Encefalopatia wątrobowa

Encefalopatia wątrobowa
	; Zdjęcie mikrograficzne ukazujące obraz marskości wątroby, jednej z najczęstszych przyczyn encefalopatii wątrobowej (barwienie trichromem).
	Klasyfikacje
ICD-10	K72; Niewydolność wątroby niesklasyfikowana gdzie indziej
MedlinePlus	000302
MeSH	D006501

Encefalopatia wątrobowa – zespół neurologiczny polegający na zaburzeniu funkcjonowania centralnego układu nerwowego na skutek działania toksyn pojawiających się w układzie w związku z uszkodzeniem wątroby przez niektóre leki, substancje toksyczne, ostre zakażenia podczas innych chorób wątroby, krwotoki do przewodu pokarmowego, wirusy (wirusowe zapalenie wątroby) lub alkohol.

Patogeneza

Jedną z najczęstszych przyczyn encefalopatii wątrobowej jest zaburzenie funkcjonowania wątroby w przebiegu marskości. Na skutek zaburzonej detoksykacji w organizmie powstaje wiele substancji, mających szkodliwy wpływ na czynność układu nerwowego. Należą do nich m.in.:

neurotoksyny:
- amoniak (w większości jako produkt metabolizmu flory jelitowej)^[1]
- mangan^[1]^[2]
- merkaptany^[1]
- kwasy tłuszczowe^[3]
- fenole^[3]
fałszywe neuroprzekaźniki:
- β-fenyloetanoloamina^[4]
- oktopamina^[4]

Dochodzi również do zwiększenia gęstości receptorów dla kwasu γ-aminomasłowego i nadmiernej stymulacji układu GABA-ergicznego^[2].

Postacie

Encefalopatię wątrobową można podzielić na:

Utajoną (60–70% chorych) – dyskretne objawy neuropsychiczne, zauważalne dopiero w specjalnych badaniach psychometrycznych (patrz niżej).
Jawną:
- ostra encefalopatia wątrobowa: gwałtowne objawy, najczęściej związane z jakimś czynnikiem wyzwalającym:
  - krwawienie z przewodu pokarmowego
  - przedawkowanie diuretyków
  - zakażenie
- przewlekła encefalopatia wątrobowa

Objawy

zaburzenia cyklu snu i czuwania
zaburzenia uczenia się, zapamiętywania, koncentracji
zaburzenia orientacji przestrzennej
zaburzenia nastroju – apatia, nadpobudliwość
asterixis (grubofaliste drżenie rąk)
cuchnięcie wątrobowe
zmiany w zapisie EEG – początkowo zwolnienie czynności podstawowej, następnie ogniskowe lub uogólnione fale wolne, fale trójfazowe, wyładowania napadowe iglic lub fal wolnych
zwiększone stężenie amoniaku we krwi
w ostatnim etapie śpiączka wątrobowa, głębokie zaburzenia metaboliczne (kwasica metaboliczna)

Stopnie kliniczne encefalopatii wątrobowej

Stopień	Świadomość	Intelekt	Zachowanie	Zaburzenia neurologiczne
0	bez zmian	prawidłowe	prawidłowa	bez zmian
1	zaburzenia rytmu snu i czuwania	zaburzenia koncentracji, trudności w wykonywaniu działań arytmetycznych, zapominanie	euforia, słowotok, drażliwość	ataksja, zaburzenia pisma
2	dezorientacja, przymglenie, letarg	zaburzenia pamięci, niezorientowanie co do czasu	zaburzenia osobowości, nieadekwatne zachowania	asterixis, dyzartria, osłabione odruchy ścięgniste
3	senność, splątanie, półstupor	otępienie	lęk, urojenia, gniew	wygórowane odruchy ścięgniste, odruchy patologiczne, oczopląs, objawy pozapiramidowe
4	śpiączka	brak	niemożliwe do oceny	sztywność odmóżdżeniowa, szerokie źrenice bez reakcji na światło

Rozpoznanie klinicznie niejawnej encefalopatii wątrobowej (stopień 1–2) jest możliwe na podstawie stwierdzenia zaburzeń w badaniach psychometrycznych, do których należą m.in.:

Leczenie

Ostra encefalopatia wątrobowa

dieta "0" przez 24–48 h, potem dieta ubogobiałkowa (zawartość białka w pokarmie nie może przekraczać 0,5 g/kg masy ciała). W bardzo ciężkich przypadkach niezbędne jest żywienie dojelitowe
środki przeczyszczające – laktuloza, początkowo 45 ml doustnie powtarzane co godzinę aż do uzyskania wypróżnienia. Potem 15–45 ml w dawkach podzielonych (lub inna dawka, umożliwiająca uzyskanie wypróżnień na poziomie 2–3 luźnych stolców na dobę). W bardzo ciężkich przypadkach – mechaniczne oczyszczenie jelita.
neomycyna – w dawce 3–6 g/dobę w dawkach podzielonych przez 1–2 tygodnie (wyjałowienie jelita), ryfaksymina^[5]
jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo spożycia przez chorego nadmiernych ilości benzodiazepin – flumazenil w dawce 1 mg dożylnie
asparaginian ornityny – przy zwiększonym stężeniu amoniaku we krwi

Przewlekła encefalopatia wątrobowa

ograniczenie spożycia produktów zawierających białko
laktuloza – 15–45 ml na dobę w dawkach podzielonych
przy braku efektów leczenia przewlekłe stosowanie antybiotyków – neomycyna 1–2 g/dobę, metronidazol 250 mg dwa razy na dobę, ryfaksymina^[6]
asparaginian ornityny doustnie (do 6 g/dobę)

Najbardziej skuteczną metodą w leczeniu przewlekłej encefalopatii wątrobowej jest przeszczepienie wątroby.

Klasyfikacja ICD10

kod ICD10	nazwa choroby
ICD-10: K72	Niewydolność wątroby niesklasyfikowana gdzie indziej
ICD-10: K72.0	Ostra i podostra niewydolność wątroby
ICD-10: K72.1	Przewlekła niewydolność wątroby
ICD-10: K72.9	Niewydolność wątroby nieokreślona

Przypisy

↑ ^a ^b ^c RF. Butterworth. Pathophysiology of hepatic encephalopathy: The concept of synergism.. „Hepatol Res”. 38 (s1The 6 Japan Society of Hepatology Single Topic Conference: Liver Failure: Recent Progress and Pathogenesis to Management. 28-29 September 2007, Iwate, Japan), s. S116-S121, Nov 2008. DOI: 10.1111/j.1872-034X.2008.00436.x. PMID: 19125942.
↑ ^a ^b A. Mas. Hepatic encephalopathy: from pathophysiology to treatment.. „Digestion”. 73 Suppl 1, s. 86-93, 2006. DOI: 10.1159/000089783. PMID: 16498256.
↑ ^a ^b RF. Butterworth. Role of circulating neurotoxins in the pathogenesis of hepatic encephalopathy: potential for improvement following their removal by liver assist devices.. „Liver Int”. 23 Suppl 3, s. 5-9, 2003. PMID: 12950954.
↑ ^a ^b FM. Felaco, P. Pagliano. [Hepatic encephalopathy. Pathogenesis and therapy]. „Infez Med”. 5 (1), s. 14-9, Mar 1997. PMID: 12847306.
↑ Mas A., Rodés J., Sunyer L., Rodrigo L., Planas R., Vargas V., Castells L., Rodríguez-Martínez D., Fernández-Rodríguez C., Coll I., Pardo A. Comparison of rifaximin and lactitol in the treatment of acute hepatic encephalopathy: results of a randomized, double-blind, double-dummy, controlled clinical trial.. „Journal of hepatology”. 1 (38), s. 51–8, styczeń 2003. PMID: 12480560.
↑ MR. Al Sibae, BM. McGuire. Current trends in the treatment of hepatic encephalopathy.. „Ther Clin Risk Manag”. 5 (3), s. 617-26, Jun 2009. PMID: 19707277.

Zobacz też

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[Butterworth-2008-1] RF. Butterworth. Pathophysiology of hepatic encephalopathy: The concept of synergism.. „Hepatol Res”. 38 (s1The 6 Japan Society of Hepatology Single Topic Conference: Liver Failure: Recent Progress and Pathogenesis to Management. 28-29 September 2007, Iwate, Japan), s. S116-S121, Nov 2008. DOI: 10.1111/j.1872-034X.2008.00436.x. PMID: 19125942.

[Mas-2006-2] A. Mas. Hepatic encephalopathy: from pathophysiology to treatment.. „Digestion”. 73 Suppl 1, s. 86-93, 2006. DOI: 10.1159/000089783. PMID: 16498256.

[Butterworth-2003-3] RF. Butterworth. Role of circulating neurotoxins in the pathogenesis of hepatic encephalopathy: potential for improvement following their removal by liver assist devices.. „Liver Int”. 23 Suppl 3, s. 5-9, 2003. PMID: 12950954.

[Felaco-1997-4] FM. Felaco, P. Pagliano. [Hepatic encephalopathy. Pathogenesis and therapy]. „Infez Med”. 5 (1), s. 14-9, Mar 1997. PMID: 12847306.

[mas-5] Mas A., Rodés J., Sunyer L., Rodrigo L., Planas R., Vargas V., Castells L., Rodríguez-Martínez D., Fernández-Rodríguez C., Coll I., Pardo A. Comparison of rifaximin and lactitol in the treatment of acute hepatic encephalopathy: results of a randomized, double-blind, double-dummy, controlled clinical trial.. „Journal of hepatology”. 1 (38), s. 51–8, styczeń 2003. PMID: 12480560.

[Al_Sibae-2009-6] MR. Al Sibae, BM. McGuire. Current trends in the treatment of hepatic encephalopathy.. „Ther Clin Risk Manag”. 5 (3), s. 617-26, Jun 2009. PMID: 19707277.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Zdjęcie mikrograficzne ukazujące obraz marskości wątroby, jednej z najczęstszych przyczyn encefalopatii wątrobowej (barwienie trichromem).
Klasyfikacje
ICD-10	K72 Niewydolność wątroby niesklasyfikowana gdzie indziej
MedlinePlus	000302
MeSH	D006501