Topotekan

związek chemiczny

Topotekanorganiczny związek chemiczny, chemioterapeutyk z grupy inhibitorów topoizomerazy. Lek ten jest przyjmowany w postaci chlorowodorku. Topotekan (w preparacie Hycamtin) jest pierwszym zarejestrowanym inhibiotorem topoizomerazy I, który może być stosowany doustnie. Poza tym lek może być stosowany we wlewie dożylnym[3][4].

Topotekan
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C23H23N3O5

Masa molowa

421,45 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

123948-87-8
119413-54-6 (HCl)

PubChem

60700

DrugBank

DB01030

Klasyfikacja medyczna
ATC

L01CE01

Stosowanie w ciąży

kategoria D

Camptotheca acuminata – drzewo z którego pozyskiwana jest kamptotecyna

Wskazania do stosowania

edytuj

Eksperymentalne zastosowania leku

edytuj

Trwają badania, które wskazują na skuteczność zastosowania topotekanu w przypadku:

Mechanizm działania

edytuj

Topotekan jest półsyntetyczną pochodną kamptotecyny, która jest alkaloidem pozyskiwanym z drzewa Camptotheca acuminata[13]. Działanie przeciwnowotworowe leku polega na hamowaniu topoizomerazy I. Topoizomeraza I jest enzymem jądrowym, który odpowiada za zmniejszenie napięcia torsyjnego DNA, poprzez wywoływanie powstawania odwracalnych pęknięć w obrębie pojedynczych nici[3][4][14], co pozwala na powstanie widełek replikacyjnych. Natomiast topotekan interkaluje pomiędzy zasady azotowe w DNA. Gdy widełki replikacyjne dotrą do miejsca, w którym pomiędzy zasadami znajduje się topotekan, dochodzi do zahamowania procesu replikacji. Łącząc się z kompleksem topoizomeraza I–DNA, topotekan uniemożliwia odtwarzanie wiązań w miejscach pęknięć i uszkadza strukturę podwójnych łańcuchów DNA. Komórka niezdolna do replikacji po pewnym czasie umiera[15].

Działania niepożądane

edytuj
Występujące bardzo często
Występujące często
  • reakcje nadwrażliwości
  • hiperbilirubinemia
  • świąd
  • złe samopoczucie
  • posocznica[3][4]
Występujące rzadko
  • reakcja anafilaktyczna
  • obrzęk naczynioruchowy
  • pokrzywka[3][4]
Występujące bardzo rzadko
  • wynaczynienie
  • śródmiąższowa choroba płuc[3][4]

Specjalne środki ostrożności

edytuj
  • Podczas stosowania leku należy wykonywać regularnie pełne badanie morfologiczne krwi.
  • U pacjentów z gorączką, neutropenią oraz bólem brzucha należy rozważyć możliwość zapalenia okrężnicy.
  • W przypadku stwierdzenia śródmiąższowego zapalenia płuc należy przerwać terapię topotekanem.
  • Nie zaleca się stosowania leku u chorych z ciężkimi zaburzeniami nerek lub wątroby (wywołanymi marskością)[4].

Interakcje z innymi lekami

edytuj
  • Nie hamuje enzymów cytochromu P-450 u ludzi – nie wykazano wpływu na farmakokinetykę topotekanu, po zastosowaniu granisetronu, ondansetronu, morfiny lub kortykosteroidów.
  • W przypadku stosowania terapii skojarzonej topotekanu z innymi lekami istnieje możliwość zmniejszenia dawek leków w celu zwiększenia tolerancji leczenia[3][4].

Stosowanie podczas ciąży i karmienia piersią

edytuj

W czasie stosowania topotekanu należy zaleca się unikanie zajścia w ciążę. Nie zaleca się stosowania leku w czasie karmienia piersią[3][4].

Wpływ na prowadzenie pojazdów mechanicznych

edytuj

Należy zachować ostrożność ze względu na często występujące efekty uboczne stosowania leku w postaci osłabienia i zmęczenia[3][4].

Przedawkowanie

edytuj

Nie jest znane swoiste antidotum. W przypadku przedawkowania może dojść do zahamowania funkcji szpiku i zapalenia błon śluzowych[4].

Preparaty

edytuj

Preparaty na polskim rynku zawierające topotekan: Hycamtin, Potactasol, Topotecan medac, Topotecanum Accord[16].

Przypisy

edytuj
  1. Clinical Pharmacology & Therapeutics – Wiley Online Library [online], www.nature.com [dostęp 2017-11-20] (ang.).
  2. Meeting Library Redesign | ASCO [online], www.asco.org [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-24] (ang.).
  3. a b c d e f g h i Topotekan, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2022-03-09].
  4. a b c d e f g h i j k Topotecan Teva, INN-Topotecan – Europa. [dostęp 2014-05-30].
  5. Fda Approves Ovarian Cancer Drug [online], fda.gov [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 1997-05-05].
  6. FDA Approval for Topotecan Hydrochloride – National Cancer Institute [online], www.cancer.gov [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-06] (ang.).
  7. http://web.archive.org/web/20070326051854/http://www.fda.gov/cder/Offices/OODP/whatsnew/topotecan.htm FDA.
  8. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-26)].
  9. http://www.drugs.com/newdrugs/gsk-receives-approval-hycamtin-topotecan-capsules-relapsed-small-cell-lung-cancer-671.html Press release.
  10. Alberto Garaventa i inni, A phase II study of topotecan with vincristine and doxorubicin in children with recurrent/refractory neuroblastoma, „Cancer”, 98 (11), 2003, s. 2488–2494, DOI10.1002/cncr.11797, PMID14635085 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
  11. Thierry Lesimple i inni, Phase I study of topotecan in combination with concurrent radiotherapy in adults with glioblastoma, „Journal of Neuro-Oncology”, 65 (2), 2003, s. 141–148, DOI10.1023/b:neon.0000003647.66788.3b, PMID14686734 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
  12. Camptothecin-Based Regimens for Treatment of Ewing Sarcoma: Past Studies and Future Directions. [dostęp 2014-05-30].
  13. Topotecan. [dostęp 2014-05-31].
  14. Yves Pommier i inni, DNA topoisomerases and their poisoning by anticancer and antibacterial drugs, „Chemistry & Biology”, 17 (5), 2010, s. 421–433, DOI10.1016/j.chembiol.2010.04.012, PMID20534341, PMCIDPMC7316379 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
  15. Bart L. Staker i inni, The mechanism of topoisomerase I poisoning by a camptothecin analog, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 99 (24), 2002, s. 15387–15392, DOI10.1073/pnas.242259599, PMID12426403, PMCIDPMC137726 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
  16. Topotekan, [w:] Indeks Leków MP, lista preparatów, Medycyna Praktyczna [dostęp 2022-03-09].

Linki zewnętrzne

edytuj