Strzebla potokowa[3] (Phoxinus phoxinus) – gatunek ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae). Jeden z najliczniej występujących w Polsce gatunków ryb rzecznych[4]. Na początku XXI w. znajdował się pod całkowitą ochroną[5]. Ma duże znaczenie w zachowaniu równowagi międzygatunkowej potoków i rzek górskich, gdyż jest podstawowym pokarmem dla ryb łososiowatych (w szczególności dla pstrąga potokowego)

Strzebla potokowa
Phoxinus phoxinus[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

karpiokształtne

Rodzina

karpiowate

Rodzaj

Phoxinus

Gatunek

strzebla potokowa

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Występowanie

edytuj

Europa z wyjątkiem północnej Skandynawii, północnej Szkocji, południowej części Półwyspu Iberyjskiego, środkowych i południowych Włoch oraz Grecji; a także środkowa i północna Azja. Na obszarze od Noworosyjska w Rosji do Batumi w Gruzji występuje podgatunek Phoxinus phoxinus colochius.

Żyje stadnie w płytkich, chłodnych, o wartkim nurcie wodach ze zwykle kamienistym dnem lub czasami piaszczystym. Spotykana w górskich rzekach i potokach oraz rzadziej górskich jeziorach. Występuje do wysokości 2000 m n.p.m. Bardzo wrażliwa na zanieczyszczenie wody.

Cechy morfologiczne

edytuj

Osiąga 6–10 (maksymalnie 17) cm długości. Ciało wrzecionowate z długim ogonem, pokryte drobnymi łuskami. Otwór gębowy w położeniu półdolnym, zaopatrzony w dwa rzędy zębów gardłowych. Oczy duże. Linia boczna widoczna, przerywana w okolicy odbytu. Grzbiet brązowawozielony, pod nim biegnie rząd ciemnych plam, często zlewających się w podłużną smugę. Czasami tworzą one poprzeczne paski sięgające poniżej linii nabocznej. Płetwy brązowawe.

Odżywianie

edytuj

Żywi się wodnymi bezkręgowcami i owadami, rzadziej roślinami.

 
Strzeble potokowe na wystawie "Subaqueous Vltava" w Pradze

Rozród

edytuj

Trze się od IV do VI w płytkiej wodzie o piaszczystym podłożu. Populacje jeziorowe zazwyczaj trą się w dopływach. Składa do 1000 ziaren ikry. W tym okresie u samców występuje intensywne ubarwienie godowe. Grzbiet staje się bardzo ciemny, boki brązowe a brzuch czerwony. Czerwone stają się także brzegi warg oraz nasada płetw parzystych i odbytowej. Zarówno u samców jak i u samic pojawia się wysypka tarłowa.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Phoxinus phoxinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Phoxinus phoxinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
  4. Mikołaj Adamczyk, Paweł Prus, Ocena stanu/potencjału ekologicznego rzek na podstawie ichtiofauny w Polsce, prowadzona w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w 2017 roku [pdf], „Kpmunikaty Rybackie”, 3(170), 2019, s. 1-7 (pol.).
  5. Strzebla potokowa - Phoxinus phoxinus. [w:] Wielki Portal Wędkarski "Rybie Oko" [on-line]. Krokus Sp. z o.o.. [dostęp 2015-05-15].

Bibliografia

edytuj
  • Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-317-7.
  • Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.
  • Phoxinus phoxinus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 14 czerwca 2009]

Linki zewnętrzne

edytuj