Tyniec Mały
Tyniec Mały (niem. Klein Tinz) – wieś w Polsce położona 14 km od Wrocławia. Leży w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Kobierzyce.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
148 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2020) |
1771[2] |
| Strefa numeracyjna |
71 |
| Kod pocztowy |
55-040[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DWR |
| SIMC |
0875610 |
Położenie na mapie gminy Kobierzyce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego  | |
 51°01′13″N 16°55′11″E/51,020278 16,919722[1]
| |
| Strona internetowa | |
Podział administracyjny edytuj
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.
Demografia edytuj
Według Raportu o Stanie Gminy Kobierzyce z 2020 r. Tyniec Mały liczył 1771 mieszkańców. Jest czwartą co do wielkości miejscowością gminy Kobierzyce.
Historia edytuj
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z XII wieku. Kolejny zapis dotyczący wsi pochodzi z roku 1204, w którym Henryk Brodaty m.in. zwolnił posiadłości klasztoru Najświętszej Marii Panny na Piasku od daniny na prawie polskim iure polonico zwanej podworowem[4]. Miejscowość została wymieniona w tym łacińskim dokumencie w staropolskiej, zlatynizowanej formie Tynech[4]. W kolejnym dokumencie z 1217 roku wydanym przez biskupa wrocławskiego Lorenza miejscowość wymieniona jest w formie Tynec[5], a w roku 1223 Thyncz[6]. Wzmiankowana w łacińskim dokumencie z 1250 roku wydanym przez papieża Innocentego IV w Lyonie gdzie zanotowana została w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Tynec”[7]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Tintz commenda[8]. Nazwa pochodzi od wyrazu tyn, oznaczającego płot, ogrodzenie. Nazwa Tyniec symbolizowała osadę obronną ogrodzoną ostrokołem z drzewa (pale sosnowe).
24 stycznia 1945 we wsi zatrzymała się kolumna więźniów w trakcie Marszu śmierci Fünfteichen - Gross Rosen. Niemieccy strażnicy zamordowali tu kilkadziesiąt osób. Zwłoki 51 ofiar ekshumowano w roku 1975 i przeniesiono na Cmentarz Żołnierzy Polskich we Wrocławiu, a w miejscu mordu postawiono pomnik.
W czasach Polski Ludowej, do połowy lat 80. przez miejscowość przebiegała droga międzynarodowa E83[9][10][11][12].
W 2006 roku miejscowość obchodziła 800-lecie istnienia.
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[13]:
- kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jednonawowy, murowany, zbudowany w 1516 r. - XVI w. w stylu gotyckim, wnętrze barokizowane w 1752 r. - drugiej połowie XVIII w. (np. ambona, ołtarz główny). Z czasów budowy pochodzi późnogotyckie sakramentarium datowane na 1516 r. Na ołtarzu głównym najstarsza w Polsce figura Matki Boskiej Fatimskiej z 1936 roku - fundator - baronowa Maria Josefha von Ruffer, ostatnia właścicielka majątku ziemskiego w Tyńcu Małym, ul. Kościelna 5
inne zabytki:
- monolitowa kapliczka słupowa, późnośredniowieczna, na skwerze przed kościołem[14]
- tablica pamiątkowa na cmentarzu w Tyńcu Małym
- nieistniejący krzyż z Chrystusem malowanym na blasze[15]
-
Tablica pamiątkowa na cmentarzu w Tyńcu Małym
Przemysł edytuj
W pobliżu wsi są fabryki LG Group (LG Display, LG Electronics, LG Chem, LG Innotek), Dong Seo Display, Dong Yang Electronics, Toshiby i wielu innych firm, głównie z branży elektronicznej i AGD.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142150
- ↑ Raport O STANIE gminy kobierzyce [online], ugk.pl [dostęp 2024-04-26].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1323 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Grünhagen 1866 ↓, s. 69.
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 98.
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 117.
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 280.
- ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 181. ISBN 978-83-910595-2-4.
- ↑ Atlas samochodowy Polski 1:500 000. Wyd. IV. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1965, s. 93.
- ↑ Atlas samochodowy Polski 1:500 000. Wyd. V. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1979, s. 94. ISBN 83-7000-017-7.
- ↑ Hegi Gyula, Domokos György: Europe L’Europe Europa Европа Road atlas Atlas Routier Autoatlas Атлас автомобильных дорог. Budapeszt: Cartographia Budapest, 1981. ISBN 963-350-412-0.
- ↑ Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. IX. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1984, s. 94.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 233. [dostęp 2012-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Michał Zalewski: Kamienna kapliczka słupowa w Tyńcu Małym koło Wrocławia. kapliczki.org.pl. [dostęp 2020-10-22].
- ↑ Krzyż z Chrystusem z blachy w Tyńcu Małym. Kapliczki, krzyże i figury przydrożne, 2019. [dostęp 2020-05-10]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Colmar Grünhagen, Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau: Josef Max & KOMP., 1866 (niem.).
- Czesław Cetwiński, Zabytki architektury w województwie wrocławskim, Wyd. Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu, 1987
- Marta Miniewicz, Dorota Waligóra, Marcin Wolny, Kobierzyce przewodnik po gminie, Kobierzyce 2006 ISBN 978-922-822-8
- M. Wieteska, 2008: Marsz Śmierci. 29 I 2008