Aleksander Newski
Aleksander I Newski, ros. Александр Невский (ur. 30 maja 1220 w Peresławiu Zaleskim, zm. 14 listopada 1263 w Gorodcu koło Niżnego Nowogrodu) – książę Nowogrodu Wielkiego od 1236, wielki książę włodzimierski z dynastii Rurykowiczów, święty prawosławny.
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| ksiażę nowogrodzki | ||||
| Okres | od 1228 do 1229 | |||
| Poprzednik | Jarosław II | |||
| Następca | Michał I | |||
| książę nowogrodzki | ||||
| Okres | od 1236 do 1240 | |||
| Poprzednik | Jarosław II | |||
| Następca | Andrzej II | |||
| książę nowogrodzki | ||||
| Okres | od 1241 do 1252 | |||
| Poprzednik | Andrzej II | |||
| Następca | Wasyl I | |||
| książę nowogrodzki | ||||
| Okres | od 1257 do 1259 | |||
| Poprzednik | Wasyl I | |||
| Następca | Dymitr I | |||
| książę peresławski | ||||
| Okres | od 1246 do 1263 | |||
| Poprzednik | Jarosław II | |||
| Następca | Dymitr I | |||
| Wielki książę kijowski | ||||
| Okres | od 1249 do 1263 | |||
| Poprzednik | Jarosław II | |||
| Następca | Jarosław III | |||
| Wielki książę włodzimierski | ||||
| Okres | od 1252 do 1263 | |||
| Poprzednik | Andrzej II | |||
| Następca | Jarosław III | |||
| Dane biograficzne | ||||
| Dynastia | Rurykowicze | |||
| Data i miejsce urodzenia | 13 maja 1221 Peresław Zaleski | |||
| Data i miejsce śmierci | 14 listopada 1263 Gorodziec | |||
| Miejsce spoczynku | Sobór Zaśnięcia Matki Bożej we Włodzimierzu | |||
| Ojciec | Jarosław II | |||
| Matka | Rościsława | |||
| Rodzeństwo | Andrzej II Wasyl Michał I Jarosław III Konstantyn Fiodor Daniel Maria Atanazy Eudoksja | |||
| Małżeństwo | Aleksandra Połocka | |||
| Dzieci | Wasyl I Dymitr I Andrzej III Daniel I | |||
| ||
| książę Nowogrodu Wielkiego | ||
 Ikona św. Aleksandra Newskiego | ||
| Data i miejsce urodzenia | 30 maja 1220 Peresław Zaleski | |
| Data i miejsce śmierci | 14 listopada 1263 Gorodec koło Niżnego Nowogrodu | |
| Czczony przez | Cerkiew prawosławną | |
| Kanonizacja | 1547 przez Rosyjską Cerkiew Prawosławną | |
ŻyciorysEdytuj
Syn księcia Jarosława II, wnuk Wsiewołoda III Wielkie Gniazdo. W 1236 został wybrany księciem Nowogrodu. W tym czasie ze wschodu nadciągały ordy tatarskie, na zachodzie coraz większe zagrożenie stwarzali niemieccy kawalerowie mieczowi, a z północy zaczęli zagrażać Szwedzi. Tych ostatnich pokonał w 1240 nad Newą, stąd wziął się jego przydomek. W 1242 zwyciężył Niemców i wyzwolił miasto Psków oraz odniósł słynne zwycięstwo nad wojskami inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego na zamarzniętym jeziorze Pejpus (Czudzkim; tzw. bitwa na lodzie), co zapobiegło ich ekspansji na ziemie ruskie. Następnie pokonał najeżdżające na Ruś wojska litewskie.
Będąc doskonałym dyplomatą i jednocześnie typowym feudałem, dobrze rozumiał, że jest w swych działaniach całkowicie zależny od tatarskiej Złotej Ordy. Dlatego też prowadził bezwzględną i powolną jej politykę[1]. W 1249 przyjął tytuł księcia kijowskiego, a w 1252 – wielkiego księcia włodzimierskiego (jarłyk Batu-chana). W 1257 odbył wraz z Tatarami ekspedycję karną do Nowogrodu, powstrzymującego się z wypłatą danin.
W 1263 złożył śluby zakonne i przyjął imię Aleksy. 14 listopada tego samego roku zmarł, a jego ciało spoczęło we Włodzimierzu nad Klaźmą. W 1547 został kanonizowany przez Rosyjską Cerkiew Prawosławną. Relikwie Aleksandra Newskiego w 1724 przewieziono do Ławry Aleksandra Newskiego w Petersburgu, gdzie były wystawione dla kultu początkowo w cerkwi Zwiastowania, następnie w latach 1790-1922 w soborze Trójcy Świętej. W czasie akcji otwarcia relikwiarzy przeprowadzonej przez rząd bolszewicki szczątki Aleksandra Newskiego zostały odebrane wiernym i przeniesione do Muzeum Historii Religii i Ateizmu w Piotrogrodzie, gdzie pozostawały do 1989. Wówczas ponownie trafiły do soboru Trójcy Świętej, jednak bez oryginalnego srebrnego sarkofagu, który pozostaje częścią ekspozycji Ermitażu[2].
Aleksander Newski w kulturzeEdytuj
Aleksandrowi Newskiemu poświęcił kantatę Siergiej Prokofjew[3]. Książę jest również bohaterem nakręconego w 1938 filmu Aleksander Newski Siergieja Eisensteina z wykorzystaniem muzyki Prokofjewa, a także filmu z 2008 r. Aleksander: Bitwa newska w reż. Igora Kalenowa.
W grudniu 2008 postać średniowiecznego księcia zajęła pierwsze miejsce w trwającym ponad pół roku konkursie Imię Rosji na największe postacie w rosyjskiej historii, w którym przez Internet i telefon oddano w sumie 50 mln głosów[4]. Na Aleksandra Newskiego oddano 524 575 głosów[5].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Ludwik Bazylow, Historia Rosji, PWN 1983.
- ↑ A. Kobak, W. Antonow, Собор ПРЕСВЯТОЙ ТРОИЦЫ в Александро-Невской Свято-Троицкой лавре
- ↑ Prokofjew Siergiej S., [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2019-10-27].
- ↑ Średniowieczny wódz pokonał Stalina, Rp.pl.
- ↑ www.nameofrussia.ru/.