Wikipedia

Śluza Miejska we Wrocławiu

Śluza Miejska (Untere Schleuse, Groeschel Schleus[1], Gröschelschleuse[2]) – śluza wodna komorowa, zlokalizowana na rzece Odra, w 256,95 km biegu rzeki, w 6+950 km kanału Kanału Miejskiego[3][4]. Śluza została wybudowana w ramach inwestycji z zakresu hydrotechniki prowadzonej we Wrocławiu, w ramach przebudowy drogi wodnej na rzece Odra prowadzącej do i przez miasto, ale z pominięciem centrum miasta i Śródmiejskiego Węzła Wodnego. Inwestycja ta była przeprowadzona w latach 1892–1897 i polegała na budowie nowego szlaku żeglugowego, głównie pod kątem możliwości przewozu drogą wodną materiałów masowych[2][5], szczególności węgla z Górnego Śląska. W tym celu, częściowo istniejącym wcześniej korytem, służącym do odprowadzenia wód wezbraniowych i powodziowych[a], a częściowo nowym Kanałem Miejskim przeprowadzono nową drogę wodną, tzw. Drogę Wielkiej Żeglugi, Wrocławski Szlak Miejski[2][3][5][6].

Śluza Miejska
Ilustracja
Śluza Miejska (widok komory w kierunku wrót dolnych)
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Droga wodna

Kanał Miejski

Lokalizacja

na 6,95 km

Dane techniczne
Długość

55,8 m

Szerokość

9,6 m

Różnica poziomów

3,65 m

Wrota

wsporne, stalowe, nitowane

Rodzaj napędu

elektryczny, ręczny

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, w centrum znajduje się punkt z opisem „Śluza Miejska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Śluza Miejska”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Śluza Miejska”
Ziemia51°07′50″N 17°01′29″E/51,130556 17,024722
Multimedia w Wikimedia Commons

Charakterystyka edytuj

Śluza Miejska stanowi jeden z elementów stopnia wodnego, w odniesieniu do którego stosuje się nazywę Stopień Miejski, Stopień Wodny Psie Pole[2]. Ze względu na niewielkie wymiary tej śluzy i innych na Wrocławskim Szlaku Miejskim (Śluza Opatowice, Śluza Szczytniki), ta droga wodna nie ma większego znaczenia transportowego, towarowego. Obecnie jednak następuje aktywizacja turystyki i rekreacji wodnej. Ponadto w okresie zamknięcia ruchu żeglugowego podczas nawigacyjnej przerwy zimowej dopuszczalny jest postój statków w dolnym awanporcie Śluzy Miejskiej[7].

Wymiary śluzy są następujące: długość – 55,8; szerokość – 9,6; piętrzenie wynosi 3,65 m[b][2][3][6]. Zamknięcia komory śluzy, dolne i górne, to wrota wsporne, stalowe, wykonane w technologii połączeń nitowych[c]. Do napełniania i opróżniania komory śluzy zastosowano krótkie kanały obiegowe. W głowie dolnej śluza wyposażona jest w bramę przeciwpowodziową[d]. Wybudowano tu również przepompownię[2][5]. Ściany komory mają wysokość 8,67 m i wykonane są z kamienia łamanego licowanego blokami granitowymi, płyta denna cementowa ma grubość 2,0–2,5 m. Obie głowy śluzy – dolna i górna – wykonane są z cegły i ciosów granitowych. Do zamykania i otwierania kanałów obiegowych zastosowano cylindry o konstrukcji nitowanej. Ich wymiary są następujące: w głowie górnej 1600x3540 mm, w głowie dolnej 1200x5740 mm. Każdy z cylindrów zawieszony jest na dwu łańcuchach. Otwieranie wrót śluzy, jak i zamknięć kanałów obiegowych następuje za pomocą napędu elektrycznego[2].

Odległości i szlaki żeglugowe na drogach wodnych prowadzących przez śluzę są następujące[3]:

  • w dół rzeki, do następnej śluzy na Dolnej Odrze Wrocławskiej – Śluz Rędzin, odległość wynosi 6,2 km,
  • w górę rzeki, do poprzedniej na szlaku Śluzy Szczytniki, odległość wynosi 6,7 km
  • w dół rzeki, a następnie w górę rzeki i dalej Odrą Południową do śluzy na Szlaku Śródmiejskim – Śluzy Mieszczańskiej
  • w dół rzeki, a następnie w górę Kanałem Różanka przez Śluzę Różanka i dalej Główną Drogą Wodną (Północną).

Prawy brzeg stanowi grobla rozdzielająca Kanał Miejski od Starej Odry[e]. Tu mieści się budynek dawnej siedziby Przedsiębiorstwa Budownictwa Hydrotechnicznego „Odra 2" przy ulicy Pasterskiej 2. Natomiast lewy brzeg to obszar przynależny do osiedla Kleczków[f]. Poniżej śluzy oba kanały łączą się w jeden, a nieco dalej z Kanałem Różanka, by następnie połączyć się z Górną Odrą. Tu też na lewym brzegu znajduje się Przeładownia Elektrociepłowni Wrocław. Poziom wody dolnej kształtuje Stopień Wodny Rędzin. Natomiast poziom wody górnej kształtowany jest przez Jaz Psie Pole, i ewentualnie, przy jej zamknięciu Śluza Powodziowa, usytuowana w początkowym biegu Kanału Miejskiego, oraz wrota powodziowe Śluzy Miejskiej wraz z przepompownią, umożliwiające utrzymanie stałego poziomu wody także podczas wezbrań[2].

Śluza Miejska
 
awanport górny
 
widok z mostu Osobowickiego
 
awanport górny, w tle Most Osobowicki Południowy, po prawej dawna przystań
 
wrota górne
 
głowa dolna
 
wrota dolne przeciwpowodziowe
 
wrota dolne przeciwpowodziowe
 
awanport dolny
 
kamień pamiątkowy

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Poprzez przekopy wykonane w XVI wieku.
  2. ↑ Inne dane podają autorzy Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry – Diagnoza stanu, mianowicie: długość 44,2 m; oraz autorzy prezentacji o Wrocławskim Węźle Wodnym: spad 2,3 m.
  3. ↑ O wymiary wrót wspornych: na głowie górnej 5355x3475 mm, a na głowie dolnej 5355x8285 mm.
  4. ↑ O wymiary wrót przeciwpowodziowych: 5355 × 10535 mm.
  5. ↑ Na północ od śluzy.
  6. ↑ Na południe od śluzy.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Śluza Miejska na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-12-11).
  2. ↑ a b c d e f g h wrosystem.um.wroc.pl: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, Wrocław 2007, Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego (dostęp 2009-12-11).
  3. ↑ a b c d Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.s. Jacek Trojanowski – kierownik pracy, dr kpt. ż.s. Krzysztof Wos, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wisnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher, Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007–2013. bip.transport.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]., AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU, Zakład Żeglugi Śródlądowej i Gospodarki Wodnej, SZCZECIN 2006 (dostęp 2009-12-08).
  4. ↑ Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu: WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE – Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry – Diagnoza stanu. wbu.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (dostęp 2009-12-11).
  5. ↑ a b c www.wroclaw.pl – Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego (dostęp 2009-12-11).
  6. ↑ a b Wrocławski Węzeł Wodny – Historia. 2wrzdh.ins.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-07)]. (dostęp 2009-12-11).
  7. ↑ ZARZĄDZENIE DYREKTORA URZĘDU ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ WE WROCŁAWIU z dnia 1 października 2004 roku w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa ruchu i postoju statków na śródlądowych drogach wodnych.. giz.uzs.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-10)]. (dostęp 2009-12-11).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Śluza_Miejska_we_Wrocławiu&oldid=68112732”