Żuraw krzykliwy
Żuraw krzykliwy[3] (Grus americana) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny żurawi (Gruidae). Zamieszkuje obecnie Park Narodowy Bizona Leśnego w Kanadzie (ta populacja zimuje w Aransas National Wildlife Refuge). Ponadto z ptaków utrzymywanych w niewoli utworzono osiadłą populację w Kissimmee Prairie na Florydzie oraz niewielką populację w Górach Skalistych zamieszkującą Grass Lake National Wildlife Refuge, a zimującą w Bosque del Apache National Wildlife Refuge (ta populacja nie utrzymuje się sama). Ponadto część ptaków znajduje się w niewoli. Dawniej zamieszkiwały pas od południowo-zachodniej Kanady po jezioro Michigan. Zimowiska znajdowały się na atlantyckim wybrzeżu USA oraz w północnym Meksyku. Ponadto osiadła populacja zamieszkiwała wybrzeża Zatoki Meksykańskiej.
| Grus americana[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
żuraw krzykliwy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Pora występowania Przebywa stale Rozród Zimuje Przebywa stale (eksperymentalnie) | |||
Taksonomia edytuj
Po raz pierwszy żurawia krzykliwego opisał Karol Linneusz w 1758, uznając go za czaplę (nadał mu nazwę Ardea americana). Holotyp pochodził z Zatoki Hudsona w Kanadzie[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza gatunek w rodzaju Grus jako G. americana[5]. Jest to gatunek monotypowy[4][5].
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi 130–160 cm, masa ciała 4500–8500 g, zaś rozpiętość skrzydeł 200–230 cm[4]. W upierzeniu dominuje kolor biały. Lotki I rzędu wyróżniają się barwą czarną, podobnie jak i nogi (mają one jednak szaroróżowe palce). Wierzch głowy, kantarek oraz policzki nie są porośnięte piórami, a naga skóra w tych obszarach ma kolor od jaskrawoczerwonego po czarny. Ten obszar pokrywają jedynie czarne pióra szczeciniaste. Tęczówka ma kolor żółty, dziób u nasady różowy, dalej kolor przechodzi w oliwkowy lub szary. W upierzeniu nie występuje dymorfizm płciowy, jednak samce odznaczają się większą przeciętną masą ciała (średnio 7,3 kg dla samców i 6,4 kg dla samic)[6].
Zasięg występowania edytuj
Żuraw krzykliwy jest gatunkiem wędrownym. Jedyna znana w pełni dzika populacja gnieździ się w Parku Narodowym Bizona Leśnego (na granicy Terytoriów Północno-Zachodnich i Alberty w Kanadzie), a zimuje w Aransas National Wildlife Refuge i okolicach (w Teksasie). Dwie populacje ptaków wychowanych w niewoli reintrodukowano do wschodnich Stanów Zjednoczonych. Populacja z Florydy osiadła. Populacja wędrowna porusza się między Wisconsin a Florydą[7]. Środowiskiem życia żurawi krzykliwych są otwarte obszary z dużą ilością roślinności oraz wody; tego typu środowiska są szczególnie ważne podczas lęgów. Przedstawiciele G. americana mogą gniazdować zarówno na mokradłach, jak i w okolicach jezior czy innych zbiorników, nie tolerują jednak torfowisk wysokich. Wybierane przez żurawia krzykliwego mokradła charakteryzują się pH ok. 7,6–8,3. Zasiedlane przez ptaki wysokości różnią się zależnie od pory roku; Aransas National Wildlife Refuge obejmuje obszary o niskich wysokościach (0–10 m n.p.m.), teren Parku Narodowego Bizona Leśnego miejscami sięga 945 m n.p.m.[6] W 2011 do południowo-zachodniej Luizjany introdukowano liczącą 10 młodych ptaków populację[7].
Pożywienie edytuj
Żuraw krzykliwy jest wszystkożerny[4]. Na materii roślinnej i zwierzęcej żeruje zarówno na ziemi, jak i w wodzie. Na zimowiskach zjada głównie kraby kalinki błękitne (Callinectes sapidus) i owoce Lycium carolinianum; poza tym żywi się małżami, żołędziami, ślimakami, prostoskrzydłymi, myszami, nornikami i wężami. Podczas przelotów chętnie zjada bulwy oraz resztki ziaren na polach. W sezonie lęgowym pożywia się niewielkimi rybami, owadami, płazami bezogonowymi, wężami, myszami, rakami, małżami i ślimakami[6].
Rozród edytuj
Gatunek monogamiczny, wyprowadza lęgi po raz pierwszy w wieku około 4 lat, jednak pary zaczynają formować się wcześniej[6]. Żurawie krzykliwe składają jaja od kwietnia do połowy maja, przeciętnie para zajmuje 7,2 km²[4]. Zarówno samiec, jak i samica uczestniczą w budowie gniazda, które zwykle jest płaską platformą na kopczyku roślin umieszczonym na wodzie. Zwykle w zniesieniu znajdują się 2 jaja, które następnie są wysiadywane 30–35 dni. Puch piskląt ma kolor cynamonowy lub brązowy na grzbiecie i szary albo brązowy na spodzie ciała. U osobników młodocianych większość upierzenia jest biała, miejscami z brązowymi lub cynamonowymi wstawkami; ponadto od dorosłych odróżnia je w pełni upierzona głowa. Młode opierzają się w pełni po 80–100 dniach, jednak pozostają pod opieką rodziców do ukończenia 9 miesięcy[6].
Status zagrożenia edytuj
IUCN uznaje żurawia krzykliwego za gatunek zagrożony (EN, Endangered) nieprzerwanie od 1994 (stan w 2021)[2]. W 2007 znana liczebność populacji ptaków na wolności wynosiła 382, w tym 266 osobników dzikich gniazdujących w Kanadzie, 41 reintrodukowanych na Florydę i 75 migrujących między Wisconsin a Florydą[8]. Liczebność populacji gniazdującej w Kanadzie w 2009 spadła do 247 wskutek suszy na zimowiskach w Teksasie. W 2008 w niewoli znajdowało się 151 ptaków. BirdLife International uznaje trend populacji za wzrostowy (2020). W przeszłości za spadek populacji odpowiadały głównie: nadmierny odłów ptaków, zmiany w środowisku oraz niepokojenie przez człowieka. W 1997 główną przyczynę śmierci lub okaleczeń u młodych ptaków stanowiły jednak linie wysokiego napięcia. Budowa turbin wiatrowych może przyczynić się do przekształcenia środowiska na obszarach, które przemierzają żurawie w trakcie wędrówki, w tym do postawienia większej ilości linii wysokiego napięcia. Ponadto jaja i pisklęta mogą zostać pożarte przez drapieżniki, jak bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus), kruki (Corvus corax), rysie rude (Lynx rufus) i niedźwiedzie czarne (Ursus americanus). Susze w obszarach gniazdowania przyczyniają się do zmniejszenia liczby piskląt dołączających co roku do populacji[7].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Grus americana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Grus americana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Gruinae Vigors, 1825 - żurawie (wersja: 2017-06-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-28].
- ↑ a b c d e Archibald, G.W., Meine, C.D. & Garcia, E.F.J.: Whooping Crane (Grus americana). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-17)].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-28]. (ang.).
- ↑ a b c d e Esch, J.: Grus americana. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. University of Michigan, 2012. [dostęp 2016-01-11].
- ↑ a b c Whooping Crane Grus americana. BirdLife International. [dostęp 2020-04-02].
- ↑ Whooping Crane Grus americana (stara wersja strony). BirdLife International. [dostęp 2016-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Żuraw krzykliwy na stronie internetowej International Crane Foundation (ang.)
- Program reintrodukcji w stanie Wisconsin z migracją na Florydę. bringbackthecranes.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-10)]. (ang.)
- Operation Migration. operationmigration.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-27)]. – migracja z Wisconsin na Florydę z użyciem ultralekkich samolotów (program zakończony w 2015 roku) (ang.)
- Kanał Operation Migration w serwisie YouTube