Wikipedia

Adam (Dubec)

polski duchowny prawosławny, arcybiskup
(Przekierowano z Adam Dubec)

Adam (ofic. tyt. Jego Ekscelencja Najprzewielebniejszy Adam, arcybiskup przemyski i nowosądecki), imię świeckie Aleksander Dubec (ur. 14 sierpnia 1926 we Florynce, zm. 24 lipca 2016 w Sanoku) – polski duchowny prawosławny, arcybiskup, wieloletni ordynariusz diecezji przemysko-nowosądeckiej.

Adam
Aleksander Dubec
Arcybiskup przemyski i nowosądecki
Ilustracja
abp Adam (Dubec) (2007)
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

14 sierpnia 1926
Florynka

Data i miejsce śmierci

24 lipca 2016
Sanok

Biskup przemyski i nowosądecki
Okres sprawowania

1983–1996

Arcybiskup przemyski i nowosądecki
Okres sprawowania

1996–2016

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Inkardynacja

Diecezja przemysko-nowosądecka

Śluby zakonne

1983

Prezbiterat

30 stycznia 1965

Chirotonia biskupia

30 stycznia 1983

Odznaczenia
Order Księcia Jarosława Mądrego V klasy
Multimedia w Wikimedia Commons
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

30 stycznia 1983

Miejscowość

Warszawa

Miejsce

Sobór św. Marii Magdaleny

Konsekrator

Bazyli (Doroszkiewicz)

Współkonsekratorzy

Sawa (Hrycuniak), Szymon (Romańczuk)

Życiorys

edytuj

Urodzony we wsi Florynka w Beskidzie Niskim[1]. Jego rodzice Wasyl Dubec i Maria z Worhaczów byli rolnikami. Do 1960 uczęszczał do Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie, a w 1964 ukończył Chrześcijańską Akademię Teologiczną, broniąc pracę magisterską poświęconą początkom chrześcijaństwa na ziemiach polskich[1]. Święceń kapłańskich udzielił mu 30 stycznia 1965 arcybiskup łódzki i poznański Jerzy (Korenistow)[1]. Początkowo służył w parafiach w Wysowej-Zdroju i w Kalnikowie[1]. W 1966 objął funkcję proboszcza cerkwi w Sanoku i dziekana dekanatu sanockiego[2].

18 stycznia 1983 r. przyjął śluby zakonne z imieniem Adam i następnego dnia został podniesiony do godności archimandryty[3].

30 stycznia 1983[4] za zgodą Urzędu do Spraw Wyznań odbył chirotonię biskupią. Do 22 września 1983 był wikariuszem diecezji warszawsko-bielskiej (z tytułem biskupa lubelskiego)[5], a następnie objął przewodnictwo nowo utworzonej diecezji przemysko-nowosądeckiej z siedzibą w Sanoku. 30 października 1983 został intronizowany[6]. W 1996 podniesiony do godności arcybiskupiej[2].

W skład diecezji, której był pierwszym ordynariuszem, wchodzi kilkadziesiąt parafii i około 3 tys. wiernych. W ciągu swej posługi poświęcił wiele cerkwi i domów parafialnych, rozpoczął działalność wydawniczą, utworzył Centrum Religijno-Kulturalne w Gorlicach.

Przyczynił się m.in. do wzniesienia cerkwi w Rozdzielu, Gorlicach, kaplicy w Tylawie upamiętniającej wydarzenia znane jako schizma tylawska, odbudowy cerkwi w Komańczy, powołania monasteru Opieki Matki Bożej w Wysowej-Zdroju i wzniesienia cerkwi w Rzeszowie[1]. Z jego inicjatywy wznowiono wydawanie ukraińskojęzycznego rocznika Cerkownyj Kalendar oraz rozpoczęto publikację pisma kwartalnego „Antyfon”[1]. Uczestniczył w przygotowaniach do kanonizacji św. Maksyma Gorlickiego oraz w związanych z nią uroczystościach[1].

19 czerwca 1988 apelował do wiernych namawiając do uczestnictwa w wyborach do Rad Narodowych[7]. W czerwcu 2010 arcybiskup przyłączył się do protestu przeciwko budowie pomnika Kazimierza Pułaskiego we wsi Wysowa-Zdrój, w miejscu dawnych szańców konfederackich[8].

Zmarł 24 lipca 2016 w godzinach popołudniowych w szpitalu w Sanoku[9][10] w 90. roku życia. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 27 lipca 2016 w Sanoku pod przewodnictwem metropolity warszawskiego i całej Polski Sawy[11][10], po czym ciało zostało przewiezione do Krynicy-Zdroju i złożone w krypcie pod cerkwią św. Włodzimierza Wielkiego[12][10].

Współpraca z SB

edytuj

W 2009 dziennik Rzeczpospolita podał, iż według zachowanych dokumentów Służby Bezpieczeństwa znajdujących się w archiwach IPN-u, 16 czerwca 1971 proboszcz Aleksander Dubec został pozyskany przez SB na tajnego współpracownika o pseudonimie operacyjnym „Marek”[13]. Informacje te znalazły się także w publikacji IPN z tego samego roku[14].

Z zachowanych akt (teczka pracy z lat 1971–1979, późniejsze akta zostały zniszczone, ostatnie odnalezione doniesienie powstało w czerwcu 1988) wynika, że Aleksander Dubec spotykał się z oficerami SB jako kandydat na tajnego współpracownika, zaś w 1971 został zarejestrowany jako TW i była to współpraca dobrowolna. Duchowny informował SB o aktualnych problemach PAKP, w tym o kwestiach finansowych, przedstawiał charakterystyki kapłanów i wiernych włączywszy w to sprawy obyczajowe, zbierał informacje o ukraińskiej emigracji w Kanadzie i udostępniał oryginalne dokumenty kościelne[14].

Duchowny przekazywał również informacje o działalności duchownych grecko- i rzymskokatolickich, informował o działalności związków wyznaniowych w Polsce południowo-wschodniej, jak również o działaniach podejmowanych w Ukraińskim Towarzystwie Społeczno-Kulturalnym i wśród Łemków. W dokumentach przetrwały pokwitowania świadczące o tym, że władyka otrzymywał gratyfikację za swoje informacje, którą stanowiły „paczki delikatesowe”[15]. Oprócz regularnie wręczanych paczek żywnościowych kilkakrotnie otrzymał luksusowe prezenty[14].

Rzecznik diecezji przemysko-nowosądeckiej ks. Julian Feleńczak, komentując publikację, stwierdził, iż arcybiskup zaprzeczył, jakoby świadomie podjął współpracę z SB[15]. Natomiast historyk Krzysztof Kaczmarski uznał cytowane materiały za wiarygodne[15].

Odznaczenia i ordery

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g ks. J. Feleńczak, Jubileuszowy rok arcybiskupa Adama
  2. ↑ a b S. Dudra, Kościół prawosławny..., s.31
  3. ↑ 50 lat kapłaństwa arcybiskupa Adama [online], Przegląd Prawosławny [dostęp 2017-11-21].
  4. ↑ Kalendarz prawosławny 2011, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2010, ISSN 1425–2171, s.255
  5. ↑ Strona diecezji lubelsko-chełmskiej – Spis biskupów chełmskich, lubelskich, chełmsko-podlaskich i lubelsko-chełmskich (od XIII w.)
  6. ↑ G. Kuprianowicz, Sanocki jubileusz arcybiskupa Adama, Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, nr 10 (263), październik 2011, s.5
  7. ↑ Z powagą i odpowiedzialnością wybraliśmy radnych. Krośnieńskie. Tylko trzy, ale jakże istotne zagadnienia. „Nowiny”, s. 3, Nr 142 z 20 czerwca 1988. 
  8. ↑ „w Wysowej, gdzie ten pomnik będzie przypominał naszej społeczności niechlubne dzieje konfederatów i ich przywódcę Kazimierza Pułaskiego, jątrzył, siał niezgodę i wzajemną nienawiść.” [w:] Adam. Prawosławny Arcybiskup Przemyski i Nowosądecki Sanok, Dotyczy: Postawienia pomnika w Wysowej Kazimierzowi Pułaskiemu, dnia 06. 07. 2010 [1]
  9. ↑ Gorlice24.pl...i wiesz wszystko – Zmarł Jego Ekscelencja Arcybiskup Adam [online], gorlice24.pl [dostęp 2016-07-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-02].
  10. ↑ a b c Oficjalna strona Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Pożegnanie władyki Adama [dostęp: 29.07.2016.]
  11. ↑ SANOK: Ostatnie pożegnanie arcybiskupa Adama Dubeca. esanok.pl, 27 lipca 2016. [dostęp 2016-07-27].
  12. ↑ Zmarł abp Adam (Dubec), najstarszy prawosławny biskup w Polsce. ukraincy.wm.pl, 2016-07-26. [dostęp 2016-07-28].
  13. ↑ Agenturalna przeszłość abp. Sawy na podstawie dokumentów IPN. [dostęp 2009-01-13].
  14. ↑ a b c A. Brożyniak, R. Ziobroń, Prawosławie w Bieszczadach po II wojnie światowej [w:] red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiński, Bieszczady w Polsce Ludowej 1944–1989, Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Rzeszowie, Rzeszów 2009, ISBN 978-83-7629-111-6, s.339
  15. ↑ a b c Arcybiskup Dubec donosił do SB. [dostęp 2009-02-14].
  16. ↑ Указ Президента України № 627/2007. president.gov.ua. [dostęp 2011-04-13]. (ukr.).
  17. ↑ Juszczenko na "Łemkowskiej Watrze". wprost.pl, 21 lipca 2007. [dostęp 2020-03-05].

Bibliografia

edytuj
  • Mariusz Krzysztofiński, W kręgu Bizancjum W: Aparat represji w Polsce Ludowej 1944–1989, Biuletyn IPN, 2009
  • Stefan Dudra, Kościół Prawosławny na ziemiach zachodnich i północnych Polski po II wojnie światowej, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2004, ISBN 83-89712-37-7, OCLC 69311720.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adam_(Dubec)&oldid=68939976”