Wikipedia

Galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 112-122 we Wrocławiu

Budynek mieszkalno-usuługowy we Wrocławiu na osiedlu Powstańców Śląskich

Galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 112–122 – budynek mieszkalno-usługowy położony we Wrocławiu przy ul. Powstańców Śląskich 112–122 w ramach wrocławskiego osiedla Powstańców Śląskich (Osiedle Południe). Obiekt został wybudowany jako pierwszy z trzech budynków stanowiących tak zwaną ścianę wschodnią ul. Powstańców Śląskich. Budynek ma 12 kondygnacji nadziemnych. W części mieszkalnej reprezentuje typ galeriowca. Na dwóch pierwszych kondygnacjach zrealizowano natomiast część handlowo-usługową.

Galeriowiec
Aleja, po lewej galeriowiec
Ul. Powstańców Śląskich, galeriowiec po lewej
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Adres

ul. Powstańców Śląskich 112–122

Typ budynku

galeriowiec, mieszkalny

Styl architektoniczny

modernizm

Architekt

Julian Łowiński, Wacław Kamocki

Kondygnacje

12

Pierwszy właściciel

Spółdzielnia Mieszkaniowa „Wojewodzianka”

Obecny właściciel

współwłasność osób fizycznych i innych osób prawnych

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Galeriowiec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Galeriowiec”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Galeriowiec”
51°05′31,702″N 17°01′09,925″E/51,092139 17,019424
Multimedia w Wikimedia Commons
Galeriowiec
Plac, po lewej fragment galeriowca i zachowane budynki historyczne oraz punktowce
Po lewej w tle trzy galeriowce przy ul. Powstańców Śląskich
Południowy kraniec budynku
Pasaż (widok w kierunku północnym)
Strona wschodnia
Pasaż, wejście do lokalu na 1 piętrze

Położenie i otoczenie edytuj

Budynek położony jest we Wrocławiu na osiedlu Powstańców Śląskich[1], w jednostce urbanistycznej Śródmieście Południowe[2][3]. Adres budynku to ul. Powstańców Śląskich 112–122[4]. Część miasta, w której leży budynek, zaliczana jest do obszarów wielkich osiedli blokowych, ze znacznym lub dużym stopniem wykorzystania terenu oraz z dużą lub średnią gęstością zaludnienia. Obszary takie charakteryzują się przejrzystym układem przestrzennym, czytelnym i zrozumiałym układem geometrycznym ulic oraz bogatym programem funkcjonalnym[5][6]. Teren ten charakteryzuje się także wyjątkowo korzystnym dostępem do infrastruktury komunikacyjnej[7], a w bezpośrednim sąsiedztwie budynku znajdują się przystanki zarówno tramwajowe, jak i autobusowe dla linii komunikacyjnych w ramach wrocławskiej komunikacji miejskiej[7][8][9], zarówno dziennych, jak i nocnych[9].

Budynek położony jest w pierzei wschodniej ulicy, przy jej odcinku od ulicy Wielkiej do placu Powstańców Śląskich[10][4]. Południowy kraniec bliżej placu przylega do zachowanych budynków historycznych ujętych w gminnej ewidencji zabytków położonych przy ulicy Powstańców Śląskich 124 (Kamienica, obecnie budynek administracyjny – Sąd Apelacyjny)[11][12] oraz placu Powstańców Śląskich 2 (Kamienica)[11]. Natomiast północy kraniec sąsiaduje z biurowcem Artefakt o adresie przy ulicy Wielkiej 27[13]. Naprzeciwko budynku po stronie zachodniej ulicy Powstańców Śląskich rozlokowana jest zabudowa osiedla Celina[14][15][16] oraz Apartamentowiec Thespian[17], a po wschodniej stronie budynku zabudowa osiedla Dorota[14][15][16], z zielenią międzyblokową stanowiącą ważny dziedziniec, ogród[18]. Oba osiedla powstały w ramach inwestycji polegającej na zabudowie południowej dzielnicy Wrocławia, tak zwanego osiedla Południe, realizowanego w latach 60. i 70. XX wieku[14][19][20][21]. W pobliżu, za skrzyżowaniem ulic: Wielkiej i Powstańców Śląskich, znajduje się Sky Tower[22][23]. Dwa kolejne galeriowce tworzące ścianę wschodnią ulicy Powstańców Śląskich, powstałe w późniejszych latach, położone są przy tej ulicy w kierunku północnym. Bliższy położony jest między ulicą Wielką i Radosną (galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 82-94) oraz następny między ulicą Radosną a ulicą Zaolziańską (galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64)[10][24][25].

Historia edytuj

Obszar tzw. Przedmieścia Południowego[20][26], w obrębie którego położony jest budynek, w dwudziestoleciu międzywojennym był jedną z najbardziej reprezentacyjnych części miasta z najbogatszymi kamienicami i wyższym standardem zamieszkania[19][21]. Osią całego założenia urbanistycznego była ulica Powstańców Śląskich[19]. W wyniku działań wojennych prowadzonych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r., jakie miało miejsce pod koniec II wojny światowej, obszar ten uległ zniszczeniu[20][27], szacunkowo w około 90%[21].

W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL) przystąpiono w latach 60. XX wieku do budowy Osiedla Południe[14][20][21]. Kontynuowano ją jeszcze w latach 70. XX wieku[21]. Całe osiedle podzielone było na cztery części, przy czym teren, na którym posadowiony jest budynek, należał do osiedla Dorota[14][15][16]. Osiedle zaprojektowano jako modernistyczne w całkowitym oderwaniu od historycznej zabudowy[16][21].

W omawianym rejonie miasta część zabudowy powstała dla Spółdzielni Mieszkaniowej „Wojewodzianka”. Jednym z takich obiektów jest budynek przy ulicy Powstańców Śląskich 112–122. Określenie stosowane wobec budynku jako „galeriowiec” wynika wprost z faktu, że część mieszkalna budynku została zaprojektowana i zbudowana w formie galeriowca, to znaczy takiego budynku, w którym korytarze są przynajmniej częściowo niezabudowane, zewnętrzne, a z korytarzy tych lokatorzy wchodzą bezpośrednio do mieszkań. Określenie takich budynków wzięte zostało od galerii. Według niektórych źródeł został on oddany do użytkowania pod koniec lat 70. XX wieku[22]. Ale według innych opracowań pod koniec lat 70. XX wieku, a konkretnie w 1978 r., budynek został zaprojektowany[28][29], a zrealizowany w latach 80. XX wieku[20][28][29]. Autorami projektu byli architekci: Julian Łowiński i Wacław Kamocki[28][29].

W 2015 r. wykonano remont znajdujących się do strony podwórza estakad[30].

Nieruchomości i własność edytuj

Ewidencyjna powierzchnia zabudowy budynku wynosi 2.893 m². Według Klasyfikacji Środków Trwałych budynek zaliczony jest do grupy m – budynki mieszkalne (110). W ewidencji gruntów i budynków przypisany ma identyfikator EGiB: 026401_1.0022.AR_35.34.1_BUD oraz identyfikator IIP: PL.PZGiK.112.EGiB F7CC5766-0D8A-4333-9027-D7AA4F7ED733[4]. Do budynku przypisane są następujące numery porządkowe:

  • ul. Powstańców Śląskich 120[4][31],
  • ul. Powstańców Śląskich 112[4][32],
  • ul. Powstańców Śląskich 116[4][33],
  • ul. Powstańców Śląskich 118[4][34],
  • ul. Powstańców Śląskich 114[4][35],
  • ul. Powstańców Śląskich 122[4][36].

Budynek leży na działce gruntu o polu powierzchni wynoszącym 5.6372 ha[37][38]. Ma ona w ewidencji gruntów i budynków przypisany identyfikator EGiB: 026401_1.0022.AR_35.34 oraz identyfikator IIP: PL.PZGiK.112.EGiB 76D25ABB-5346-4FB2-9A27-2E1B65F45718. Całość zaliczona jest do klasoużytku B – Tereny mieszkaniowe[37]. W ramach tej działki położone są także inne budynki w tym między innymi przy ulicy Kamiennej 2[39][40], ulicy Kamiennej 4[41][42], ulicy Kamiennej 6[43][44], zbudowanych według projektu punktowca przy ulicy Jastrzębiej[45]. Tak ukształtowana nieruchomość gruntowa stanowi współwłasność osób fizycznych i innych osób prawnych[38]

Architektura edytuj

Jest to budynek mieszkalno-usługowy[29]. Budynek składa się z części mieszkalnej[22], o dwunastu kondygnacjach nadziemnych[4] oraz z pawilonów handlowo-usługowych[22][28]. Część mieszkalna budynku ma formę galeriowca[22][28][29]. Położony jest wzdłuż ulicy, tworząc jej wschodnią pierzeję w układzie liniowym[28][46]. Elewację zachodnią budynku od strony ulicy określa układ poziomych galerii, które jednak nie są ciągłe. Stanowią one kontrast do charakterystycznych kilku wertykalnych wież, a w każdej z nich znajduje się szyb z windą. Konstrukcja tej części budynku została zrealizowana jako żelbetowa z prefabrykatów. Kontrastuje z nią część handlowo-usługowa. Zajmuje ona parter oraz pierwsze pięto. Tę część zrealizowano w oparciu o słupy podpierające konstrukcję, pomiędzy którymi zrealizowano podcienie, przejścia i przede wszystkim lokale użytkowe, połączone z rozbudowanymi, przyległymi pawilonami. Ściany pawilonów wykonane zostały z przegród kurtynowych o konstrukcji stalowej[28].

Odbiór edytuj

Samo wydarzenie dotyczące zaprojektowania i zrealizowania takiego budynku pod względem architektonicznym określa się jako nieprzeciętne w ówczesnych realiach[28]. W opiniach dotyczących budynku można znaleźć głosy, że jest to jeden z trzech charakterystycznych bloków usytuowanych wzdłuż wschodniej pierzei ulicy[22]. Ten konkretny galeriowiec również jest wyraźnym elementem charakterystycznym, szczególnym, stanowiącym dominantę. Pełni rolę pielęgnacji lokalnego dziedzictwa, a także wzmacnia cechy reprezentacyjności galeriowców wzdłuż ulicy Powstańców Śląskich, charakterystycznych w skali osiedla i miasta. Uznaje się go za predysponowanego do objęcia ochroną jako zabytku[47]. Obiekt kreuje obszar standardu usług z ofertą usług podstawowych oraz przestrzenią dla gastronomii[48]. Samą architekturę obiektu uznano za przykład trafnego dobrania środków przestrzennych, które pozwoliły na uzyskanie ekspresji rzeźbiarskiej. Podkreśla się przy tym, że efekty te uzyskano wyłącznie operując funkcjonalnymi elementami formy[28]. Tak usytuowane i ukształtowane wszystkie trzy galeriowce tworzą wielkomiejskie tło centrum południowego[20].

Przypisy edytuj

  1. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Osiedla Wrocławia.
  2. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 26, k.j.u. A11.
  3. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Studium 2018: rys. 5.
  4. ↑ a b c d e f g h i j ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_35.34.1_BUD.
  5. ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 33 (Ryc. 13), 36–37, 40–41.
  6. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. k.j.u. A11.
  7. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Dostęp do infrastruktury komunikacyjnej miasta.
  8. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Komunikacja i transport.
  9. ↑ a b UMWr SKM 2023 ↓, Schematy.
  10. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Mapa podstawowa.
  11. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Gminna ewidencja zabytków.
  12. ↑ urbanity.pl 2009 ↓, id: b3835 (Sąd Apelacyjny we Wrocławiu).
  13. ↑ urbanity.pl 2023a ↓, id: b12556 (Biurowiec Artefakt).
  14. ↑ a b c d e SARP 1996 ↓, s. 37–38 (Dzielnica Wrocław-Południe).
  15. ↑ a b c Antkowiak 1970 ↓, s. 197–198 (Powstańców Śląskich ulica).
  16. ↑ a b c d Bińkowska i in. 2013 ↓, s. 570–571 (poz. 507 Tereny zieleni dzielnicy Wrocław Południe).
  17. ↑ urbanity.pl 2015 ↓, id: b2378 (Apartamentowiec Thespian).
  18. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Osiedle kompletne: WZ_38 – Zieleń międzyblokowa przy ul. Powstańców Śląskich.
  19. ↑ a b c wroapp.pl 2020 ↓, obiekt/apartamentowiec-thespian.
  20. ↑ a b c d e f Harasimowicz 2006 ↓, s. 711 (Powstańców Śląskich ulica).
  21. ↑ a b c d e f Harasimowicz 2006 ↓, s. 722–723 (Przedmieście Południowe).
  22. ↑ a b c d e f SM Wojewodzianka ↓, Historia Spółdzielni.
  23. ↑ urbanity.pl 2023b ↓, id: b1276 (Sky Tower).
  24. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.17.1_BUD.
  25. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/1.1_BUD.
  26. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 711 (Powstańców Śląskich plac).
  27. ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 198–199 (Powstańców Śląskich plac).
  28. ↑ a b c d e f g h i SARP 1996 ↓, s. 38.
  29. ↑ a b c d e Molicki 2001 ↓, s. 95, 115 (poz. 43 budynek południowy, galeriowiec).
  30. ↑ Gołębiowska 2015 ↓, Remont galeriowców.
  31. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/pt/28527/ul.Powstańców%20Śląskich/112.
  32. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/pt/33566/ul.Powstańców%20Śląskich/114.
  33. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/pt/46372/ul.Powstańców%20Śląskich/116.
  34. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/pt/21705/ul.Powstańców%20Śląskich/118.
  35. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/pt/18895/ul.Powstańców%20Śląskich/120.
  36. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/pt/32260/ul.Powstańców%20Śląskich/122.
  37. ↑ a b ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_35.34.
  38. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Mapa własności: dz. Południe, AR_35, 34.
  39. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_35.34.2_BUD.
  40. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/pt/52105/ul.Kamienna/2.
  41. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_35.34.3_BUD.
  42. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/pt/22948/ul.Kamienna/4.
  43. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_35.34.4_BUD.
  44. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/pt/27230/ul.Kamienna/6.
  45. ↑ SARP 1996 ↓, s. 37.
  46. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Studium 2018: rys. 4.
  47. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Osiedle kompletne: BC_09 – Galeriowiec.
  48. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Osiedle kompletne: OUS_07 – Usługowe przyziemie galeriowców na ul. Powstańców Śląskich.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Galeriowiec_przy_ulicy_Powstańców_Śląskich_112-122_we_Wrocławiu&oldid=73481109”