William Whewell
William Whewell (ur. 24 maja 1794 w Lancaster, zm. 6 marca 1866 w Cambridge[1]) – angielski polihistor: filozof, logik, historyk nauki i przedstawiciel kilku innych dziedzin, jak: geologia z mineralogią, fizyka, astronomia, teologia, prawo międzynarodowe, ekonomia polityczna i architektura.
Data i miejsce urodzenia |
24 maja 1794 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
6 marca 1866 |
Przyczyna śmierci |
upadek z konia |
Alma Mater |
Trinity College, University of Cambridge |
Uczelnia |
Trinity College, University of Cambridge |
Stanowisko |
rektor (ang. Master) |
Małżeństwo |
Cordelia Marshall (1841-55) |
Zajmował się głównie teorią, historią oraz metodologią nauk przyrodniczych. Był absolwentem, profesorem i wreszcie przewodniczącym (ang. Master) Trinity College na Uniwersytecie Cambridge[2] oraz członkiem Royal Society w Londynie. W latach 1837–1839 pełnił funkcję przewodniczącego Londyńskiego Towarzystwa Geologicznego (Geological Society of London)[3]. W 1837 roku otrzymał nagrodę Royal Medal przyznawaną przez Royal Society w Londynie za osiągnięcia w dziedzinie fizyki[4].
Życie i praca
edytujWhewell był jedną z najważniejszych i najbardziej wpływowych osób w XIX-wiecznej Wielkiej Brytanii[5] . Posiadał wszechstronną wiedzę w wielu dziedzinach nauki.
Po porady w sprawach nauki i filozofii zwracali się do niego najwybitniejsi uczeni brytyjscy. Wywarł istotny wpływ na Johna Stuarta Milla, z którym dyskutował. Ze względu na swoją erudycję i zdolności językowe stworzył on wiele terminów naukowych. Przykładowo dla Michaela Faradaya stworzył pojęcia: anoda, katoda, jon. Whewell stworzył angielskie słowo scientist (naukowiec), które zastąpiło dotychczas używane w języku angielskim natural philosopher (filozof przyrody) czy man of science (człowiek nauki).
Był jednym ze współzałożycieli British Association for the Advancement of Science.
Twórczość Whewella
edytujPrace Whewella z zakresu nauk ścisłych:
- 1819: An Elementary Treatise on Mechanics,
- 1823: A Treatise on Dynamics,
- 1837: The Mechanical Euclid, containing the Elements of Mechanics and Hydrostatics demonstrated after the Manner of the Elements of Geometry,
- 1828: Essay on Mineralogical Classification and Nomenclature,
- 1833: Astronomy and General Physics.
Prace Whewella z zakresu filozofii i historii nauki:
- 1837: History of the Inductive Sciences (3 vols.),
- 1840: The Philosophy of the Inductive Sciences (2 vols.).
Whewell napisał również pracę z dziedziny architektury: Architectural Notes on German Churches, with Remarks on the Origin of Gothic Architecture (1830)
Przypisy
edytuj- ↑ Whewell William, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-12-16] .
- ↑ ACAD ↓.
- ↑ Geological Society – Past Presidents. geolsoc.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-17)]..
- ↑ Whewell biography.
- ↑ Snyder 2017 ↓.
Bibliografia
edytuj- Laura J. Snyder , William Whewell, Edward N. Zalta (red.), [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, Winter 2017 Edition, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 22 września 2017, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-17] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-21] (ang.).
- Whewell, William. A Cambridge Alumni Database. [dostęp 2016-11-08].
- Encyklopedia PWN, Tom 3, Warszawa 1991, s. 751.
- Zamecki S., Komentarze do naukoznawczych poglądów Williama Whewella (1794--1866), Monografie z Dziejów Nauki i Techniki, Tom CLXII, Polska Akademia Nauk, Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Warszawa 2012, (bibliografia s. 721-739, indeks s. 745-756)
Linki zewnętrzne
edytuj- John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: William Whewell w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-24].
- ISNI: 0000000120230805
- VIAF: 29606152
- ULAN: 500256011
- LCCN: n50019040
- GND: 118632116
- LIBRIS: b8nrwz5v32dgn06
- BnF: 12339141m
- SUDOC: 030628806
- SBN: RAVV071895
- NLA: 35603353
- NKC: vse2011640447
- BNE: XX1773360
- NTA: 070216770
- BIBSYS: 90332585
- CiNii: DA02797570
- Open Library: OL17032A
- PLWABN: 9810550613905606
- NUKAT: n2005142749
- OBIN: 29200
- J9U: 987007269716705171
- CANTIC: a12202927
- ΕΒΕ: 247346
- LIH: LNB:M9q;=Bd