Gustaw Paszkiewicz

polski wojskowy, oficer dyplomowany Wojska Polskiego

Gustaw August Paszkiewicz, ps. „Radwan” (ur. 20 marca?/1 kwietnia 1892[1] w Wasiliszkach, zm. 27 lutego 1955 w Warszawie) – generał dywizji ludowego Wojska Polskiego, zastępca Komendanta Głównego Związku Walki Zbrojnej od marca do czerwca 1940[2]. Poseł na Sejm Ustawodawczy.

Gustaw Paszkiewicz
Radwan
Ilustracja
generał dywizji generał dywizji
Data i miejsce urodzenia

1 kwietnia 1892
Wasiliszki, gubernia grodzieńska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

27 lutego 1955
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Lata służby

1914–1952

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie
ludowe Wojsko Polskie ludowe Wojsko Polskie

Stanowiska

d-ca 12 DP
z-ca d-cy Armii „Karpaty” i ZWZ
d-ca 4 DS i 2 BPanc
z-ca d-cy I KP
d-ca 18 DP i WOW

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa:

Późniejsza praca

poseł na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal 3 Maja Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Komandor Orderu Świętego Sawy (Serbia) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Leopolda (Belgia) Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)
Oficerowie Oddziału Wydzielonego ppłk. Gustawa Paszkiewicza (w środku ze szpicrutą) (55. i 56. pp, 2. i 3. dyon 14. pap, 3. komp. 14. baonu saperów) po ponownym zajęciu Mińska, 15 października 1920
Władysław Anders i Gustaw Paszkiewicz 1926
Gustaw Paszkiewicz i Bronisław Rakowski, Armia Polska na Wschodzie 1942
Grób Gustawa Paszkiewicza na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Życiorys edytuj

Był synem Leonarda i Justyny z domu Tabeńskiej. Miał braci i siostry[3]. Jego młodszym bratem był Wilhelm Paszkiewicz, podpułkownik Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Po ukończeniu gimnazjum w Mińsku w 1913 wstąpił do rosyjskiej Wileńskiej Szkoły Wojskowej. Od 1914 walczył w armii rosyjskiej. Od grudnia 1917 służył w I Korpusie Polskim w Rosji, gdzie był dowódcą kompanii w 3 ps.

II Rzeczpospolita edytuj

Od lutego 1919 służył w Wojsku Polskim. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej jako dowódca batalionu 1 Pułku Strzelców Wielkopolskich. Od marca 1919 był dowódcą 55 pp. Uczestniczył w walkach o Lwów i pod Stryjem.

W latach 1923–1924 był słuchaczem Kursu Doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu kursu otrzymał tytuł oficera Sztabu Generalnego. Od października 1924 do maja 1926 komendant Szkoły Podchorążych i Oficerskiej Szkoły Piechoty w Warszawie. Podczas przewrotu majowego występował czynnie po stronie rządu. Od października 1926 dowódca piechoty dywizyjnej 24 Dywizji Piechoty w Jarosławiu. W międzyczasie (od 10 listopada 1932 do 10 sierpnia 1933) był słuchaczem VII kursu w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. 12 października 1935 mianowany dowódcą 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu. W latach 1937–1938 kierował akcją pacyfikacyjną ludności ukraińskiej[potrzebny przypis].

W okresie II RP został osadnikiem wojskowym w powiecie lidzkim[4]. W 1935 otrzymał godność szambelana papieskiego[5]. 19 listopada 1938 w Tarnopolu uległ wypadkowi, gdy podczas inspekcji budowanego Domu Rolniczo-Handlowego spadł z ok. 8-metrowego rusztowania, jednak według oficjalnego oświadczenia nie odniósł poważniejszych obrażeń[6]. W 1939 zasiadał w zarządzie okręgu tarnopolskiego Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich[7].

II wojna światowa edytuj

W kampanii wrześniowej po rozbiciu 12 DP, wydostał się z okrążenia i 13 września dotarł do Włodzimierza Wołyńskiego, gdzie przebywał wódz naczelny. Według prof. Pawła Wieczorkiewicza nie wywiązał się ze swych obowiązków, motywując to chorobą serca. Od 15 września 1939 zastępca dowódcy Armii „Karpaty”. W czasie kampanii dwukrotnie ranny, przedostał się do Rumunii, gdzie został internowany w obozie w Băile Herculane, następnie przedostał się do Francji[8]. W okresie od 1 grudnia 1939 do 23 czerwca 1940 pełnił funkcję zastępcy ministra spraw krajowych i dowódcy Związku Walki Zbrojnej Kazimierza Sosnkowskiego w rządzie Władysława Sikorskiego[9].

Po upadku Francji w czerwcu 1940 przedostał się do Wielkiej Brytanii. W PSZ kolejno dowódca 1 Brygady Strzelców (od października 1940 do maja 1942), 4 Dywizji Strzelców (od maja do października 1942), 2 Samodzielnej Brygady Pancernej (od października 1942 do czerwca 1943), zastępca dowódcy I Korpusu Polskiego (do marca 1945).

Okres powojenny edytuj

18 grudnia 1945 powrócił do kraju i 15 stycznia 1946 wstąpił do ludowego Wojska Polskiego. 22 stycznia 1946 objął dowództwo 18 Dywizji Piechoty w Białymstoku[9]. Od marca tegoż roku obowiązki dowódcy dywizji łączył z funkcją przewodniczącego Wojewódzkiego Komitetu Bezpieczeństwa w Białymstoku. Na tym ostatnim stanowisku kierował działaniami wojska, w tym KBW oraz MO i Urzędu Bezpieczeństwa skierowanym przeciwko organizacjom niepodległościowego podziemia antykomunistycznego. W okresie od 18 października 1946 do 14 października 1948 był dowódcą Warszawskiego Okręgu Wojskowego. 31 stycznia 1949 został przeniesiony w stan spoczynku. Z dniem 1 września 1949 został jednak przywrócony do czynnej służby i następnie do 20 kwietnia 1951 był dyrektorem Biura Wojskowego w Ministerstwie Leśnictwa[9]. W październiku 1950 spotkał się z generałem Augustem Emilem Fieldorfem i na jego prośbę wystawił mu zaświadczenie o przebiegu służby wojskowej w czasie wojny.

Po sfałszowanych przez PPR wyborach do Sejmu Ustawodawczego od stycznia 1947 był posłem na Sejm. Reprezentował prokomunistyczne Stronnictwo Ludowe, a od 1949 Zjednoczone Stronnictwo Ludowe[10]. W 1947 jednym z przemówień sejmowych oskarżył generała Władysława Andersa o udział w spisku na życie gen. Władysława Sikorskiego i przyczynienie się do katastrofy w Gibraltarze[11].

19 września 1952 ostatecznie przeszedł w stan spoczynku[9]. Pełnił stanowisko wicedyrektora Państwowych Torów Wyścigów Konnych (przedsiębiorstwa utworzonego w 1950 przy torze wyścigów konnych Służewiec)[3].

Zmarł nagle 27 lutego 1955 w Warszawie[3]. Został pochowany 3 marca 1955 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B 2-7-12/13)[12]. Był żonaty z Heleną Hartingh, miał córki[3][13].

Awanse edytuj

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 1 czerwca 1935 roku, s. 55, sprostowano datę urodzin ówczesnego pułkownika dyplomowanego Gustawa Paszkowskiego z „20 marca 1893 roku” na „1 kwietnia 1892 roku”.
  2. Armia Krajowa – szkice z dziejów Sił Zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego, pod redakcją Krzysztofa Komorowskiego, Warszawa 1999, s. 372.
  3. a b c d Gustaw Paszkiewicz. Nekrologi. „Życie Warszawy”. Nr 52, s. 4, 2 marca 1955. 
  4. Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 150. [dostęp 2015-04-05].
  5. Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej O.Ł.”. Nr 5/6, s. 92, 1935. 
  6. Wypadek generała Paszkiewicza. „Wschód”. Nr 106, s. 3, 27 listopada 1938. 
  7. Rocznik Ziem Wschodnich 1939, s. 214.
  8. Piotr Stawecki: Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i ich dalsze losy wojenne: cz. 2, [w:] „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 15 (66)/3 (249), s. 93–94.
  9. a b c d Eugeniusz Piwowarski: Skarga gen. Paszkiewicza na marszałka Żymierskiego z lipca 1949 roku, [w:] „Przegląd Historyczno-Wojskowy” nr 2/2013, s. 131–135.
  10. Profil na stronie Biblioteki Sejmowej. [dostęp 2019-07-19].
  11. Andrzej Garlicki: Mitomani i maniacy. polityka.pl, 4 listopada 2009. [dostęp 2015-06-07].
  12. Wyszukiwarka grobów w Warszawie. [dostęp 2020-07-06].
  13. J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. III: M–S, Toruń 2010, s. 142.
  14. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 24.
  15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924, s. 730.
  16. Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 416.
  17. a b c d e f g h i j Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 556.
  18. Krzysztof Filipow: Order Virtuti Militari. Białystok: Łuk, 1992, s. 40. ISBN 83-85183-27-2.
  19. Dekret Wodza Naczelnego L. 2863 z 13 kwietnia 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 16, poz. 561.
  20. M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 81 („za pracę w dziele odzyskania niepodległości”).
  21. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 13, s. 281, 11 listopada 1933. 
  22. M.P. z 1947 r. nr 11, poz. 23 („w uznaniu zasług położonych w obronie wybrzeża w roku 1939”).
  23. M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 435 („za zasługi na polu wyszkolenia i wychowania armji”).
  24. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 73.
  25. M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 („za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”).
  26. Według własnego raportu G. Paszkiewicza do J. Bermana (E. Piwowarski, Skarga... s. 136).

Bibliografia edytuj