Wojciech Dzieduszycki (polityk)

polityk polski, filozof

Wojciech Dzieduszycki (ur. 13 lipca 1848 w Jezupolu, zm. 23 marca 1909 w Wiedniu) – polski hrabia, polityk, poseł IV, V, VI, VII, VIII i IX kadencji Sejmu Krajowego, filozof, eseista, historyk sztuki i pisarz (dramaturg, powieściopisarz oraz nowelista)[1].

Wojciech Dzieduszycki
Ilustracja
Wojciech Dzieduszycki (przed 1901)
Data i miejsce urodzenia

13 lipca 1848
Jezupol

Data i miejsce śmierci

23 marca 1909
Wiedeń

Zawód, zajęcie

polityk, filozof, eseista, historyk sztuki i pisarz

Rodzice

Władysław Dzieduszycki, Antonina z Mazarakich Dzieduszycka

Małżeństwo

Seweryna Dzieduszycka

Dzieci

Władysław Jakub, Antonina Łuszczewska

Odznaczenia
Order Korony Żelaznej I klasy (Austro-Węgry)

Życiorys

edytuj
 
Matka, Antonina z Mazarakich
 
Katedra Łacińska we Lwowie – tablica pamiątkowa Wojciecha Dzieduszyckiego, autorstwa Janiny Grzybowskiej
 
Wojciech Dzieduszycki

Konserwatysta, jednocześnie przeciwny polityce stańczyków, podolak, właściciel dóbr Jezupol koło Stanisławowa.

Studiował historię, filozofię i prawo na uniwersytetach we Lwowie i Wiedniu, gdzie w 1871 został doktorem filozofii. Od 1870 współpracował z periodykiem „Czas” oraz krakowskim „Krajem”. W 1872 debiutował beletryzowanym traktatem filozoficznym Władysław. Wielokrotnie podróżował, m.in. do Włoch i Grecji. Ostatnie lata życia spędził w Wiedniu. W 1907 odznaczony Orderem Korony Żelaznej I klasy[2].

Zmarł w Wiedniu, zwłoki przewieziono i pochowano w Jezupolu w grobowcu familijnym[3].

Rodzina

edytuj

Był synem hrabiego Władysława herbu Sas i Antoniny z Mazarakich herbu Newlin ze Strutynia. Obydwie rodziny – ze strony ojca i matki należały do elity galicyjskiego ziemiaństwa (były już ze sobą wcześniej skoligacone – macochą hr. Władysława była Klaudia z Mazarakich, siostra jego żony Antoniny), posiadających swoje rozległe dobra w okolicach Stanisławowa, lecz mocno związanych z Lwowem.

Wojciech Dzieduszycki ożenił się w 1873 z kuzynką, hrabianką Seweryną Dzieduszycką, córką Aleksandra, i osiadł we wsi Olszanica w powiecie tłumackim. Miał z nią m.in. syna Władysława Jakuba i córkę Antoninę (po mężu Konradową Łuszczewską).

Kariera polityczna

edytuj

Odegrał wybitną rolę w życiu politycznym zaboru austriackiego, jako jeden z przywódców partii konserwatywnej.

Poglądy filozoficzne

edytuj

Jako filozof pozostawał pod wpływem Kanta, ale starał się spod tego wpływu wyemancypować przy pomocy filozofii Kartezjusza. Używając metody psychologicznej, wychodząc od człowieka i przyjmując fakt samowiedzy jako pierwotny, doszedł do pojęcia Boga, które później wciągnął w zakres teorii poznania. Usiłował wykazać, że istnieje ścisły związek między duchem ludzkim a Bogiem, jako niezbędnym dla człowieka warunkiem poznania siebie samego, jak i świata zewnętrznego. W poglądach poznawczych Dzieduszyckiego wyróżnić można szereg różnych pierwiastków: racjonalny, empiryczny, intuicyjny i pragmatyczny. Był znakomitym mówcą i prelegentem.

Wybrane publikacje

edytuj
  • Władysław (1872)
  • Bohdan Chmielnicki (1873)
  • Ateny (1878)
  • Aurelian (1879)
  • Studia estetyczne (1878–1890)
  • Baśń nad baśniami (1889)
  • Listy ze wsi (1889–1890, 2 tomy)
  • Anioł (1892)
  • Roztrząsania filozoficzne o podstawach pewności ludzkiej (1892)
  • Historia malarstwa we Włoszech (1892)
  • O wiedzy ludzkiej (1896)
  • Dokąd nam iść wypada (1910)
  • Historia filozofii (1914)

Tłumaczył także dzieła Sofoklesa i Szekspira[10].

Przypisy

edytuj
  1. Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 359.
  2. Telegramy Kuriera Lwowskiego. Ordery.Kurier Lwowski”. 46, s. 4, 1907.
  3. hr. Wojciech Dzieduszycki. „Kurier Stanisławowski”. 1229, s. 1, 1909.
  4. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1886. Lwów: drukarnia Władysława Łozińskiego, 1886, s. 202.
  5. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1887. Lwów: drukarnia Wł. Łozińskiego, 1887, s. 203.
  6. Nowy regimentarz. „Nowości Illustrowane”. 9, s. 4, 26 listopada 1904. 
  7. Odznaczenia jubileuszowe. „Nowa Reforma”. 277, s. 5, 3 grudnia 1898. [dostęp 2017-11-23]. 
  8. Odznaczenia jubileuszowe. „Echo Przemyskie”. 97, s. 1, 4 grudnia 1898. [dostęp 2017-11-23]. 
  9. Zmiany w Kole polskiem w Wiedniu. „Nowości Illustrowane”. Nr 24, s. 13, 16 czerwca 1906. 
  10. Dramaty Shakespeare’a w przekładzie Wojciecha Dzieduszyckiego oraz omówienie jego sylwetki i dorobku przekładowego dostępne są w cyfrowym repozytorium Polski Szekspir UW.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj