6 Lwowska Dywizja Piechoty

6 Lwowska Dywizja Piechoty (6 DP) – wielka jednostka piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i Armii Polskiej na Wschodzie w latach 1941-1943.

6 Dywizja Piechoty
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1941

Rozformowanie

1943

Nazwa wyróżniająca

Lwowska

Tradycje
Kontynuacja

6 Dywizja Strzelców
6 Lwowska Brygada Piechoty
5 Kresowa Dywizja Zmechanizowana

Dowódcy
Pierwszy

gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz

Organizacja
Dyslokacja

Tockoje[1]

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

Polskie Siły Zbrojne w ZSRR

Skład

16 Pułk Piechoty
17 Pułk Piechoty
18 Pułk Piechoty
6 Pułk Artylerii Lekkiej

Na mocy układu Sikorski-Majski w 1941 rozpoczęto w Tockoje formowanie 6 Dywizji Piechoty[2]. 1 września z Moskwy przybyła grupa oficerów, mająca a zadanie przejęcie obozu od władz radzieckich, urządzenie go i przyjmowanie nadchodzących transportów żołnierzy. Do 9 września nadeszły transporty żołnierzy z obozów w Starobielsku, Iwanowie i Griazowcu. Po dokonaniu selekcji, część odeszła do OZA, reszta została wcielona do dywizji.

Formowanie Edytuj

 
Żołnierze 6 DP
 
Ćwiczenia w okolicach Tockoje
 

9 września 1941 roku zorganizowano Sztab Dywizji, Kwaterę Główną oraz utworzono 1,2,3 i 4 pułk marszowy oraz pułk specjalny. Dalsze uzupełnianie odbywało się przez:

  • napływ transportów z obozów,
  • napływ grup i pojedynczych żołnierzy z obozów pracy i zsyłek,
  • pobór przez komisję poborową w Czkałowie.

10 września 1941 roku dowództwo objął gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz.

Kapelanem dywizji został st. kap. ks. Franciszek Tyczkowski[3].

17 września na odprawie dywizyjnej pułkom marszowym zmieniono numerację. I tak:

  • 1 pułk marszowy - 18 pułk piechoty,
  • 2 pułk marszowy - 16 pułk piechoty,
  • 3 pułk marszowy - 17 pułk piechoty,
  • 4 pułk marszowy - 6 pułk artylerii lekkiej, wydzielając ze swego stanu 6 dywizjon artylerii plot.,
  • pułk specjalny utworzył:
    • 6 dywizjon kawalerii dywizyjnej,
    • 6 batalion pancerny,
    • 6 batalion saperów,
    • 6 batalion łączności,
    • 6 batalion sanitarny,
    • 16 kolumna samochodowa.

Ponadto z inicjatywy Dowódcy Dywizji w dniu 29 września powstał samodzielny batalion strzelecki „Dzieci Lwowskich”, a od 30 września rozpoczęły działalność komisje weryfikacyjne mające za zadanie potwierdzenie stopni oficerskich i podoficerskich.

Rozkaz organizacyjny dowódcy PSZ w ZSRR z 5 stycznia 1942 roku nakazał dywizji zmianę miejsca postoju. Dywizja przegrupowała się do Shahrisabzu w Uzbeckiej Republice Radzieckiej[4].

Struktura organizacyjna Edytuj

 
Michał Karaszewicz-Tokarzewski, dowódca 6 DP

Ordre de Bataille i obsada personalna 6 DP przedstawiała się następująco:

Ponadto poza etatem sformowano:

  • 6 batalion „Dzieci Lwowskich”
  • 6 batalion pancerny - kpt. Bronisław Rafalski
  • 6 pluton lotniczy - ppor. Jan Mintowt-Czyż
  • 6 oddział Pomocniczej Służby Kobiet - Janina Kaczorowska
  • drużyna sanitarna
  • drużyna kulturalno-oświatowa
  • drużyna administracyjno-gospodarcza
  • drużyna wartownicza


6 Samodzielna Brygada Strzelców Edytuj

 
Oznaka Armii Polskiej na Wschodzie

Zgodnie z rozkazem z 5 stycznia 1942 dywizja została przetransportowana do Shahrisabz w Uzbekistanie, a w sierpniu tegoż roku na Bliski Wschód.

W ramach Armii Polskiej na Wschodzie przeszła gruntowną reorganizację. W listopadzie 1942 w jej skład wchodziły:

Z dniem 11 III 1943 rozwiązano dywizję, a jej brygada strzelców jako 6 Lwowska Brygada Piechoty weszła w skład 5 Kresowej Dywizji Piechoty.

2 Brygadę Czołgów usamodzielniono.

Symbole dywizji Edytuj

Oznaka rozpoznawcza

Oznakę stanowił wizerunek lwa zaczerpnięty z herbu Lwowa, trzymający w przednich łapach koło zębate, wewnątrz którego umieszczono ramię pancerne z mieczem. Na tle tarczy przedzielonej skośnie w górnej połowie czerwonej, w dolnej niebieskiej, znajduje się biały wizerunek lwa. Krawędzie tarczy są obrębione białą nicią. Oznakę przejęła 6 Lwowska Brygada Piechoty[8]. Zatwierdzona w Dzienniku Rozkazów Naczelnego Wodza i Ministra Obrony Narodowej nr 1 poz.2 z 6 marca 1944 roku[9].

Przypisy Edytuj

  1. Biegański 1967 ↓, s. 230.
  2. Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 29.
  3. Franciszek Tyczkowski. W: Bogusław Szwedo: Zawsze w Pierwszej Lini. Kapelani odznaczeni Orderem Virtuti Militari 1914-1921,1939-1945. Warszawa: Rytm, 2004.
  4. Biegański 1990 ↓, s. 52-53.
  5. Błoński 1941 ↓, s. 88.
  6. Kryska-Karski i Barański 13/1973 ↓, s. 61.
  7. W jej skład wszedł batalion czołgów powstały z 6 Dywizjonu Kawalerii.
  8. Murgrabia 1990 ↓, s. 110.
  9. Biegański 1967 ↓, s. 231.

Bibliografia Edytuj

  • Witold Biegański: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990. ISBN 83-03-02923-1.
  • Witold Biegański: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie: formowanie, działania bojowe, organizacja, metryki dywizji i brygad. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
  • Tadeusz Błoński: Relacja z kampanii wrześniowej 1939 roku. [w:] Samodzielna Grupa Operacyjna „Narew”. Sztab. Sygn. B.I.13a [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1941. [dostęp 2017-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-07)].
  • Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
  • Praca zbiorowa: Dywizja Lwów - Wspomnienia żołnierskie z Z.S.R.R. i Iraku - 1941-1943, Fundusz Wydawniczy Historii 6 Dywizji LWÓW, Jerozolima 1944, Reprint, Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1991, ISBN 83-01-09963-1.
  • Praca zbiorowa: Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. II, Kampanie na obczyźnie, cz. 2, Londyn : Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego 1975.
  • Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota Polska 1939-1945. Zeszyt nr 13. Londyn: 1973.