pośmiertnie)
- Żeglarstwo regatowe (napisana wraz z Romanem Biedermanem)
- Żeglarstwo regatowe prawie bez tajemnic
- Żeglarstwo śródlądowe
- Żegluj!
Programy radiowe edytuj
- Przy muzyce o sporcie
- Radiowy Kurs Żeglarski
- Siedem przebojów muzyki poważnej
Seriale telewizyjne edytuj
- ABC żeglarstwa
- O regatach
- Pokochać wiatr
- Regaty
Odznaczenia i nagrody edytuj
- Order Virtuti Militari, Srebrny Krzyż (wraz z 18 Pułkiem Artylerii Lekkiej)
- Złote Odznaczenie im. Janka Krasickiego
- Złota Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”
- Złota Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki”
- Złota Odznaka Honorowa „Zasłużony Pracownik Morza”
- Złoty Krzyż Zasługi
- Nagroda im. Leonida Teligi (nagrodzony trzykrotnie)
- Honorowa Odznaka Komitetu ds. Radia i Telewizji
- Nagroda Fair Play Polskiego Komitetu Olimpijskiego
- Zasłużony Działacz Żeglarstwa Polskiego
- Członek Honorowy Yacht Klubu Polskiego
- Kapitan Kapituły Bractwa Żelaznej Szekli
Upamiętnienie edytuj
- Odsłonięta w 2011 roku tablica pamiątkowa Batoraków Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari w budynku Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie[5]
Przypisy edytuj
- ↑ Tacjanna Wysocka, Wspomnienia, Czytelnik, Warszawa 1962, s. 225
- ↑ Portal Białołęka Dzielnica m.st. Warszawy, „Siostry Benedyktynki Samarytanki w Henrykowie”, Edward Figauzer. bialoleka.waw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-02)]..
- ↑ Stefan Wysocki, Żeglarstwo – Żeglarz jachtowy, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1989, s. 8
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Stefan Wysocki, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-06-14].
- ↑ Liceum im. Stefana Batorego, „Wydarzenia – Odsłonięcie tablicy Batoraków Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari”.
Bibliografia edytuj
- Stefan Wysocki: Żeglarstwo – Żeglarz jachtowy. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1989.
- Krystyna Malik: Wspomnienie o Stefanie Wysockim (1920-1988), absolwencie Gimnazjum im. Stefana Batorego z 1938 r. – Głos Batoraków 2017, s.16-22. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego, 2017.