Col du Tourmalet

Col du Tourmalet
Państwo	Francja
Wysokość	2115 m n.p.m.
Pasmo	Pireneje Środkowe
	Położenie na mapie Francji Col du Tourmalet
	42°54′29″N 0°08′42″E/42,908056 0,145000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Col du Tourmalet – przełęcz w Pirenejach Centralnych położona na wysokości 2115 m n.p.m. w południowej Francji, w departamencie Hautes-Pyrénées. Najbliżej położoną na wschód większą miejscowością jest Sainte-Marie-de-Campan, a na zachód Luz-Saint-Sauveur. Po wschodniej stronie przełęczy znajduje się ośrodek narciarski La Mongie.

Profil trasy

Droga przez przełęcz jest najwyżej położoną asfaltową drogą w Centralnych Pirenejach. Podjazd od strony Luz-Saint-Sauveur ma długość 19 km i średnie nachylenie rzędu 7,4%, przy różnicy poziomów wynoszącej 1404 m^[1]. Od strony Sainte-Marie-de-Campan podjazd ma długość 17,2 km i takie samo średnie nachylenie, przy nieco mniejszej różnicy poziomów wynoszącej 1268 m^[2].

Z przełęczy prowadzi droga do obserwatorium na szczycie Pic du Midi de Bigorre.

Tour de France

Począwszy od 1910 roku Col du Tourmalet często jest częścią Tour de France. Jest to jedna z najczęściej wykorzystywanych przełęczy przy ustalaniu trasy Wielkiej Pętli. Pierwszym kolarzem, który przejechał przez Col du Tourmalet w ramach Touru był Octave Lapize, który wygrał cały wyścig w 1910 roku. Do 2019 kolarze wjeżdżali na przełęcz 85 razy. W latach 1974, 2010 i 2019 na przełęczy znajdowała się meta etapu. Na przełęczy znajduje się pomnik Jacques’a Goddeta, dyrektora Tour de France w latach 1936-1987 oraz pomnik Octave'a Lapize'a, pierwszego zwycięzcy etapu TdF przebiegającego przez przełęcz.

Oprócz Wielkiej Pętli także trasa Vuelta a España parokrotnie przebiegała przez Col du Tourmalet.

Etapy Tour de France z metą na przełęczy

Rok	Etap	Start etapu	Dystans	Zwycięzca
2019	14	Tarbes	118 km	Thibaut Pinot
2010	17	Pau	174 km	Andy Schleck
1974	17	Saint-Lary-Soulan	119 km	Jean-Pierre Danguillaume

Etapy Tour de France przebiegające przez przełęcz

Rok	Etap	Start	Meta	Lider na Col du Tourmalet
2018	19	Lourdes	Laruns	Julian Alaphilippe
2016	8	Pau	Bagnères-de-Luchon	Thibaut Pinot
2015	11	Pau	Cauterets - Vallée de Saint-Savin	Rafał Majka
2014	18	Pau	Hautacam	Blel Kadri
2012	16	Pau	Bagnères-de-Luchon	Thomas Voeckler
2011	12	Cugnaux	Luz-Ardiden	Jérémy Roy
2010	16	Bagnères-de-Luchon	Pau	Christophe Moreau
2009	9	Saint-Gaudens	Tarbes	~~Franco Pellizotti~~
2008	10	Pau	Hautacam	Rémy Di Grégorio
2006	11	Tarbes	Val d’Aran	David de la Fuente
2003	15	Bagnères-de-Bigorre	Luz-Ardiden	Sylvain Chavanel
2001	14	Tarbes	Luz-Ardiden	Sven Montgomery
1999	16	Lannemezan	Pau	Alberto Elli
1998	10	Pau	Bagnères-de-Luchon	Alberto Elli
1997	9	Pau	Loudenvielle	Javier Pascual Rodríguez
1995	15	Saint-Girons	Cauterets	Richard Virenque
1994	12	Lourdes	Luz-Ardiden	Richard Virenque
1993	17	Tarbes	Pau	Tony Rominger
1991	13	Jaca	Loudenvielle	Claudio Chiappucci
1990	16	Blagnac	Luz-Ardiden	Miguel Ángel Martínez
1989	10	Cauterets	Superbagnères	Robert Millar
1988	15	Saint-Girons	Luz-Ardiden	Laudelino Cubino
1986	13	Pau	Superbagnères	Dominique Arnaud
1985	17	Tuluza	Luz-Ardiden	Pello Ruiz Cabestany
1983	10	Pau	Bagnères-de-Luchon	José Patrocinio Jiménez
1980	13	Pau	Bagnères-de-Luchon	Raymond Martin
1978	11	Pau	Saint-Lary-Soulan	Michel Pollentier
1977	2	Auch	Pau	Lucien Van Impe
1976	15	Saint-Lary-Soulan	Pau	Francisco Galdós
1975	11	Pau	Saint-Lary-Soulan	Lucien Van Impe
1974	18	Bagnères-de-Bigorre	Pau	Gonzalo Aja
1973	14	Bagnères-de-Luchon	Pau	Bernard Thévenet
1972	8	Pau	Bagnères-de-Luchon	Roger Swerts
1971	16	Bagnères-de-Luchon	Eaux-Bonnes	Lucien Van Impe
1970	19	Bagnères-de-Bigorre	Mourenx	Andrés Gandarias
1969	17	La Mongie	Mourenx	Eddy Merckx
1968	8	Pau	Saint-Gaudens	Jean-Pierre Ducasse
1967	17	Bagnères-de-Luchon	Pau	Julio Jiménez
1965	9	Dax	Bagnères-de-Bigorre	Julio Jiménez
1964	16	Bagnères-de-Luchon	Pau	Julio Jiménez Federico Bahamontes
1963	17	Pau	Bagnères-de-Bigorre	Raymond Poulidor Federico Bahamontes
1962	17	Pau	Saint-Gaudens	Federico Bahamontes
1961	17	Bagnères-de-Luchon	Pau	Marcel Queheille
1960	11	Pau	Bagnères-de-Luchon	Kurt Gimmi
1959	10	Bajonna	Bagnères-de-Bigorre	Armand Desmet
1957	18	Saint-Gaudens	Pau	José Manuel Ribeiro da Silva
1955	18	Saint-Gaudens	Pau	Miguel Poblet
1954	12	Pau	Bagnères-de-Luchon	Federico Bahamontes
1953	11	Cauterets	Bagnères-de-Luchon	Jean Robic
1952	18	Bagnères-de-Luchon	Pau	Fausto Coppi
1951	14	Tarbes	Bagnères-de-Luchon	Jean Diederich
1950	11	Pau	Saint-Gaudens	Kléber Piot
1949	11	Pau	Bagnères-de-Luchon	Fausto Coppi
1948	8	Lourdes	Tuluza	Jean Robic
1947	15	Bagnères-de-Luchon	Pau	Jean Robic
1939	9	Pau	Tuluza	Edward Vissers
1938	8	Pau	Bagnères-de-Luchon	Gino Bartali
1937	15	Bagnères-de-Luchon	Pau	Julián Berrendero
1936	16	Bagnères-de-Luchon	Pau	Sylvère Maes
1935	15	Perpignan	Bagnères-de-Luchon	Sylvère Maes
1934	15	Tarbes	Pau	René Vietto
1933	18	Tarbes	Pau	Vicente Trueba
1932	5	Pau	Bagnères-de-Luchon	Benoît Fauré
1931	9	Pau	Bagnères-de-Luchon	Jef Demuysere
1930	9	Pau	Bagnères-de-Luchon	Benoît Fauré
1929	9	Bajonna	Bagnères-de-Luchon	Victor Fontan
1928	9	Hendaye	Bagnères-de-Luchon	Camille Van de Casteele
1927	11	Bajonna	Bagnères-de-Luchon	Nicolas Frantz
1926	10	Bajonna	Bagnères-de-Luchon	Odiel Taillieu
1925	8	Bajonna	Bagnères-de-Luchon	Omer Huyse
1924	6	Bajonna	Bagnères-de-Luchon	Ottavio Bottecchia
1923	6	Bajonna	Bagnères-de-Luchon	Robert Jacquinot
1921	6	Bajonna	Bagnères-de-Luchon	Hector Heusghem
1920	6	Bajonna	Bagnères-de-Luchon	Firmin Lambot
1919	6	Bajonna	Bagnères-de-Luchon	Honore Barthelemy
1914	6	Bajonna	Bagnères-de-Luchon	Firmin Lambot
1913	6	Bajonna	Bagnères-de-Luchon	Philippe Thys
1912	10	Bagnères-de-Luchon	Bajonna	Odile Defraye
1911	10	Bagnères-de-Luchon	Bajonna	Paul Duboc
1910	10	Bagnères-de-Luchon	Bajonna	Octave Lapize