Ulica Nowowiejska w Warszawie
Ulica Nowowiejska – ulica w śródmieściu Warszawy.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Śródmieście Południowe, Filtry | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Nowowiejska: widok z placu Politechniki w stronę placu Zbawiciela | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo |  Polska
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | Warszawa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | 1,2 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°13′12,1″N 21°00′32,3″E/52,220028 21,008972
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PrzebiegEdytuj
Ulica położona jest równoleżnikowo. Biegnie od placu Zbawiciela do ulicy Krzywickiego. Po drodze krzyżuje się i spotyka z następującymi ulicami i placami:
- ul. Krzywickiego
- ul. Referendarską
- ul. Sędziowską
- al. Niepodległości
- ul. Rektorską
- pl. Politechniki (z ulicami: Lwowską, Noakowskiego, Polną oraz J. i J. Śniadeckich)
- ul. Waryńskiego
- pl. Zbawiciela (z ulicami: Marszałkowską, Mokotowską i al. Wyzwolenia)
Na odcinku od placu Zbawiciela do placu Politechniki jest ulicą jednokierunkową. Na całej długości ulicy poprowadzona jest linia tramwajowa.
Na skrzyżowaniu ul. Nowowiejskiej i Waryńskiego znajduje się stacja metra Politechnika.
HistoriaEdytuj
Korzenie ulicy Nowowiejskiej sięgają XVIII w., kiedy to z polecenia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w latach 1767–1768 przeprowadzono tzw. Drogę Wolską (Królewską) wiodącą z zamku w Ujazdowie na pole elekcyjne na Woli. W jej ciągu powstała w 1784 z woli króla wzorcowa osada, Nowa Wieś, od której pochodzi nazwa ulicy[1].
W ramach Osi Stanisławowskiej nowo powstała ulica miała stanowić oś wielkiego założenia placów gwiaździstych. Dwa z nich nadal znajdują się w ciągu ulicy, są to place Politechniki i Zbawiciela. Trzeci, plac Na Rozdrożu, znajduje się poza ulicą Nowowiejską, której historyczny fragment nosi obecnie nazwę alei Wyzwolenia.
W II połowie XIX wieku po północnej stronie zachodniego odcinka ulicy (pomiędzy ulicami Topolową i Suchą, współcześnie al. Niepodległości i Krzywickiego) zbudowano baraki zwane jerozolimskimi, wykorzystywanymi później jako koszary artylerii.
W latach 80. XIX w. tereny wokół zachodniej części ulicy zostały zagospodarowane na siedzibę Stacji Filtrów. Ulicą poprowadzono linię tramwaju elektrycznego. Na przełomie wieków ulica wypełniła się zabudową o charakterze wielkomiejskim w swojej wschodniej i środkowej części, nieco bardziej kameralnym w zachodniej. W sąsiedztwie jej środkowego biegu w latach 1899–1902 powstawać zaczął zespół budynków Politechniki Warszawskiej.
W latach 1922–1926 po południowej stronie zachodniego odcinka ulicy zbudowano Kolonię Staszica[2]. W 1924 Czesław Przybylski przebudował dawne koszary na monumentalny gmach Ministerstwa Spraw Wojskowych[3].
Około 1930 nazwę ulicy zmieniono na 6 sierpnia dla upamiętnienia wymarszu w 1914 z Krakowa Pierwszej Kompanii Kadrowej[4].
W październiku 1933 w pobliżu skrzyżowania z al. Niepodległości odsłonięto pomnik Poległym Saperom. Monument został zniszczony w 1944[5].
Zniszczenia okresu wojny dotknęły ulicę w znacznym stopniu. Ponadto wiele budynków zostało wyburzonych ze względu na powstanie nowego założenia – Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej i przebijanej ulicy Waryńskiego. Przy ulicy wzniesiono w tym okresie szereg budynków w charakterystycznym stylu. W tym samym okresie wschodni fragment ulicy został włączony w skład innego założenia urbanistycznego (osiedle Latawiec) i przemianowany na aleję Wyzwolenia. W 1949 nazwę ulica Nowowiejska przywrócono odcinkowi ulicy pomiędzy placem Zbawiciela a ulicą Krzywickiego.
W 2011 przeprowadzono generalny remont ulicy, w skład którego weszło m.in. wydzielenie drogi rowerowej pomiędzy pl. Zbawiciela a pl. Politechniki, z pierwszym w Warszawie rozwiązaniem polegającym na poprowadzeniu drogi rowerowej po czynnym torowisku tramwajowym (od. pl. Zbawiciela do ul. Waryńskiego).
Ważniejsze obiektyEdytuj
- „Apartment House” (nr 4)
- Stacja metra Politechnika
- 2 Społeczne Liceum Ogólnokształcące (nr 5)
- budynek schroniska im. Sobańskich z lat 1874-1877 (nr 10a)
- kampus Politechniki Warszawskiej:
- Gmach Główny (pl. Politechniki 1)
- Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych (nr 15/19)
- Pomnik poświęcony udziałowi profesorów Politechniki Warszawskiej w akcji V1 i V2
- Gmach Instytutu Techniki Cieplnej (nr 21/25)
- Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa (nr 24)
- Schron bojowy Ringstand 58c (tzw. tobruk) (nr 26, przy skrzyżowaniu z al. Niepodlegości)[6].
- Agencja Mienia Wojskowego (nr 26a)
- Szpital Nowowiejski (nr 27)
- XIV Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica (nr 37a)
- Zespół Stacji Filtrów
PrzypisyEdytuj
- ↑ Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 169. ISBN 978-83-62189-08-3.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 553. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Marian Marek Drozdowski: Warszawiacy i ich miasto w latach Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 30.
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 144.
- ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK "Kraj", s. 164–165. ISBN 83-7005-211-8.
- ↑ Jacek Olecki: Wojenne tajemnice Warszawy i Mazowsza. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2006, s. 21. ISBN 83-7339-036-7.