Ceno Kryeziu
Ceno Kryeziu też jako Hassan Kryeziu, Ceno bej Kryeziu (ur. 1895 w Djakowicy, zm. 14 października 1927 w Pradze[1]) – albański polityk i dyplomata, w 1925 minister spraw wewnętrznych w rządzie Ahmeda Zogu.
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister spraw wewnętrznych | |
| Okres |
od 1 kwietnia 1925 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
.svg){kind=small}
| |
Życiorys edytuj
Pochodził z zamożnej rodziny posiadaczy ziemskich. Był synem Rizy Kryeziu i Gjylshahe. Kształcił się w Turcji[2]. W czasie I wojny światowej dowodził oddziałem Albańczyków walczących przeciwko Czarnogórcom[1]. Z czasem związał się politycznie z Esadem Paszą Toptanim i w 1915 walczył przeciwko jednostkom austro-węgierskim[2]. W czasie walk został wzięty do niewoli. Internowany na Węgrzech, pod koniec wojny wyjechał do Pragi, gdzie mieszkał przez kilka lat.
W 1922 poślubił Nafije, siostrę Ahmeda Zogu i został burmistrzem Djakowicy. W 1924 po przewrocie w Albanii przeprowadzonym przez Fana Noliego i jego zwolenników Ceno Kryeziu organizował ucieczkę Ahmeda Zogu do Jugosławii i pomagał w nawiązaniu kontaktów politycznych w Belgradzie, w tym także z premierem Królestwa SHS - Ljubomirem Davidoviciem[1]. W grudniu 1924 Kryeziu dowodził trzytysięcznym oddziałem, który wkroczył do Albanii od północy i odegrał kluczową rolę w odzyskaniu władzy w Tiranie przez Ahmeda Zogu. W początkach 1925 w stopniu pułkownika objął stanowisko dowódcy garnizonu Szkodry i przez trzy miesiące ścigał oddział dowodzony przez Bajrama Curriego[3]. W kwietniu 1925 Kryeziu objął stanowisko ministra spraw wewnętrznych, które sprawował przez pięć miesięcy[1].
We wrześniu 1925 żandarmeria odkryła udział Ceno Kryeziu w spisku, który miał pozbawić władzy Ahmeda Zogu. Kryeziu opuścił kraj i wyjechał do Paryża. W 1926 objął stanowisko ambasadora Albanii w Królestwie SHS, mimo iż nadal posiadał obywatelstwo jugosłowiańskie. Był zwolennikiem ścisłej współpracy Albanii z Jugosławią[1]. Zmiana kierunku polityki zagranicznej Albanii w kierunku zbliżenia z Włochami doprowadziła do dymisji Kryeziu w 1927. Jego miejsce zajął zwolennik współpracy z Włochami Tahir Shtylla.
Zamach i śmierć edytuj
26 lipca 1927 został mianowany ambasadorem Albanii w Czechosłowacji. Wkrótce po wręczeniu listów uwierzytelniających prezydentowi Czechosłowacji Tomášovi Masarykowi został zastrzelony w praskiej kawiarni Cafe Passage przez studenta albańskiego Alqivjada Bebi, który do Pragi przyjechał z Wiednia[2]. Sprawca oddał dwa strzały z rewolweru – jeden ugodził Kryeziu w głowę, a drugi w żołądek[4]. Ceno Kryeziu zmarł w drodze do szpitala. Sprawca zamachu zatrzymany przez policję wyjaśniał, że próbował zabić Kryeziu bo ten "chciał sprzedać Albanię Jugosławii"[2]. Kilka dni później zamachowiec został zastrzelony w gmachu sądu przez Ziję Vushtrię, b. ochroniarza Kryeziu. Ciało Kryeziego zostało zabalsamowane i przewiezione do Tirany, gdzie został pochowany w sąsiedztwie starego meczetu.
Synem Ceno Kryeziu ze związku z Nafije Zogu był Tati Esad Murad Kryeziu (1923-1993), jeden z pretendentów do tronu Albanii.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 3260. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ a b c d Ngjarjet: '14 Tetor 1927 Vritet Ceno Bej Kryeziu' [online], gazetakritika.net, 14 października 2012 [dostęp 2017-01-28] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-12] (alb.).
- ↑ Fatmira Musaj. Kontributi i Bajram Currit në Lëvizjen Demokratike të vitit 1924. „Studime Historike”, s. 229, 2010.
- ↑ Shtypi çek për vrasjen e Ceno Bej Kryeziut [online], telegrafi.com, 23 marca 2015 [dostęp 2017-01-28] (alb.).
Bibliografia edytuj
- Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 260. ISBN 978-1-78076-431-3.