Wierzbno (województwo lubuskie)

wieś w województwie lubuskim

Wierzbno (niem. Wierzebaum[3]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Przytoczna, przy drodze krajowej nr 24.

Wierzbno
wieś
Ilustracja
Stacja kolejowa (2010)
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

międzyrzecki

Gmina

Przytoczna

Strefa numeracyjna

95

Kod pocztowy

66-343[2]

Tablice rejestracyjne

FMI

SIMC

0186022

Położenie na mapie gminy Przytoczna
Mapa konturowa gminy Przytoczna, po prawej znajduje się punkt z opisem „Wierzbno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Wierzbno”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Wierzbno”
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego
Mapa konturowa powiatu międzyrzeckiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Wierzbno”
Ziemia52°34′02″N 15°48′06″E/52,567222 15,801667[1]

Historia

edytuj

Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od pierwszej połowy XV wieku. Wymieniona po raz pierwszy w dokumencie zapisanym po łacinie z 1432 pod nazwą "Wyrzbno", 1432 "Wirzbno", 1434 "Virzbno", 1475 "Vyrzbno", 1521 "Vyerzbno", 1522 "Vyrsbno", 1944 "Wierzebaum". Archeolodzy na polu pod lasem, między szosami do Międzyrzecza i do Przytocznej znaleźli kilkadziesiąt fragmentów ceramiki późnośredniowiecznej[4].

W 1432 miejscowość była wsią szlachecką i początkowo należała do Bodzęty Niewierskiego herbu Nałęcz, a później do jego potomków. Z biegiem lat podlegając sprzedaży i dziedziczeniu zmieniała właścicieli. W 1446 miejscowość leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. Do 1432 należała do par. Przetoczno, a po tym roku była już siedzibą własnej parafii[4].

Miejscowość odnotowano w historycznych dokumentach prawnych i podatkowych dzięki czemu można odtworzyć obraz stosunków własnościowych i społecznych we wsi. W 1508 we wsi odnotowano pobór podatków od 12 łanów oraz 6 groszy od karczmy. W 1510 odbył się pobór od 12 półłanków, karczmy oraz młyna. W 1510 we wsi było 14 półłanków, 3 półłanki opustoszałe, 7 zagrodników, dwie karczmy, młyn. W 1563 miał miejsce pobór z działu Macieja Wierzbieńskiego od 4,5 łana, karczmy dorocznej, młyna dorocznego o jednym kole. Podatek pobrano również z działu Elżbiety Wierzbieńskiej od 3 łanów, 3 rzemieślników. W 1577 odbył się pobór z działów Andrzeja Wierzbieńskiego i Krzysztofa Wierzbieńskiego. W 1580 pobór z działu Krzysztofa Wierzbieńskiego od 9 półłanków, 4 zagrodników, jednego komornika, kowala, karczmy i młyna korzecznika napędzanego jednym kołem wodnym. Z działu Andrzeja Wierzbieńskiego pobrano podatek od 4 półłanków, 6 zagrodników po 4 grosze, od kolejnego zagrodnika 6 groszy, a także od jednego komornika oraz 12 groszy od roli karczmarskiej[4].

Mieszkańcy studiowali na Akademii Krakowskiej. W 1487 odnotowano studenta Stanisława syna Sędziwoja z Wierzbna w diecezji poznańskiej, a w 1522 Serafina syna Mikołaja z Wierzbna[4].

Po rozbiorach Polski miejscowość wraz z całe Wielkopolską znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[5]. Wierzbno należało do okręgu rokitnickiego tego powiatu i stanowiło osobny majątek, którego właścicielem była wówczas Święcicka[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 208 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 22 dymy (domostwa)[5]. W skład majątku Wierzbno wchodziły wówczas także: folwark Brześć (5 domów, 67 osób), Wierzbno p. dr. (1 dom, 10 osób) oraz Wierzbno młyn[5].

Wierzbno było przed I wojną światową jedyną miejscowością powiatu skwierzyńskiego, w której większość mieszkańców stanowili Polacy (według ostatniego przedwojennego spisu z 1910 roku większość polską posiadał jeszcze sąsiedni Goraj)[6][7].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gorzowskiego.

We wsi znajduje się zabytkowy pałac z XIX wieku.

W pobliżu parku podworskiego rośnie kilka pomnikowych drzew, najokazalszy z nich – dąb szypułkowy miał w 2012 roku 731 cm obwodu. Jest tam także inny dąb, o obwodzie 555 cm oraz lipy o obwodach dochodzących do 500 cm.[8]

Galeria

edytuj

Zobacz też: Powiat skwierzyński, Wierzbno

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 146972
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1465 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. Wierzebaum (GenWiki). [dostęp 2021-05-25]. (niem.).
  4. a b c d Dębiński 2015 ↓.
  5. a b c d Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 259.
  6. Kazimierz Nitsch, "Dialekty języka polskiego", 1957, s.19
  7. Gemeindelexikon für das Königreich Preussen. Heft V. Provinz Posen. Berlin S.W. 1908, Verlag des königlichen Statistischen Landesamts, s. 180
  8. Krzysztof Borkowski, Robert Tomusiak, Paweł Zarzyński. Drzewa Polski. 2016. PWN. s.254

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj