Aleksander Newski
Aleksander I Newski, ros. Александр Невский (ur. 30 maja 1220 w Peresławiu Zaleskim, zm. 14 listopada 1263 w Gorodcu koło Niżnego Nowogrodu) – książę Nowogrodu Wielkiego od 1236, wielki książę włodzimierski z dynastii Rurykowiczów, uznawany za świętego przez Rosyjski Kościół Prawosławny.
| ||||
| ||||
| ||||
| ksiażę nowogrodzki | ||||
| Okres |
od 1228 | |||
|---|---|---|---|---|
| Poprzednik | ||||
| Następca | ||||
| książę nowogrodzki | ||||
| Okres |
od 1236 | |||
| Poprzednik | ||||
| Następca | ||||
| książę nowogrodzki | ||||
| Okres |
od 1241 | |||
| Poprzednik | ||||
| Następca | ||||
| książę nowogrodzki | ||||
| Okres |
od 1257 | |||
| Poprzednik | ||||
| Następca | ||||
| książę peresławski | ||||
| Okres |
od 1246 | |||
| Poprzednik | ||||
| Następca | ||||
| Wielki książę kijowski | ||||
| Okres |
od 1249 | |||
| Poprzednik | ||||
| Następca | ||||
| Wielki książę włodzimierski | ||||
| Okres |
od 1252 | |||
| Poprzednik | ||||
| Następca | ||||
| Dane biograficzne | ||||
| Dynastia | ||||
| Data i miejsce urodzenia |
13 maja 1221 | |||
| Data i miejsce śmierci |
14 listopada 1263 | |||
| Miejsce spoczynku | ||||
| Ojciec | ||||
| Matka | ||||
| Rodzeństwo |
Andrzej II | |||
| Małżeństwo |
Aleksandra Połocka | |||
| Dzieci | ||||
| książę Nowogrodu Wielkiego | |
 Ikona św. Aleksandra Newskiego | |
| Data i miejsce urodzenia |
30 maja 1220 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 listopada 1263 |
| Czczony przez | |
| Kanonizacja |
1547 |
ŻyciorysEdytuj
Syn księcia Jarosława II, wnuk Wsiewołoda III Wielkie Gniazdo. W 1236 został wybrany księciem Nowogrodu. W tym czasie ze wschodu nadciągały ordy tatarskie, na zachodzie coraz większe zagrożenie stwarzali niemieccy kawalerowie mieczowi, a z północy zaczęli zagrażać Szwedzi. Tych ostatnich pokonał w 1240 nad Newą, stąd wziął się jego przydomek. W 1242 zwyciężył Niemców i wyzwolił miasto Psków oraz odniósł słynne zwycięstwo nad wojskami inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego na zamarzniętym jeziorze Pejpus (Czudzkim; tzw. bitwa na lodzie), co zapobiegło ich ekspansji na ziemie ruskie. Następnie pokonał najeżdżające Ruś wojska litewskie.
Będąc doskonałym dyplomatą i jednocześnie typowym feudałem, dobrze rozumiał, że jest w swych działaniach całkowicie zależny od tatarskiej Złotej Ordy. Dlatego też prowadził bezwzględną i powolną jej politykę[1]. W 1249 przyjął tytuł księcia kijowskiego, a w 1252 – wielkiego księcia włodzimierskiego (jarłyk Batu-chana). W 1257 odbył wraz z Tatarami ekspedycję karną do Nowogrodu, powstrzymującego się z wypłatą danin.
W 1263 złożył śluby zakonne i przyjął imię Aleksy. 14 listopada tego samego roku zmarł, a jego ciało spoczęło we Włodzimierzu nad Klaźmą, w soborze Narodzenia Matki Bożej na terenie monasteru pod tym samym wezwaniem[2].
W 1547 został kanonizowany przez Rosyjską Cerkiew Prawosławną. Relikwie Aleksandra Newskiego w 1724 przewieziono do Ławry Aleksandra Newskiego w Petersburgu, gdzie były wystawione dla kultu początkowo w cerkwi Zwiastowania, następnie w latach 1790–1922 w soborze Trójcy Świętej. W czasie akcji otwarcia relikwiarzy przeprowadzonej przez rząd bolszewicki szczątki Aleksandra Newskiego zostały odebrane wiernym i przeniesione do Muzeum Historii Religii i Ateizmu w Piotrogrodzie, gdzie pozostawały do 1989. Wówczas ponownie trafiły do soboru Trójcy Świętej, jednak bez oryginalnego srebrnego sarkofagu, który pozostaje częścią ekspozycji Ermitażu[3].
Aleksander Newski w kulturzeEdytuj
Aleksandrowi Newskiemu poświęcił kantatę Siergiej Prokofjew[4]. Książę jest również bohaterem nakręconego w 1938 filmu Aleksander Newski Siergieja Eisensteina z wykorzystaniem muzyki Prokofjewa, a także filmu z 2008 r. Aleksander: Bitwa newska w reż. Igora Kalenowa.
W grudniu 2008 postać średniowiecznego księcia zajęła pierwsze miejsce w trwającym ponad pół roku konkursie Imię Rosji na największe postacie w rosyjskiej historii, w którym przez Internet i telefon oddano w sumie 5 mln głosów[5]. Na Aleksandra Newskiego oddano 524 575 głosów[6].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Ludwik Bazylow, Historia Rosji, PWN 1983.
- ↑ ВЛАДИМИРСКИЙ В ЧЕСТЬ РОЖДЕСТВА ПРЕСВЯТОЙ БОГОРОДИЦЫ МУЖСКОЙ МОНАСТЫРЬ, www.pravenc.ru [dostęp 2021-07-10].
- ↑ A. Kobak, W. Antonow, Собор ПРЕСВЯТОЙ ТРОИЦЫ в Александро-Невской Свято-Троицкой лавре.
- ↑ Prokofjew Siergiej S., [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2019-10-27].
- ↑ Имя Россия, www.nameofrussia.ru [dostęp 2020-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-30].
- ↑ www.nameofrussia.ru/.