Wikipedia

Stopnie wodne we Wrocławiu

Stopnie wodne we Wrocławiu – stopnie wodne wchodzące w skład wrocławskiego węzła wodnego. We Wrocławiu istnieje duża liczba stopni wodnych, zarówno tych dużych, związanych z regulacją największej wrocławskiej rzeki – Odry, która na obszarze miasta jest rzeką skanalizowaną[1][2], jak i mniejszych oraz zupełnie małych, zlokalizowanych na niemal wszystkich ciekach przepływających przez Wrocław. Wśród zastosowanych rozwiązań zabudowy wrocławskich stopni wodnych, znaleźć można wiele ciekawych i unikatowych rozwiązań technicznych, wartych nie tylko zapoznania się z nimi, ale ich zachowania i odpowiedniej konserwacji. Stanowią one bowiem istotny składnik dziedzictwa technicznego budownictwa wodnego we Wrocławiu[3][4][5]. Stąd również zainteresowanie Wrocławskim Węzłem Wodnym, w tym w szczególności stopniami wodnymi Wrocławia, między innymi Fundacji Otwartego Muzeum Techniki[6].

Odra edytuj

Odra jest największą rzeką przepływającą przez miasto Wrocław, na której od wieków prowadzono różne prace związane z jej regulacją i przystosowaniem do potrzeb żeglugi oraz w celu zabezpieczenia przeciwpowodziowego miasta. Obecny kształt koryt rzeki, jej odnóg i licznych kanałów, jest wynikiem wielu inwestycji podejmowanych w historii Wrocławia, szczególnie w XIX i XX wieku. Wtedy to powstały istniejące do dziś stopnie wodne[3][7]. Część z nich poddana została w ostatnich latach, szczególnie po powodzi tysiąclecia, która nawiedziła miasto w 1997 roku, odbudowie, przebudowie lub remontowi, w zależności od stopnia ewentualnych zniszczeń, jakie powstały na stopniu podczas powodzi, starzenia się obiektów stopnia, potrzeby dostosowania stopnia do nowych warunków gospodarki wodnej i żeglugi, w ostatnim okresie także turystyki, oraz innych kryteriów[5][8]. Na Odrze, jej odnogach i kanałach, powstały we Wrocławiu największe stopnie wodne, związane z regulacją przepływów i budową dróg wodnych na potrzeby żeglugi.

Stopnie wodne we Wrocławiu na Odrze[a][3][5][7][9]
stopień wodny jaz śluza wodna elektrownia wodna
nazwa odnoga nazwa odnoga nazwa odnoga
Stopień Wodny Opatowice[b] Jaz Opatowice Górna Odra Wrocławska Śluza Opatowice Kanał Opatowicki  
Piaskowy Stopień Wodny[c] Jaz św. Macieja Odra Południowa Śluza Piaskowa Odra Południowa  
rynny robocze młynów Kanał Jazu Macieja
Jaz św. Klary Odra Północna   Upust powodziowy Klary  
dwie rynny robocze Młynów Świętej Klary Upust Klary
rynny robocze młynów: Maria i Feniks Kanał Młyna Maria
Mieszczański Stopień Wodny[d] Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław I Odra Południowa Śluza Mieszczańska Odra Południowa Elektrownia Wodna Południowa Odra Południowa
Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II Odra Północna Elektrownia Wodna Północna Odra Północna
Stopień Wodny Bartoszowice[b] Jaz Bartoszowice Kanał Powodziowy Śluza Bartoszowice Kanał Żeglugowy  
Stopień Wodny Zacisze Jaz Zacisze Kanał Powodziowy Śluza Zacisze Kanał Żeglugowy  
Stopień Wodny Różanka Jaz Różanka Stara Odra Śluza Różanka Kanał Różanka  
Stopień Wodny Szczytniki Jaz Szczytniki Stara Odra Śluza Szczytniki Przekop Szczytnicki  
Stopień Wodny Psie Pole Jaz Psie Pole Stara Odra Brama Przeciwpowodziowa Kanał Miejski  
Śluza Miejska
Stopień Wodny Rędzin Jaz Rędzin Dolna Odra Wrocławska Śluzy Rędzin Przekop Rędzin  

Pozostałe rzeki edytuj

Oprócz Odry, przez Wrocław przepływają mniejsze rzeki. Są to: Bystrzyca, Dobra, Oława, Ślęza i Widawa. Na wszystkich tych rzekach powstały mniejsze stopnie wodne, obejmujące zwykle jaz[e], służący sterowaniu przepływem wody przez daną rzekę. Można również spotkać śluzy powodziowe, małe elektrownie wodne czy młyny wodne. Przy obiektach tych często zlokalizowane są różne budowle towarzyszące, np.: kładki oparte na przyczółkach jazu, przepompownie i inne.

Pozostałe rzeki
stopień wodny rzeka rodzaj inne obiekty stopnia
Śluza nr 3[10] Oława śluza powodziowa Kładka Barani Skok
Jaz Małgorzata[11] Oława jaz Przepompownia Małgorzata
Stopień Wodny Marszowice Bystrzyca jaz i elektrownia wodna most jazowy
Stopień Wodny Stabłowice Bystrzyca jaz i elektrownia wodna

Inne małe cieki edytuj

Również małe cieki w mieście, zostały poddane regulacji, często także skanalizowaniu, w dostosowaniu do otaczającej je zabudowy. Większość tych cieków ma charakter melioracyjny. Na wielu z nich znajdują się niewielkie jazy: stałe lub zastawkowe, częściej zastawki. Służą one nie tylko regulacji przepływów, lecz także budowy elementów architektury i zieleni miasta. Przykładem może być ciek Brochówka i niewielki staw w Parku Brochowskim, powstały dzięki budowie niewielkiego stopnia – zastawki piętrzącej wodę.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Stopnie na rzece Odra, jej odnogach i kanałach.
  2. ↑ a b Stopień Wodny Opatowice i Stopień Wodny Bartoszowice, często traktowane są jako Stopień Wodny Bartoszowicko-Opatowicki.
  3. ↑ Stanowi część Węzła Śródmiejskiego Górnego.
  4. ↑ Który jest elementem Śródmiejskiego Węzła Wodnego – Dolnego.
  5. ↑ Brak śluz komorowych – poza Odrą pozostałe rzeki Wrocławia są nieżeglowne.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Wiesław Depczyński, Andrzej Szamowski: Budowle i zbiorniki wodne. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 1997, seria: Inżynieria Środowiska. ISBN 83-87012-66-1. (pol.).
  2. ↑ Zbigniew Szling, Jan Winter: Drogi wodne śródlądowe. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1988, seria: skrypt budownictwo. (pol.).
  3. ↑ a b c Fundacja Otwartego Muzeum Techniki – Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Wezła Wodnego, Wrocław, 2007 (dostęp 2009-11-26).
  4. ↑ Wrocławski Węzeł Wodny. 2wrzdh.ins.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-07)]. (dostęp 2009-11-09).
  5. ↑ a b c Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu: WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE – Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry – Diagnoza stanu. wbu.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (dostęp 2009-11-26).
  6. ↑ Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. nadbor.pwr.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-11)]. (dostęp 2009-11-26).
  7. ↑ a b Strona www.wroclaw.pl o Wrocławskim Węźle Wodnym (dostęp 2009-11-26).
  8. ↑ Program dla Odry 2006. programodra.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-11)]. (dostęp 2009-11-09).
  9. ↑ REGIONALNY ZARZAD GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU. rzgw.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-24)]. (dostęp 2013-06-20).
  10. ↑ Kładka Barani Skok na stronie Wratislaviae Amici (2009-11-26).
  11. ↑ Przepompownia i Jaz „Małgorzata” na stronie na stronie Wratislaviae Amici (2009-11-26).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stopnie_wodne_we_Wrocławiu&oldid=68112730”