Chmielniki (powiat bydgoski)
Chmielniki (niem. Hopfengarten) – osada położona nad Jeziorem Jezuickim w woj. kujawsko-pomorskim, w pow. bydgoskim, w gminie Nowa Wieś Wielka, w sołectwie Brzoza.
| osada | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | |
| Wysokość |
70 m n.p.m. |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
86-060[2] |
| Tablice rejestracyjne |
CBY |
| SIMC |
0092657 |
Położenie na mapie gminy Nowa Wieś Wielka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego  | |
 53°00′20″N 18°03′03″E/53,005556 18,050833[1]
| |
W latach 1950–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.
Położenie edytuj
Chmielniki są miejscowością niesołecką usytuowaną na południowo-zachodnim skraju Puszczy Bydgoskiej, między linią kolejową nr 131, a drogą krajową nr 25 Bydgoszcz – Inowrocław. Miejscowość na południowo-wschodnim krańcu przylega do Jeziora Jezuickiego, a od zachodu do łąk nadnoteckich.
Pod względem fizycznogeograficznym Chmielniki leżą w obrębie Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej w mezoregionie Kotlina Toruńska na pograniczu mikroregionu Dolina Kanału Noteckiego[3].
Charakterystyka edytuj
Chmielniki są niewielką osadą położoną w zasięgu oddziaływania aglomeracji Bydgoszczy. Zabudowa rozciąga się wzdłuż drogi krajowej nr 25 Bydgoszcz - Inowrocław. Przy linii kolejowej położona jest stacja Chmielniki Bydgoskie, która w sezonie letnim już od początku XX wieku służy udającym się na wypoczynek nad Jezioro Jezuickie. Przy jeziorze położony jest ośrodek wypoczynku świątecznego, urządzony już w okresie międzywojennym, rozbudowany w latach 60. i 70. oraz po 2000 r. Znajduje się tam m.in. plaża, pomosty, kąpielisko, obiekty sportowe, place zabaw, wypożyczalnia sprzętu wodnego, baza gastronomiczna, noclegowa itp.
Miejscowość otoczona jest obszarami cennymi przyrodniczo: Puszczą Bydgoską z Obszarem Chronionego Krajobrazu Wydm Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej oraz łąkami nadnoteckimi, chronionymi w OCK „Łąki Nadnoteckie”. W odległości ok. 1 km na zachód od Chmielnik znajduje się rezerwat leśny Dziki Ostrów, chroniący dąbrowę świetlistą[4].
Do Chmielnik dociera 
szlak turystyczny „Relaks” wiodący z Bydgoszczy poprzez Puszczę Bydgoską[5].
Na terenie wsi zlokalizowane są trzy nieczynne cmentarze ewangelickie[6][7] oraz Sala Królestwa zboru Świadków Jehowy[8].
Historia edytuj
Na mapie Schröttera z końca XVIII wieku miejscowość oznaczono Hopfengarten. W przybliżeniu po dzisiejszym śladzie przebiegała droga łącząca Bydgoszcz z Inowrocławiem. Na skraju łąk nadnoteckich znajdowały się pojedyncze zabudowania oraz karczma nad Jeziorem Jezuickim. W 1872 r. zbudowano linię kolejową Bydgoszcz-Inowrocław (tzw. kolej poznańsko-bydgoską) wraz ze stacją Chmielniki Bydgoskie.
Spis miejscowości rejencji bydgoskiej z 1833 r. podaje, że we wsi Chmielniki (niem. Hopfengarten) w powiecie bydgoskim mieszkało 50 osób (45 ewangelików, 5 katolików) w 8 domach[9]. Przy wsi znajdowała się karczma zwana Seekrug, którą zamieszkiwało 5 ewangelików[9]. Według opisu Jana Nepomucena Bobrowicza z 1846 r. Chmielniki należały do rządowej domeny bydgoskiej[10]. Kolejny spis z 1860 r. podaje, że we miejscowości Hopfengarten znajdowała się kolonia osadnicza, osada Mochelberg i karczma Seekrug. Łącznie mieszkało tu 121 osób (120 ewangelików, 1 katolik) w 13 domach. Najbliższa szkoła elementarna znajdowała się w Dobromierzu. Miejscowość należała do parafii katolickiej i ewangelickiej w Bydgoszczy[11].
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego dla roku 1884 podaje, że Chmielniki były kolonią w powiecie bydgoskim, położoną nad Jeziorem Jezuickim. Mieszkało tu w 16 domach 112 osób, w tym 111 ewangelików i tylko 1 katolik. Na gruntach wsi Brzoza znajdowała się natomiast stacja kolejowa Chmielniki, gdzie mieszkało 28 osób (urzędnicy kolejowi i pocztowi z rodzinami)[12].
W 1898 r. odnotowano, że na linii Bydgoszcz-Chmielniki kursowały piętrowe wagony kolejowe, przeznaczone dla wyjazdów rekreacyjnych w okresie wiosenno-letnim[13].
Podczas powstania wielkopolskiego Chmielniki znalazły się na linii walk oddziałów polskich usiłujących zbliżyć się do Bydgoszczy. W nocy z 21 na 22 stycznia 1919 r. oddziały Pawła Cymsa i Jana Tomaszewskiego zajęły Brzozę, lecz późniejsza kontrofensywa niemiecka zepchnęła oddziały polskie na południe od Nowej Wsi Wielkiej[14]. Miejscowość znalazła się w granicach odrodzonej Polski 20 stycznia 1920 roku na mocy traktatu wersalskiego.
W okresie międzywojennym przystanek kolejowy Chmielniki znalazł się razem z wsią Brzoza w obrębie powiatu bydgoskiego w gminie Bydgoszcz-wieś. W latach 1945–1954 Chmielniki należały do wsi Brzoza. Po reformie administracyjnej z 25 września 1954 r. miejscowość znalazła się w gromadzie Brzoza[13], a po jej likwidacji w 1961 roku w gromadzie Nowa Wieś Wielka. W skład sołectwa Brzoza wchodziły wówczas: wieś Brzoza, leśnictwa Brzoza i Zielonka, stacja kolejowa Chmielniki oraz osady Piecki i Stryszek.
W 1968 r. urządzono kąpielisko nad Jeziorem Jezuickim, które w sezonie letnim odwiedzało naraz nawet kilka tysięcy osób[13]. Od 2003 roku w Chmielnikach nad jeziorem funkcjonuje prywatny ośrodek wypoczynkowy.
5 sierpnia 2020 rozpoczęto przebudowę biegnącego przez miejscowość 1140-metrowego odcinka drogi krajowej nr 25, w ramach której do końca października 2020 kosztem ponad 3,6 mln zł toruńskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Drogowo-Inżynieryjnego dokona poszerzenia poboczy, wykona nową nawierzchnię z pasem lewoskrętu, wysepkami i przejściem dla pieszych, wyremontuje dwie zatoki autobusowe i chodniki oraz przebuduje zjazdy na posesje[15].
Zobacz też edytuj
Inne miejscowości o nazwie Chmielniki: Chmielniki. Około 1 km na zachód od Chmielnik znajduje się zabytkowy pałac myśliwski Skórzewskich w Brzozie-Mochyłku.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 15643
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 145 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Środowisko przyrodnicze Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Józefa Banaszaka, Wydawnictwo Tanan. Bydgoszcz 1996
- ↑ Gmina Nowa Wieś [online] [dostęp 2014-09-24].
- ↑ Włodzimierz Bykowski, Weekend w drodze - interaktywny przewodnik rowerowy okolic Bydgoszczy, Bydgoszcz: Wydawnictwo Apeiron, 1999, ISBN 83-911441-0-0, OCLC 749444166.
- ↑ Zapomnieni - zdjęcia pierwszego cmentarza [online] [dostęp 2012-04-05].
- ↑ Zapomnieni - lista cmentarzy ewangelickich na terenie gminy [online] [dostęp 2012-04-05].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-22].
- ↑ a b Verzeichniss aller Ortschaften des Bromberger Regierungs-Bezirks mit einer geographisch-statistischen Uebersicht. Bromberg 1833
- ↑ Jan Nepomucen Bobrowicz: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 426.
- ↑ Verzeichniss sämmtlicher Ortschaften des Regierungs-Bezirks Bromberg. Bromberg 1860
- ↑ http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/590 dostęp 6-10-2014
- ↑ a b c Łukasz Myszka, Gmina Nowa Wieś Wielka. Z dziejów samorządu terytorialnego – do 2002 roku, Bydgoszcz: Bydgoski Dom Wydawniczy Margrafsen, 2006, ISBN 83-89734-14-1, OCLC 749214986.
- ↑ Bydgoszcz w dobie powstania wielkopolskiego. Praca zbiorowa pod red. Zdzisława Grota. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Popularnonaukowe nr 5. Bydgoszcz 1970
- ↑ Rozpoczyna się remont drogi krajowej nr 25 w Chmielnikach i Prądocinie