Yaphet Kotto

amerykański aktor (1939–2021)

Yaphet Frederick Kotto (ur. 15 listopada 1939 w Nowym Jorku, zm. 15 marca 2021 w Manili na Filipinach[2]) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny.

Yaphet Kotto
Ilustracja
Yaphet Kotto (1995)
Data i miejsce urodzenia

15 listopada 1939
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

15 marca 2021
Manila

Zawód

aktor

Współmałżonek

Rita Dittman
(1959-1976; rozwód)
Toni Pettyjohn
(1976-1989; rozwód)
Tessie Sinahon
(1998-2021; jego śmierć)

Lata aktywności

1963–2017[1]

Jego najbardziej pamiętne role to: Kananga – przeciwnik Jamesa Bonda w filmie Żyj i pozwól umrzeć (1973) oraz Parker – członek załogi statku Nostromo w filmie Ridleya Scotta Obcy – ósmy pasażer Nostromo (1979).

Życiorys

edytuj

Wczesne lata

edytuj

Jego rodzicami byli pochodząca z Panamy pielęgniarka Gladys Marie i Avraham Kotto (urodzony jako Njoki Manga Bell), biznesmen z Kamerunu; który wyemigrował do Stanów Zjednoczonych w 1920[3]. W swojej wydanej w 1999 autobiografii Royalty Kotto twierdził, iż jego ojciec był Żydem i koronnym księciem Kamerunu. Pradziadek aktora miał pod koniec XIX wieku rządzić regionem Duala w Kamerunie i również być praktykującym Żydem. Rodzina Kotto ze strony ojca miała wywodzić się z Izraela, później wyemigrowała do Egiptu, a następnie osiadła w Kamerunie. Byli więc afrykańskimi Żydami od wielu pokoleń. Kotto twierdzi również, że jest potomkiem królowej Wiktorii; czemu zaprzeczyło biuro prasowe Pałacu Buckingham.

Został wychowany w tradycji żydowskiej i wyznawał judaizm[4][5].

Kariera

edytuj

W wieku 16 lat, Kotto studiował aktorstwo w Actors Mobile Theater Studio, a mając 19 lat zadebiutował w spektaklu Otello[6]. Wkrótce przyłączył się do nowojorskiego Actors Studio. Po występie w sztukach off-broadwayowskichCzarny poniedziałek (1962), Blood Knot (1962) z Jamesem Earlem Jonesem i The Great Western Union (1965) jako Kubla[7], trafił na Broadway jako John w komedii muzycznej Zulu i Zayda (1965)[8] u boku Ossiego Davisa i jako Jack Jefferson w przedstawieniu Howarda Sacklera Wielka biała nadzieja (1969)[8].

Zadebiutował na kinowym ekranie w westernie komediowym Roberta Aldricha Czworo z Teksasu (4 for Texas, 1963) z Frankiem Sinatrą. W 1967 nagrał singiel – „Have You Ever Seen The Blues” / „Have You Dug His Scene” (wyd. Chisa Records, CH006)[9]. W westernie Henry’ego Hathawaya Poker (5 Card Stud, 1968) z Deanem Martinem i Robertem Mitchum wystąpił w roli barmana, a w dramacie kryminalnym Normana Jewisona Afera Thomasa Crowna (The Thomas Crown Affair, 1968) ze Steve’em McQueenem i Faye Dunaway pojawił się jako złodziej. W pierwszym sezonie serialu CBS Hawaii Five-O (1968) zagrał Johna T. Austona, zdezorientowanego kaprala Marine Lance. Stał się powszechnie znany dzięki kreacji karaibskiego dyktatora – doktora Kanangi oraz jego alter ego Mr. Biga w filmie o przygodach Jamesa Bonda Żyj i pozwól umrzeć (1973)[10]. Po występie jako ugandyjski dyktator Idi Amin w sensacyjnym dramacie historycznym Irvina Kershnera Atak na Entebbe (Raid on Entebbe, 1976), znalazł się w obsadzie dramatu kryminalnego Paula Schradera Niebieskie kołnierzyki (Blue Collar, 1978) jako uliczny robotnik samochodowy Detroit i filmu Ridleya Scotta Obcy – ósmy pasażer Nostromo (1979) jako inżynier Dennis Parker, członek załogi statku Nostromo[11]. Inne znaczące role stworzył w filmach: Więzień Brubaker (1980), Uciekinier (1987) i Zdążyć przed północą (1988)[12]. Odrzucił rolę Lando Calrissiana w filmie Gwiezdne wojny: część V – Imperium kontratakuje (1980) obawiając się zaszufladkowania[13] i jako kapitan Jean-Luc Picard w serialu Star Trek: Następne pokolenie (1987)[4].

Od 31 stycznia 1993 do 21 maja 1999 grał jedną z głównych ról Alphonse Michaela „Gee” Giardello Sr. z Departamentu Policji w Baltimore w serialu NBC Wydział zabójstw Baltimore (Homicide: Life on the Street)[14].

Życie prywatne

edytuj

Yaphet Kotto był trzykrotnie żonaty. W latach 1959–1976 jego żoną była niemiecka imigrantka, Rita Ingrid Dittman[15], z którą miał troje dzieci. 29 stycznia 1976 poślubił Antoinette Pettyjohn[15]. Mieli troje dzieci. W 1989 doszło do rozwodu. 12 lipca 1998 ożenił się z Filipinką Tessie Sinahon[15]. Mieszkał w Baltimore w stanie Maryland.

Śmierć

edytuj

Zmarł 15 marca 2021 w Manili, stolicy Filipin, w wieku 81 lat[16][17][18].

Filmografia

edytuj

Seriale TV

edytuj

Publikacje

edytuj
  • Yaphet Kotto: The Royalty: A Spiritual Awakening. Cauldwell/Bissell Publishing, 1997. ISBN 0-9655950-1-3.

Przypisy

edytuj
  1. Yaphet Kotto w bazie IMDb (ang.)
  2. James Brinsford: Yaphet Kotto dead: Live and Let Die villain and Alien star passes away aged 81. „The Daily Mirror”, 2021-03-16. [dostęp 2020-08-02]. (ang.).
  3. Yaphet Kotto Biography (1944-). Film Reference. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
  4. a b Mike Barnes: Yaphet Kotto, Actor in 'Homicide: Life on the Street,' 'Live and Let Die,' and 'Alien,' Dies at 81. „The Hollywood Reporter”, 2021-03-16. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
  5. November 15: African-American Jews on TV &#124. Jewish Currents Archive. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
  6. Mike Ives: Yaphet Kotto, James Bond Villain and 'Alien' Star, Dies at 81. „The New York Times”, 2021-03-16. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
  7. Yaphet Kotto. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
  8. a b Yaphet Kotto. Internet Broadway Database. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
  9. Yaphet Kotto w bazie Discogs.com (ang.)
  10. Ellise Shafer: Yaphet Kotto, Bond Villain and ‘Alien’ Star, Dies at 81. „Variety”, 2021-03-15. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
  11. Hal Erickson: Yaphet Kotto Biography. AllMovie. [dostęp 2020-08-02]. (ang.).
  12. Yaphet Kotto. Rotten Tomatoes. [dostęp 2020-08-02]. (ang.).
  13. Yaphet Kotto Trivia. FamousFix. [dostęp 2021-03-17]. (ang.).
  14. Yaphet Kotto Biography. TV.com. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
  15. a b c Yaphet Kotto Relationships. FamousFix. [dostęp 2021-03-17]. (ang.).
  16. Nie żyje amerykański aktor Yaphet Kotto. TVP Info, 2021-03-16. [dostęp 2021-03-17]. (pol.).
  17. Zmarł Yaphet Kotto, bondowski złoczyńca. „Rzeczpospolita”. [dostęp 2021-03-17]. (pol.).
  18. Nie żyje legenda Hollywood. Kultowy aktor miał 81 lat. interia.pl. [dostęp 2021-03-17]. (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj