Ulica Dobra w Warszawie

ulica w Warszawie

Ulica Dobra – ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.

Ulica Dobra w Warszawie
Powiśle
Ilustracja
Ulica Dobra na wysokości ul. Drewnianej, po lewej budynek Zespołu Szkół nr 69
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Długość

1470 m[1]

Przebieg
ul. Solec
0 m pl. Z. Wóycickiej /
ul. S. Jaracza / ul. Solec
ul. Czerwonego Krzyża
90 m ul. J. Smulikowskiego
światła 320 m ul. Tamka
światła 420 m ul. Zajęcza
520 m ul. Drewniana
640 m ul. Leszczyńska
720 m ul. Radna
światła 790 m ul. Lipowa
870 m ul. Wiślana
920 m ul. Gęsta
światła 1140 m ul. Karowa
1330 m ul. Bednarska
1420 m ul. Mariensztat
1450 m ul. Białoskórnicza
1470 m ul. Nowy Zjazd
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Dobra w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Dobra w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Dobra w Warszawie”
Ziemia52°14′28,9″N 21°01′30,7″E/52,241361 21,025194
Ulica Dobra przy ul. Zajęczej w okresie międzywojennym
Ulica Dobra przy ul. Jaracza
Ulica Dobra przy skrzyżowaniu z ul. Karową, widok w kierunku ul. Nowy Zjazd

Historia

edytuj

Ulica Dobra pojawiła się na mapie po raz pierwszy w roku 1740; była wtedy drogą biegnącą po wysypisku śmieci i gruzu. Z biegiem czasu nasypywanie coraz większych ilości odpadów spowodowało odsunięcie się koryta Wisły od skarpy warszawskiej; powstałe tereny zalewowe nazwano Powiślem.

Nazwa, poświadczona w 1771, należała do nazw o charakterze metaforycznym, i jednocześnie ironicznym, gdyż ulica była nędznie zabudowana i była często zalewana podczas powodzi. Według innej teorii nazwa Dobra wywodziła się od dobrych zarobków właścicieli istniejących tutaj składnic drewna[2].

Na miejscu dawnej drogi w roku 1778 wytyczono ulicę Dobrą; początkowo jedynie na odcinku ul. Tamkaul. Mariensztat, w kolejnym roku uregulowano prowadząc fragment od ul. Karowej do ul. Bednarskiej na nasypie z piachu. Pozostały odcinek, od ul. Tamka do ul. Karowej, rokrocznie był zalewany wezbranymi wodami Wisły.

Pod koniec XVIII wieku pojawiła się pierwsza zabudowa ulicy; były to drewniane domki. W roku 1776 powstały gospodarcze zabudowania tzw. Łazienek Jezierskiego wzniesione przy ul. Bednarskiej. Do wieku XIX wszystkie zabudowania ulicy były wyłącznie drewniane; jedyne nieliczne obiekty murowane wybudowano właśnie u zbiegu z Bednarską i jej numeracji były przypisane. Były to tzw. Łazienka Jezierskiego, (znana także jako "Kasztelanka", a będąca domem publicznym), oraz łaźnia Teodozji Majewskiej, do 2013 r. mieszcząca I Społeczne Liceum Ogólnokształcące.

Jako pierwsza frontem do ulicy powstała niewielka kamieniczka nr 83, wzniesiona około roku 1840; inwestycje te pomogły uregulować końcowy odcinek ulicy – Dobrą wydłużono do linii ul. Białoskórniczej i w roku 1846 połączono ze zjazdem z Wiaduktu Pancera – taka jest geneza ul. Nowy Zjazd.

Początkowy odcinek ulicy był w tym okresie jeszcze zaniedbanym wysypiskiem o luźnej drewnianej zabudowie.

W latach 1853–1855 powstał nowy wodociąg warszawski projektu Henryka Marconiego; przy Dobrej 74 powstała wtedy stacja filtrów. Wodociąg Marconiego jako mało wydajny w roku 1886 zastąpiony został wodociągiem wybudowanym przez Williama Lindleya; na miejscu dawnej stacji filtrów powstała wtedy Stacja Pomp Kanałowych „Warszawa”. Halę maszyn obsługujących wodociąg wzniesiono wzdłuż ul. Karowej; jej elewacje ozdobiła cegła licówkowa oraz detale z syntetycznego kamienia, analogicznie jak w innych elementach wodociągu – Stacji Pomp Rzecznych na ul. Czerniakowskiej i Stacji Filtrów przy ul. Koszykowej.

Zabudowania przy Dobrej z okresu ożywienia budowlanego lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku to kilkanaście kamienic, pobudowanych przeważnie na narożnych parcelach; już po roku 1900 ich tandetny wystrój został usunięty z racji zmiany upodobań właścicieli i nietrwałości gipsu, z którego był wykonany.

Na terenach zajętych w późniejszym okresie przez Elektrownię Warszawską, pomiędzy nieistniejącymi dziś fragmentami ulic Leszczyńskiej i Radnej w latach 1886–87 powstały zabudowania Rektyfikacji Warszawskiej. W roku 1900 ulicę Dobrą wydłużono aż do linii ulicy Czerwonego Krzyża; przed rokiem 1915 nowy fragment zabudowano tam szeregiem kamienic czynszowych.

Niezwykle ciekawą kamienicę wzniesiono w roku 1910 dla Augusta Bauma pod nr. 56, u zbiegu z ul. Lipową; w późniejszym okresie należała ona do Domu Handlu i Przemysłu Edmunda Langera. Nieustalonego autorstwa budynek ozdobił narożny wykusz zwieńczony kopułą; było to jedyne tego typu rozwiązanie na terenie dzielnicy.

Działająca od roku 1904 przy ul. Elektrycznej Elektrownia Warszawska w roku 1927 dokupiła tereny aż po linię ulicy Dobrej; ulokowano na nich składy węgla, przechowywanego w bunkrach. W latach 20. i 30. w początkowym odcinku ulicy powstało kilka domów spółdzielczych, projektowanych przez wziętych architektów; ich autorami byli Jan Idzikowski, Marian Lalewicz i Karol Jankowski. Równocześnie powstały nowe zakłady przemysłowe: Fabryka Wyrobów Metalowych „Sztancmet” oraz Zakłady Przemysłu Korkowego braci Balickich, a działająca tu nadal Rektyfikacja Warszawska rozbudowała swoje zabudowania o nowe obiekty.

W okresie międzywojennym ulica miała nawierzchnię z kostki bazaltowej; w roku 1922 pojechał nią pierwszy tramwaj elektryczny linii "P", zataczający koło: kursował na trasie PowiśleNowe MiastoPowiśle.Mimo dobrego połączenia komunikacyjnego Dobra aż do wybuchu wojny pozostała ulicą zabudowaną nieco chaotycznie, szczególnie na odcinku do ul. Tamka.

Zabudowa ulicy ucierpiała w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939[3].

W okresie okupacji niemieckiej zniszczeniu uległa zabudowa środkowego odcinka ulicy, pomiędzy ul. Drewnianą a ul. Karową. Wypalone kamienice rozebrano w okresie powojennym; kilka innych pozbawiono wystroju.

W roku 1995 rozebrano ostatnie relikty magazynów Stacji Pomp Kanałowych „Warszawa” i wzniesiono na ich miejscu Bibliotekę Uniwersytecką. W latach 2011–2014 naprzeciwko gmachu Biblioteki wzniesiono budynek Wydziału Neofilologii i Lingwistyki Stosowanej UW[4].

Ważniejsze obiekty

edytuj

W kulturze

edytuj

Od 1956 przy ul. Dobrej 21 (adres fikcyjny) mieszka radiowa rodzina Matysiaków[5].

Przypisy

edytuj
  1. Mapa Warszawy [online], Urząd m.st. Warszawy [dostęp 2023-11-22].
  2. Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 142. ISBN 978-83-62189-08-3.
  3. Mieczysław Cieplewicz. Bombardowanie i ostrzeliwanie Warszawy we wrześniu 1939 r.. „Kronika Warszawy”. 4/48, s. 65, 1981. 
  4. Małgorzata Omilanowska, Katarzyna Uchowicz: POW. Ilustrowany atlas architektury Powiśla. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury, 2017, s. 30. ISBN 978-83-943750-8-9.
  5. Olgierd Budrewicz: Olgierda Budrewicza słownik warszawski. Olszanica: Wydawnictwo BOSZ, 2011, s. 202. ISBN 978-83-7576-119-1.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj