Szczur ciemny
Szczur ciemny[11] (Rattus sordidus) – gatunek ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący na Nowej Gwinei i w północnej Australii[10][12].
| Rattus sordidus[1] | |||
| (Gould, 1858) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szczur ciemny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[10] | |||
 | |||
Taksonomia edytuj
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1858 roku brytyjski przyrodnik John Gould nadając mu nazwę Mus sordidus[2]. Holotyp pochodził z otwartych równin Darling Downs, w Queenslandzie, w Australii[12].
R. sordidus należy do grupy gatunkej sordidus[13]. R. sordidus wcześniej obejmował R. colletti i R. villosissimus jako podgatunki, ale oba są uznawane za odrębne gatunki tworzące grupę siostrzaną, przy czym R. sordidus jest taksonem siostrzanym w stosunku do R. colletti + R. villosissimus[13]. Najwyraźniej istnieje nieopisany gatunek z północnego Queenslandu, a podgatunki w obrębie R. sordidus mogłyby zostać rozpoznane po przeprowadzeniu dalszych badań taksonomicznych[13]. Tylko R. sordidus i R. leucopus występują zarówno w Australii, jak i na Nowej Gwinei[12]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[13].
Etymologia edytuj
- Rattus: łac. rattus „szczur”[14].
- sordidus: łac. sordidus „brudny”, od sordere „być brudnym”, od sordes, sordis „brud”[15].
Nazewnictwo zwyczajowe edytuj
W Australii zwierzę jest nazywane angielską nazwą canefield rat oraz aborygeńską nazwą minkala[16].
W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę szczur ciemny[11].
Morfologia edytuj
Długość ciała (bez ogona) 110–210 mm, długość ogona 100–160 mm, długość ucha 16–22 mm, długość tylnej stopy 27–37 mm; masa ciała samic 50–150 g, samców 50–260 g[17].
Występowanie edytuj
Szczur ciemny występuje środkowej, południowej i południowo-wschodniej Nowej Gwinei (na południe od Gór Śnieżnych (po obu stronach granicy indonezyjsko-papuańskiej)) i Australii, w tym północno-wschodnim i wschodnim Queenslandzie oraz południowo-zachodniej South West Island (Sir Edward Pellew Group) u wybrzeży północno-wschodniej części Terytorium Północnego (ta populacja mogła zostać wytępiona)[13].
Ekologia edytuj
Jest spotykany od poziomu morza do 670 m n.p.m.[10]
Szczur ciemny prowadzi naziemny tryb życia, jest spotykany na plantacjach trzciny cukrowej, tropikalnych terenach trawiastych, sawannie i w widnych lasach, oraz na polanach w wilgotnych lasach równikowych. Rozmnaża się przez cały rok, samica w miocie wydaje na świat około sześciu młodych[10].
Populacja edytuj
Szczur ciemny jest generalnie dość liczny, choć w południowo-wschodnim Queenslandzie jest rzadki. Nie są znane zagrożenia dla tego gatunku, jest obecny w wielu obszarach chronionych. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje szczura ciemnego za gatunek najmniejszej troski[10].
Przypisy edytuj
- ↑ Rattus sordidus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b J. Gould. On four new species of Mus and one of Hapalotis from Australia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 25 (1), s. 242, 1857. (ang.).
- ↑ O. Thomas. Viaggio di Lamberto Loria nella Papuasia orientale. XIX. On the mammals obtained in British New Guinea by Dr. Lamberto Loria. „Annali del Museo civico di storia naturale di Genova”. Serie 2.a. 38, s. 611, 1897. (ang.).
- ↑ O. Thomas. On the ring-tailed Phalanger of South Australia, and a new rat from North Queensland. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 12, s. 159, 1923. DOI: 10.1080/00222932308632926. (ang.).
- ↑ O. Thomas. Two new Australian Muridæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 18, s. 309, 1926. DOI: 10.1080/00222932608633514. (ang.).
- ↑ G.H.H. Tate & R. Archbold. Twelve apparently new forms of Muridae (other than Rattus) from the Indo-Australian Region. „American Museum novitates”. 803, s. 4, 1935. (ang.).
- ↑ E.L.G. Troughton. Descriptions of some New Guinea mammals. „Records of the Australian Museum”. 20 (2), s. 119, 1937. (ang.).
- ↑ E.L.G. Troughton. Diagnoses of new rats from the New Guinea area. „Records of the Australian Museum”. 21 (7), s. 408, 1946. (ang.).
- ↑ E.M.O. Laurie & J.E. Hill: List of land mammals of New Guinea, Celebes and adjacent islands, 1758-1952. London: British Museum (Natural History), 1954, s. 109. (ang.).
- ↑ a b c d e K. Aplin, K. Helgen, C. Dickman & S. Burnett, Rattus sordidus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-30] (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 280. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Rattus sordidus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-30].
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 478. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 601, 1904. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-30] (ang.).
- ↑ Indigenous and exotic non-marine mammals of Australia (excluding External Territories). Ministerstwo Środowiska Australii. [dostęp 2021-02-08]. (ang.).
- ↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 850–851. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).