David Robert Bates

północnoirlandzki fizyk

David Robert Bates (ur. 18 listopada 1916 w Omagh, zm. 5 stycznia 1994 w Belfaście) – północnoirlandzki fizyk, chemik i matematyk specjalizujący się w zakresie teoretycznej fizyki (atomowej i molekularnej) oraz jej zastosowań w fizyce atmosfery, fizyce przestrzeni międzygwiazdowej, fizyce plazmy i astrofizyce, związany z University College London i Queen’s University Belfast[1]. Był również działaczem na rzecz pokoju i współzałożycielem Alliance Party of Northern Ireland[2].

David Robert Bates
Data i miejsce urodzenia

18 listopada 1916
Omagh, Irlandia, Zjednoczone Królestwo

Data i miejsce śmierci

5 stycznia 1994
Belfast, Irlandia Północna, Zjednoczone Królestwo

Zawód, zajęcie

fizyk

Odznaczenia
Order Imperium Brytyjskiego od 1936 (cywilny)

Życiorys edytuj

Początkowo uczęszczał do lokalnej szkoły w Omagh. W roku 1925 rodzina przeprowadziła się do Belfastu, gdzie ukończył szkołę średnią (Royal Belfast Academical Institution, 1934) i studia. Stopień MS fizyki uzyskał w Queen’s University Belfast w roku 1938. W latach 1945–1951 pracował jako wykładowca w University College London, gdzie w roku 1951 otrzymał doktorat w tej samej dziedzinie. Jego nauczycielem i opiekunem naukowym był w tym okresie Harrie Massey, uczeń Ernesta Rutherforda. Rozpoczęte wspólnie badania w dziedzinie mechaniki kwantowej przerwały działania związane z II wojną światową. Uczelnia została zamknięta, a obaj naukowcy podjęli badania w Admiralty Research Laboratory w Teddington; D. Bates poszukiwał możliwości skonstruowania urządzeń elektrycznych, przeciwdziałających detonacjom min morskich aktywowanych magnetycznie. W późniejszym okresie pracował, wraz z Masseyem, w Havant (Hampshire) przy projektowaniu min. Poza głównym zajęciem pisał artykuły naukowe dotyczące fizyki teoretycznej i fizyki górnych warstw atmosfery[2][3].

Po zakończeniu wojny Bates i Massey wrócili do University College, gdzie kontynuowali badania podstawowe dotyczące zjawisk fizycznych w atmosferze i jonosferze, tworząc podstawy współczesnej aeronomii (pojęcie wprowadzone przez Sydneya Chapmana). Bates zajmował się też mechanizmami reakcji katalitycznych zachodzących w atmosferze (m.in. z udziałem metanu, pary wodnej, tlenków azotu, ozonu), współpracując z Marcelem Nicoletem[3]. Rolę D. Batesa, M. Nicoleta i S. Chapmana, jako pionierów w tej dziedzinie, wskazywał w roku 1995 Paul Crutzen, laureat Nagrody Nobla, w swoim wykładzie zatytułowanym „My life with O3, NOx and other YZOxs”[4].

W latach 1951–1994 David R. Bates był profesorem matematyki i fizyki teoretycznej oraz kontynuował badania w Queen’s University Belfast. Stworzył szkołę naukową teoretycznej fizyki atomowej i molekularnej, w której wykształcił wielu naukowców, zajmujących później wysokie stanowiska na uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych i Europie[3].

Publikacje edytuj

Jest autorem ponad 300 publikacji naukowych[3], m.in. książek[2][5]:

  • The Planet Earth (1957)
  • Advances in Atomic, Molecular and Optical Physics (1993, współautor: Benjamin Bederson)

Odznaczenia, wyróżnienia i upamiętnienie edytuj

David R. Bates był członkiem licznych stowarzyszeń naukowych[3], m.in. Royal Society i National Academy of Sciences. Otrzymał[2]:

Jego imieniem nazwano medal, nadawany przez European Geosciences Union (Division on Planetary & Solar System Sciences)[3][6]David Bates Medal, oraz nagrodę Bates Prize, przyznawaną przez Institute of Physics[3].

W Queen’s University Belfast (Centre for Theoretical Atomic, Molecular and Optical Physics) jeden z budynków nazwano „David Bates Building” (DBB)[7].

Życie rodzinne edytuj

Rodzice Batesa, Mary Olive Shera Bates i Walter Vivian Bates (farmaceuta), mieli dwoje dzieci, Davida i Margaret. David R. Bates ożenił się w roku 1956 z Barbarą Bates. Mieli syna, Adama, i córkę, Katherinę[2].

Przypisy edytuj

  1. Hughes Medal. [w:] The Royal Society [on-line]. royalsociety.org. [dostęp 2014-03-06]. (ang.).
  2. a b c d e David Bates. [w:] NNDB [on-line]. [dostęp 2014-03-07]. (ang.).
  3. a b c d e f g sir Ian Axford, FRS: David Robert Bates. [w:] Strona internetowa EGU [on-line]. [dostęp 2014-03-09]. (ang.).
  4. Paul Crutzen: My life with O3, NOx and other YZOxs. [w:] Nobel Lecture, December 8, 1995 [on-line]. nobelprize.org/. [dostęp 2014-03-09]. (ang.).
  5. inauthor: David R. Bates. [w:] www.google.pl/search [on-line]. [dostęp 2014-03-09]. (ang.).
  6. Awards & Medals > David Bates Medal. [w:] Strona internetowa European Geosciences Union [on-line]. [dostęp 2014-03-09]. (ang.).
  7. Centre for Theoretical Atomic, Molecular and Optical Physics. [w:] Strona internetowa School of Mathematics and Physics Queen’s University Belfast [on-line]. qub.ac.uk/. [dostęp 2016-10-25]. (ang.).