Wikipedia

Tadeusz Petrulewicz

wojskowy

Tadeusz Petrulewicz[a] (ur. 15 stycznia 1894 w Wojtkowicach, zm. 1951 w Penley) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Tadeusz Petrulewicz
Ilustracja
kapitan piechoty kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1894
Wojtkowice

Data i miejsce śmierci

1951
Penley

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka

Faksymile
Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje - sześciokrotnie ranny
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941) Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I stopnia
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się 15 stycznia 1894 w majątku Wojtkowice, w ówczesnym powiecie bielskim guberni grodzieńskiej, w rodzinie Leona i Ewy z Obryckich (1860–1946)[4][5]. Po śmierci ojca i utracie majątku przeniósł się z rodziną do Warszawy, gdzie uczęszczał do szkoły realnej[6]. W 1914 wstąpił do armii rosyjskiej[6]. Walczył jako oficer konnych wywiadowców[6]. Został wysłany pod Brześć z zadaniem prowadzenia dywersji na tyłach armii niemieckiej[6]. Po siedmiu miesiącach walk dostał się do niewoli i został skierowany do obozu w Piotrkowie[6]. Po uwolnieniu wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej i jednocześnie rozpoczął naukę na Wyższych Kursach Technicznych[6]. W 1918 został wysłany do POW w Kijowie, a stamtąd na Kubań, gdzie w październiku wstąpił do 4 Dywizji Strzelców Polskich[7]. Początkowo służył w Legii Oficerskiej, a następnie w II batalionie 13 pułku strzelców polskich[8]. Po powrocie do Polski służył jako dowódca kompanii szturmowej 28 pułku piechoty[6]. W szeregach tego oddziału walczył na wojnie z Ukraińcami, a następnie wojnie z bolszewikami. Był sześć razy ranny: pod Odessą (1918) i na Litwie oraz w 1920 pod Borejkami, Sokalem, Niewodnicą i Zamościem[8]. Wyróżnił się 22 maja w bitwie pod Borejkami i 28 lipca 1920 pod Niewodnicą Kościelną, gdzie „po zaciętej, gwałtownej walce na bagnety odrzucił nieprzyjaciela z powrotem, zadał mu bardzo znaczne straty w zabitych i rannych, i zdobył 3. karabiny maszynowe. W bitwie tej ranny w piersi, wytrwał do końca bitwy na stanowisku. Z linii zszedł dopiero na rozkaz dowódcy brygady”[9].

W 1921 wziął udział w III powstaniu śląskie[6]. Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku jako oficer zawodowy i kontynuował służbę w 28 pp[10]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 1675. lokatą w korpusie oficerów piechoty[11]. Później został przeniesiony do 73 pułku piechoty w Katowicach[2][12].

W 1923 został skierowany do województwa poleskiego w celu przeciwdziałania sowieckiej dywersji zbrojnej. 7 czerwca 1923 na drodze Węgrów–Sokołów Podlaski doszło do wymijania dwóch pojazdów konnych: furgonu wojskowego, którym podróżował kapitan Petrulewicz, w charakterze dowódcy patrolu opisowego z cywilnym omnibusem. W trakcie wykonywania tego manewru woźnica furgonu miał uderzyć batem woźnicę omnibusa Joska Nortmana, a ten mu oddać. Następnie kpt. Petrulewicz oddał w kierunku omnibusa 3–4 strzały z broni palnej. Jeden z wystrzelonych pocisków rykoszetem śmiertelnie zranił dwóch pasażerów omnibusa: Icka Pagorę i Lejzora Lasa. Za ten czyn oraz za nadużycie władzy służbowej wobec podwładnych i osób cywilnych Wojskowy Sąd Okręgowy Nr I w Warszawie 6 marca 1926 skazał kpt. Petrulewicza na karę dwóch lat więzienia z zamianą na pobyt w domu poprawy i wydalenie z wojska. Najwyższy Sąd Wojskowy uchylił wyrok w części dotyczącej zabójstwa dwóch osób i nakazał ponowne rozpatrzenie sprawy. 13 i 31 stycznia 1927 Wojskowy Sąd Okręgowy Nr I pod przewodnictwem podpułkownika Korpusu Sądowego Wacława Ostyk-Syrewicza i przy udziale ppłk. KS Tadeusza Stefana Kamińskiego ponownie rozpoznał sprawę zabójstwa. Oskarżycielem był prokurator, major KS Teofil Maresch, a obrońcą adwokat Niedzielski. 1 lutego 1927 Wojskowy Sąd Okręgowy Nr I ogłosił wyrok w sprawie kpt. Petrulewicza oskarżonego o zabójstwo dwóch pasażerów omnibusu. Sad uznał kpt. Petrulewicza winnym zadania śmierci przez nieostrożność i skazał go na osiem miesięcy więzienia. W uzasadnieniu wyroku sąd zaznaczył, że opierając się na zeznaniach świadków nie było można oskarżonemu zarzucić umyślności w działaniu. Przy ferowaniu wyroku sąd wziął pod uwagę okoliczności wysoce łagodzące, a mianowicie: stan zdrowia oskarżonego, dotychczasową niekaralność, dobrą opinię oraz wybitne zasługi bojowe[13][14][15][16][17][18][19].

W 1928 był już przeniesiony w stan spoczynku[20].

W ramach osadnictwa wojskowego otrzymał ziemię w osadzie Sutkowszczyzna, w gminie Świniuchy powiatu horochowskiego[4]. Był organizatorem Przysposobienia Wojskowego Konnego w powiecie horochowskim i zastępcą prezesa Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w gminie Świniuchy[21]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I. Był wówczas „w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I”[22].

Zmarł w styczniu 1951, w 3. polskim szpitalu w Penley, w Walii i został pochowany 10 stycznia 1951 na cmentarzu we Wrexham (numer grobu 07940)[23]. Grób symboliczny Tadeusza Petrulewicza znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie została pochowana jego matka[5]. W lipcu 1933 był kawalerem[8].

Ordery i odznaczenia edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Tadeusz II Petrulewicz”, w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko[1], a mianowicie Tadeusza I Petrulewicza (ur. 22 stycznia 1889 w Miropolu), rotmistrza 12 pułku ułanów[2][3].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 334, 419.
  2. ↑ a b Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 623, 684.
  3. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-10]..
  4. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
  5. ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: EWA PETRULEWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2023-04-10]., tu podano, że kapitan Tadeusz Petrulewicz, kawaler Orderu Virtuti Militari urodził się w 1897 w Warszawie i zmarł w 1952 w Penley.
  6. ↑ a b c d e f g h Kolekcja ↓, s. 4.
  7. ↑ Kolekcja ↓, s. 4, 5.
  8. ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 2.
  9. ↑ Kolekcja ↓, s. 6.
  10. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 103, 813.
  11. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 66.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 294, 363.
  13. ↑ Sprawa kpt. T. Petrulewicza. „Polska Zbrojna”. 13, s. 5, 1927-01-14. Warszawa. .
  14. ↑ Sprawa kpt. T. Petrulewicza. „Polska Zbrojna”. 31, s. 4, 1927-02-01. Warszawa. .
  15. ↑ Wyrok w sprawie kpt. T. Petrulewicza. „Polska Zbrojna”. 32, s. 4, 1927-02-02. Warszawa. .
  16. ↑ Poczytalny czy niepoczytelny czyn oficera?. „Polska Zbrojna”. 64, s. 6, 1926-03-05. Warszawa. .
  17. ↑ Zasadzenie kpt. Petrulewicza. „Polska Zbrojna”. 66, s. 7, 1926-03-07. Warszawa. .
  18. ↑ Występne czyny oficera psychopaty. „Dziennik Kujawski”. 57, s. 6, 1926-03-11. Inowrocław. .
  19. ↑ Występne czyny oficera psychopaty. „Kurjer Warszawski”. 66, s. 25, 1926-03-07. Warszawa. .
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 906.
  21. ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 3.
  22. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 329, 845.
  23. ↑ Cemeteries index search results : PETRULEWICZ TADEUOZ. Wrexham County Borough Council. [dostęp 2023-04-10]., tu podano, że zmarł mając lat 54.
  24. ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 9.
  25. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-10]..
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 26 marca 1921, s. 534.
  27. ↑ Zaborowski 1928 ↓, s. 30.
  28. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 294.
  29. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-10]..
  30. ↑ Kolekcja ↓, s. 1 foto, 2.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Petrulewicz&oldid=70340850”