Wierchowina (osiedle)

Wierchowina
	Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	iwanofrankiwski
Rejon	wierchowiński
Wysokość	620 m n.p.m.
Populacja (2020); • liczba ludności	; 5812
Nr kierunkowy	+380 3432
Kod pocztowy	78700
	Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego Wierchowina
	Położenie na mapie Ukrainy Wierchowina
	48°09′06″N 24°48′49″E/48,151667 24,813611
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wierchowina, Żabie (ukr. Верховина, Werchowyna) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankowskim, siedziba administracyjna rejonu wierchowińskiego. Położone jest nad Czarnym Czeremoszem (dopływem Prutu), u podnóża pasma Czarnohory, 30 kilometrów na południowy zachód od Kosowa. W 2020 osiedle liczyło 5812 mieszkańców^[1], dla porównania spis powszechny w 2001 zanotował ich 5412^[2].

Do 1962 roku miejscowość nosiła nazwę Żabie (ukr. Жаб'є, Żabje).

Przynależność terytorialna

Do roku 1340 w Księstwie Halickim.
1340–1772 w Królestwie Polskim (ziemi halickiej, województwa ruskiego).
1772–1918 w Królestwie Galicji i Lodomerii w Cesarstwie Austriackim. W tym okresie w Żabiu było 1204 mieszkańców według spisu ludności z 1857.
listopad 1918–22 stycznia 1919 w Zachodnioukraińskiej Republice Ludowej.
22 stycznia 1919–maj 1919 w Ukraińskiej Republice Ludowej.
1919–1939, w czasach II Rzeczypospolitej, w powiecie kosowskim (od 1920 województwa stanisławowskiego).

Historia

Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej (Kościół Prawosławny Ukrainy)

Miejscowość wzmiankowana była w 1424 roku.

W II Rzeczypospolitej była siedzibą gminy wiejskiej Żabie w powiecie kosowskim województwa stanisławowskiego. Była to obszarowo największa gmina w II Rzeczypospolitej. Także samo Żabie było największą wiejską miejscowością całego woj. stanisławowskiego, a także największą miejscowością powiatu kosowskiego (8188 mieszk. w 1921), przewyższając miasta Kuty (5504) i Kosów (4234). Żabie było także dziewiątą (rok 1921) największą miejscowością woj. stanisławowskiego (łącznie z miastami) w II RP^[3]. Miejscowość dzieliła się na części Żabie–Ilcia (na zachodzie) i Żabie–Słupejka (na wschodzie). Ukraińcy stanowili 90% ogółu mieszkańców, Żydzi około 9%. W mieście mieszkało też kilkudziesięciu Polaków^[4]^[5].

W okresie międzywojennym w Polsce Żabie znane było jako miejscowość letniskowa i zdrojowa (źródła mineralne), ośrodek turystyki, huculskiego rzemiosła artystycznego (przed wojną mieściło się tutaj muzeum huculskie) i hodowli koni huculskich. Maciej Bogusz Stęczyński (polski podróżnik i rysownik) w 1848 stworzył serię rysunków i akwarel poświęconych okolicom Żabiego, jak i samej miejscowości, opisał je też później w poemacie Karpaty. W latach 30. funkcjonowała Państwowa Wysokogórska Szkota Rolnicza w Żabiem^[6].

W październiku 1941 roku, w czasie okupacji niemieckiej, mieszkające tutaj ukraińskie małżeństwo, Jurij i Paraskowija Koczukowie, przez dwa dni podczas antyżydowskiej "akcji" w getcie udzielało w swoim domu schronienia sześcioosobowej żydowskiej rodzinie Gertnerów, za co w 1999 roku Instytut Jad Waszem uhonorował je tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[7]^[8].

W latach 1943–1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali 50 Polaków^[9].

Widok miejscowości przed 1914
Widok ogólny miejscowości w 1939
Zabudowania przy drodze
Cerkiew
Gmach Muzeum Huculskiego
Huculi z Żabiego
Orszak huculski
Hucuł Petro Chomyn grający na trombicie

Osadnictwo

Przypisy

↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).
↑ Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankiwskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom XIV - Województwo Stanisławowskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
↑ Rzecz-pospolita.com - Żabie
↑ Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Żabie (pas 56, słup 39), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1933 (pol.).
↑ Państwowa Wysokogórska Szkota Rolnicza w Żabiem. „Wschód”. Nr 41, s. 4, 10 marca 1937.
↑ Kochuk Yuri & Praskovia. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-10-13]. (ang.).
↑ Ігор Щупак, Зоряна Бондар, Єгор Врадій, Антон Дробович, Раїса Євтушенко, Ірина Піскарьова, ПАМ’ЯТІ УКРАЇНЦІВ, ЯКІ РЯТУВАЛИ ЄВРЕЇВ ПІД ЧАС ДРУГОЇ СВІТОВОЇ ВІЙНИ, Київ – Дніпро 2021, s. 80
↑ HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939-1946, Wrocław: ALTA 2, 2006, s. 291, ISBN 978-83-85865-13-1 .

Linki zewnętrzne

Żabie, wś, powiat kosowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 711 .
Pohar 2.) grupa domów w Żabiu, powiat kosowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 711 .
Wierchowina na stronie Rady Najwyższej Ukrainy
M. Żukow-Karczewski, Krajobrazy utracone: Żabie - huculska stolica
Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona

[dwatysiacedwadziescia-1] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).

[spis-2] Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankiwskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).

[3] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom XIV - Województwo Stanisławowskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924

[4] Rzecz-pospolita.com - Żabie

[5] Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Żabie (pas 56, słup 39), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1933 (pol.).

[6] Państwowa Wysokogórska Szkota Rolnicza w Żabiem. „Wschód”. Nr 41, s. 4, 10 marca 1937.

[7] Kochuk Yuri & Praskovia. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-10-13]. (ang.).

[8] Ігор Щупак, Зоряна Бондар, Єгор Врадій, Антон Дробович, Раїса Євтушенко, Ірина Піскарьова, ПАМ’ЯТІ УКРАЇНЦІВ, ЯКІ РЯТУВАЛИ ЄВРЕЇВ ПІД ЧАС ДРУГОЇ СВІТОВОЇ ВІЙНИ, Київ – Дніпро 2021, s. 80

[9] HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939-1946, Wrocław: ALTA 2, 2006, s. 291, ISBN 978-83-85865-13-1 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]