Dydelf wielkouchy
Dydelf wielkouchy[11] (Didelphis aurita) – gatunek ssaka z podrodziny dydelfów (Didelphinae) w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).
Didelphis aurita | |||
(Wied-Neuwied, 1826)[1] | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Plemię | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
dydelf wielkouchy | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[10] | |||
Zasięg występowania | |||
Taksonomia
edytujGatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck nadając mu nazwę Didelphis azarae[2], jednak nazwa ta nie była od 1824 roku używana dla D. aurita, a wręcz przeciwnie była stosowana powszechnie na określenie Didelphis albiventris, dlatego nie stosuje się jej dla D. aurita aby uniknąć niepotrzebnej niestabilności i zamieszania[12][13]. W 1826 roku niemiecki przyrodnik Maximilian zu Wied-Neuwied opisał nowe zwierzę nadając mu nazwę Didelphys aurita która jest używane do obecnych czasów (jako Didelphis aurita)[1]. Miejsce typowe to „Villa Viçosa” (obecnie Nova Viçosa: 18°S 39°W/-17,880000 -39,370000), blisko poziomu morza, obszar rzeki Peruipe, Bahia, Brazylia[14][15][13][16]. Okaz typowy (lektotyp wyznaczony w 1965 przez brazylijskiego teriologa Fernando Diasa de Avilę-Piresa[17]) to skóra i czaszka dorosłego samca o sygnaturze AMNH 836, ze zbiorów Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej, odłowiony przez Maximiliana zu Wied-Neuwieda[13].
Didelphis aurita jest zaliczany do grupy gatunków marsupialis[18]. W obrębie tego, co jest obecnie uznawane za D. aurita, może występować wiele gatunków, ponieważ istnieje duża rozbieżność genetyczna między okazami z południowej i południowo-wschodniej Brazylii na podstawie analiz opartych o dane mitochondrialne C01[16]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[16].
Etymologia
edytujZasięg występowania
edytujDydelf wielkouchy występuje we wschodniej Brazylii, od Pernambuco na południe do południowo-wschodniego Paragwaju i północno-wschodniej Argentyny (Misiones)[21].
Morfologia
edytujDługość ciała 31–39 cm, długość ogona 31–37 cm; masa ciała 0,7–1,5 kg[21][22]. Gatunek ten posiada charakterystyczną ciemną linię wzdłuż czoła. Posiada nieowłosione czarne uszy. Posiada ciemno żółtą sierść, z ciemnymi akcentami na końcach. Posiadają chwytny ogon[23].
Ekologia
edytujRozmnażanie
edytujSezon rozmnażania się trwa od lipca do marca, a ciąża trwa około 14 dni. Matka opiekuje się młodymi maksymalnie do 100 dni. W jednym sezonie mogą się urodzić 2-3 miotów, w każdym średnio po 7 młodych[24].
Odżywianie
edytujOdżywiają się głównie stawonogami, bezkręgowcami oraz owocami. Owoce jedzą zwykle podczas pory deszczowej. Czasami zjadają także małe kręgowce[23].
Tryb życia
edytujPreferują nocny i samotny tryb życia. Występuje głównie na lądzie, jednak dzięki silnym kończyną, z łatwością może się wspinać na drzewa. Żyją około 2 lat w naturalnym środowisku oraz do 7 lat w niewoli[23]. Ich naturalnymi wrogami są drapieżniki lasów deszczowych takie jak: puma, ocelot oraz różnego rodzaju węże.
Status zagrożenia
edytujW Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[10].
Uwagi
edytuj- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Didelphys Koseritzi Ihering, 1893.
- ↑ Nomen nudum.
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Didelphis azarae Temminck, 1824.
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Didelphis aurita longipilis Miranda Ribeiro, 1935.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c M. zu Wied-Neuwied: Beiträge zur Naturgeschichte von Brasilien. Cz. 2. Weimar: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1826, s. 395. (niem.).
- ↑ a b C.J. Temminck: Monographies de Mammalogie ou description de quelques genres de mammifères, dont les espécies ont été observeés dans les différents musées de l’Europe. T. 1. Paris: Chez G. Dufour, 1827, s. 30. (fr.).
- ↑ R. von Ihering: Os mammiferos do Rio Grande do Sul. 1894, s. 99. (port.).
- ↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1240. (łac.).
- ↑ P. Matschie. Bemerkungen über die Gattung Didelphis L. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1916, s. 267, 1916. (niem.).
- ↑ Miranda Ribeiro 1935 ↓, s. 35.
- ↑ Miranda Ribeiro 1935 ↓, s. 36.
- ↑ A.B. Ringuelet. Revisión de los didélfidos fósiles argentinos. „Revista del Museo de La Plata”. 3 (19), s. 295, 1953. (hiszp.).
- ↑ F.D. de. Ávila-Pires. Tipos de mamı́feros recentes no Museu Nacional, Rio de Janeiro. „Arquivos do Museu Nacional”. 53, s. 169, 1968. (hiszp.).
- ↑ a b D. Astua de Moraes , N. de la Sancha , L. Costa , Didelphis aurita, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-18] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 2. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ R. Cerqueira & Ch.J. Tribe: Genus Didelphus. W: A.L. Gardner (red.): Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2005, s. 21. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).
- ↑ a b c R.S. Voss. An annotated checklist of Recent opossums (Mammalia: Didelphidae). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 455, s. 34, 2022. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Didelphis aurita. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-19].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Didelphis aurita (Wied-Neuwied, 1826). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-17]. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 50. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ F.D. de Avila-Pires. The type specimens of Brazilian mammals collected by Prince Maximilian zu Wied. „American Museum novitates”. 2209, s. 4, 1965. (ang.).
- ↑ C.A.R. Dias & F.A. Perini. Biogeography and early emergence of the genus Didelphis (Didelphimorphia, Mammalia). „Zoologica Scripta”. 47 (6), s. 645–654, 2018. DOI: 10.1111/zsc.12306.
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 229, 1904. (ang.).
- ↑ aurita, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-19] (ang.).
- ↑ a b D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 162–163. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 36. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ a b c P. Cusick , ''Didelphis aurita'' (big-eared opossum) [online], Animal Diversity Web [dostęp 2020-07-11] (ang.).
- ↑ Didelphis aurita - Vertebrate Collection | UWSP [online], www.uwsp.edu [dostęp 2020-07-11] (ang.).
Bibliografia
edytuj- A. de Miranda Ribeiro. Fauna de Therezopolis. „Boletim do Museu Nacional”. 11 (3–4), s. 4–40, 1935. (port.).