Frederik Willem de Klerk

prezydent RPA, noblista pokojowy

Frederik Willem de Klerk (wym. [ˈfriə̯dərək ˈvələm dəˈklɛrk]; ur. 18 marca 1936 w Johannesburgu, zm. 11 listopada 2021 w Kapsztadzie[1]) – południowoafrykański polityk, prawnik, prezydent Południowej Afryki w latach 1989–1994, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1993 (z Nelsonem Mandelą).

Frederik Willem de Klerk
Ilustracja
Frederik Willem de Klerk (2012)
Data i miejsce urodzenia

18 marca 1936
Johannesburg

Data i miejsce śmierci

11 listopada 2021
Kapsztad

7. Prezydent Republiki Południowej Afryki
Okres

od 15 sierpnia 1989
do 10 maja 1994

Przynależność polityczna

Partia Narodowa

Poprzednik

Pieter Willem Botha

Następca

Nelson Mandela

podpis
Odznaczenia
Złoty Order Mapungubwe (Republika Południowej Afryki) Philadelphia Liberty Medal

Życiorys

edytuj

Od 1972 zasiadał w parlamencie z ramienia Partii Narodowej, od 1978 r. minister kilku resortów. W 1989 r., po ustąpieniu Pietera Bothy, został kolejno przewodniczącym Partii Narodowej (luty) i prezydentem (sierpień). Już w 1988 r. wyraził jako pierwszy czołowy polityk rządzącej partii opinię, że żadna wspólnota nie powinna dominować nad inną. 2 lutego 1990 r. wygłosił przemówienie, nazwane później przemówieniem o przełomie, które zapoczątkowało kurs łagodzenia i ostatecznie likwidacji apartheidu w Południowej Afryce. Podjął decyzje o zniesieniu stanu wyjątkowego oraz uwolnieniu więźniów politycznych, w tym Nelsona Mandeli. W 1994 r. doprowadził do pierwszych wolnych wyborów parlamentarnych i prezydenckich, na skutek których władzę w Południowej Afryce uzyskała czarnoskóra większość.

Działania na rzecz zniesienia apartheidu przyniosły mu Pokojową Nagrodę Nobla w 1993 r., wspólnie z Nelsonem Mandelą. Po wyborach z 1994 r. został zastąpiony przez Mandelę na stanowisku prezydenta, pozostał jeszcze do 1996 r. na stanowisku II wiceprezydenta (I wiceprezydentem został Thabo Mbeki). W 1997 r. wycofał się z życia politycznego.

W późniejszych latach głośne były sprawy rozwodu de Klerka (1998) oraz zabójstwa (prawdopodobnie na tle rabunkowym) jego byłej żony (2001).

Został wybrany Człowiekiem Roku 1993 magazynu „Time” wspólnie z Nelsonem Mandelą, Jaserem Arafatem i Icchakiem Rabinem.

Przypisy

edytuj
  1. ''FW de Klerk: South Africa’s former president dies at 85'' [online], bbc.com [dostęp 2021-11-11] (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Beata Tarnowska (red.), Nagrody Nobla. Leksykon PWN, Warszawa 2001
  • Almanach świata'95. Fakty, liczby, ludzie, Warszawa-Kraków 1994