Wikipedia

Galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64 we Wrocławiu

Budynek mieszkalno-usuługowy we Wrocławiu na osiedlu Powstańców Śląskich

Galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64 (zwany Titaniciem) – budynek mieszalno-usługowy położony we Wrocławiu przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64 w ramach wrocławskiego osiedla Powstańców Śląskich (Osiedle Południe). Ten obiekt został zbudowany jako jeden z trzech budynków stanowiących tak zwaną ścianę wschodnią ulicy Powstańców Śląskich. W części mieszkalnej jest budynkiem typu galeriowiec. Na dwóch pierwszych kondygnacjach zrealizowano część handlowo-usługową.

Galeriowiec
Titanic
aleja, po lewej galeriowiec
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Adres

ul. Powstańców Śląskich 46-64

Typ budynku

galeriowiec, mieszkalny

Styl architektoniczny

modernizm

Architekt

Wacław Kamocki, Julian Łowiński

Wysokość całkowita

60 m

Kondygnacje

14

Szerokość frontu

nieco poniżej 300 m

Ukończenie budowy

1991

Właściciel

współwłasność osób fizycznych i innych osób prawnych

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Galeriowiec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Galeriowiec”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Galeriowiec”
51°05′44,923″N 17°01′26,495″E/51,095812 17,024026
Multimedia w Wikimedia Commons
Wieża północna i galerie komunikacyjne
Elewacja wschodnia (tylna) części mieszkalnej
Elewacja wschodnia (tylna) z częścią usługową i przyziemiem
Elewacja wschodnia (tylna) z częścią usługową i przyziemiem, w tle Sky Tower
Po lewej Silver Tower Center, w tle Sky Tower i Centrum Południowe, górne kondygnacje galeriowca i bloków osiedla Barbara
Widok ze Sky Tower, po lewej w dole galeriowiec, za nim osiedle Barbara i dalej inne części miasta
Widok ze Sky Tower, jeszcze przed budową Centrum Południowego
Pawilony użytkowe
Elewacja zachodnia

Położenie i otoczenie edytuj

Budynek położony jest we Wrocławiu na osiedlu Powstańców Śląskich[1] w dawnej dzielnicy Krzyki[2], w jednostce urbanistycznej Śródmieście Południowe[3][4]. Adres zabudowy to ulica Powstańców Śląskich 46-64[2][5][6]. Część miasta, w której leży budynek, zaliczana jest do obszarów wielkich osiedli blokowych, ze znacznym lub dużym stopniem wykorzystania terenu oraz z dużą lub średnią gęstością zaludnienia. Obszary takie charakteryzują się przejrzystym układem przestrzennym, czytelnym i zrozumiałym układem geometrycznym ulic oraz bogatym programem funkcjonalnym[7][8]. Teren ten charakteryzuje się także wyjątkowo korzystnym dostępem do infrastruktury komunikacyjnej[9], a w bezpośrednim sąsiedztwie budynku znajdują się przystanki zarówno tramwajowe, jak i autobusowe dla linii komunikacyjnych w ramach wrocławskiej komunikacji miejskiej[9][10][11], zarówno dziennych, jak i nocnych[11].

Budynek położony jest w pierzei wschodniej ulicy, przy jej odcinku od ulicy Zaolziańskiej do ulicy Radosnej[6][12]. Przy północnym krańcu sąsiaduje z zachowaną kamienicą historyczną ujętą w gminnej ewidencji zabytków położoną pod adresem ulica Zaolziańska 1[13][14]. Naprzeciwko budynku po stronie zachodniej ulicy Powstańców Śląskich rozlokowana jest zabudowa tak zwanego Centrum Południowego[15][16], po w kierunku południowo-zachodnim Sky Tower[2][17][18][19]. Z kolei po wschodniej stronie budynku znajduje się zabudowa osiedla Barbara[20][21][22], z zielenią międzyblokową[23][24] stanowiącą obszar standardu zieleni[24]. Osiedle Barbara powstało w ramach inwestycji polegającej na zabudowie południowej dzielnicy Wrocławia, tak zwanego osiedla Południe, realizowanego w latach 60. i 70. XX wieku[20][25][26][27]. Dwa kolejne galeriowce tworzące ścianę wschodnią ulicy Powstańców Śląskich położone są przy tej ulicy w kierunku południowym. Bliższy położony jest między ulicą Radosną i Wielką (galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 82-94) oraz następny między ulicą Wielką a placem Powstańców Śląskich[12][28][29].

Historia edytuj

Obszar tzw. Przedmieścia Południowego[26][30], w obrębie którego położony jest budynek, w dwudziestoleciu międzywojennym był jednym z najbardziej reprezentacyjnych, prestiżowych części miasta z najbogatszymi kamienicami i wyższym standardem zamieszkania[25][27]. Osią całego założenia urbanistycznego była ulica Powstańców Śląskich[25]. W wyniku działań wojennych prowadzonych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r., jakie miało miejsce pod koniec II wojny światowej, obszar ten uległ zniszczeniu[26][31], szacunkowo w około 90%[27].

W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL) przystąpiono w latach 60. XX wieku do budowy Osiedla Południe[20][26][27]. Kontynuowano ją jeszcze w latach 70. XX wieku, a pojedyncze inwestycje powstawały także w okresach późniejszych[27]. Całe osiedle podzielone było na cztery części, przy czym teren na którym posadowiony jest budynek należał do osiedla Barbara[20][21][22]. Osiedle zaprojektowano jako modernistyczne w całkowitym oderwaniu od historycznej zabudowy[22][27].

Jednym z trzech galeriowców tu zbudowanych jest budynek przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64. Autorami projektu[a] są Wacław Kamocki[32][33] i Julian Łowiński[32][33][34][35][36][37]. Projekt powstał w 1978 r.[32][33] (lub w 1985 r.[37]). Początek budowy miał miejsce w 1988 r.[5] Został oddany od użytkowania w 1991 r.[5][34][35] (lub jak podają niektóre źródła rok później – w 1992 r.[2][18]).

W 2015 r. wykonano remont budynku[17][35][38]. Obejmował on między innymi odnowienie galerii komunikacyjnych, malowanie elewacji i wymianę wind[17][38]. W 2023 r. w budynku przeprowadzono remont elewacji[34].

Nieruchomości i własność edytuj

Współcześnie według podziałów gruntów pierwotny obiekt podzielony jest na kilka nieruchomości gruntowych, a tym samym także w ewidencji gruntów i budynków zewidencjonowanych jest kilka budynków. Najwyższy budynek w tym zespole z częścią mieszkalną stanowi jedną nieruchomość. Działka gruntu na której jest posadowiony zajmuje 1.5604 ha[39][40]. Pod względem klasoużytku sklasyfikowano ją jako B – tereny mieszkaniowe[39]. Nieruchomość gruntowa stanowi współwłasność należącą do osób fizycznych i innych osób prawnych[40], ale zarządzana jest przez Spółdzielnię Mieszkaniową Południe[17][38]. Natomiast powierzchnia zabudowy budynku wynosi 1.423 m². Według Klasyfikacji Środków Trwałych zaliczany jest do rodzaju m – budynki mieszkalne (110). Budynkowi temu przypisano identyfikator EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/1.1_BUD, oraz identyfikator IIP: PL.PZGiK.112.EGiB A5B44E44-7797-459D-BB1F-E752A1081794[41]. Budynek ma przypisane do ulicy Powstańców Śląskich następujące numery porządkowe: 46, 48, 50, 52, 52a, 52b, 52c, 54, 54b, 56, 56b, 56c, 56d, 56e, 58, 58a, 58b, 58c[39][40]. Dwie dolne kondygnacje zajmują biura, siedziby różnych firm i lokale przeznaczone do świadczenia usług[17][37]. W budynku tym przy ulicy Powstańców Śląskich 50 mieści się Urząd Pocztowy nr 15[42][43].

Ponadto w obrębie wyżej opisanej działki wydzielono trzy działki ewidencyjne z pawilonami usługowymi. Są to kolejno:

  • numer 60: działka o powierzchni 0,1675 ha[44][45], klasoużytek: Bi – Inne tereny zabudowane[44], która stanowi własność gminy z ustanowionym prawem użytkowania wieczystego[45], z budynkiem o powierzchni zabudowy wynoszącej 1.117 m², rodzaj budynku według Klasyfikacji Środków Trwałych: h – budynki handlowo-usługowe (103)[46]
  • numer 62: działka o powierzchni 0,1145 ha[47][48], klasoużytek: Bi – Inne tereny zabudowane[49], która stanowi własność Skarbu Państwa w zarządzie, użytkowaniu[48], z budynkiem o powierzchni zabudowy wynoszącej 1.1747 m², rodzaj budynku według Klasyfikacji Środków Trwałych: b – budynki biurowe (105)[50], w budynku tym mieści się Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego KRUS Oddział Regionalny[51][52]
  • numer 64: działka o powierzchni 0,1669 ha[53][54], klasoużytek: B – Tereny mieszkaniowe[53], która stanowi własność gminy z ustanowionym prawem użytkowania wieczystego[54], z budynkiem o powierzchni zabudowy wynoszącej 1.580 m², rodzaj budynku według Klasyfikacji Środków Trwałych: h – budynki handlowo-usługowe (103)[55].

Architektura edytuj

W różnych publikacjach publicystycznych podawana jest liczba pięter budynku jako 16 (tj. 17 kondygnacji nadziemnych)[2][18][34]. Jednak w ewidencji gruntów i budynków liczba kondygnacji budynku mieszkalnego określona jest na 14[41]. Jego wysokość zaś określa się na około 60 m – wysokość strukturalna[2][18] (około 59 m[5]). Główną funkcję obiektu jest mieszkalnictwo[2][18], a długość budynku z częścią mieszkalną na biską 300 m[32]. Budynek został ukształtowany jako wieloklatkowy wieżowiec w układzie galeriowca[2][18][34][35][56], to znaczy budynku, w który wejścia do mieszkań prowadzą z otwartej galerii komunikacyjnej[17][56]. Może w nim mieszkać nawet 2,5 tysiąca osób[34].

Charakterystycznym elementem budynku są cztery wieże wyraźnie wyodrębniające się i dominujące w bryle budynku mieszkalnego[32][36][56], w których mieszczą się pionowe ciągi komunikacyjne, kontrastujące z poziomymi podziałami fasady wynikającymi z ukształtowania galerii komunikacyjnych[32]. Duża część elewacji pomalowana jest na kolor biały[56].

Wewnętrzna architektura jednak odstaje od współczesnych standardów i wielu mieszkańców podnosi zarzut dotyczący niewygodnych, ciasnych mieszkań, niefunkcjonalnych galerii, ciągłego hałasu i niskiego komfortu[36].

Między mieszkalnym wieżowcem a pawilonami usytuowano trakt komunikacyjny długości ponad 200 m i szerokości około 10 m[57]. Wysokość budynków handlowo-usługowych i biurowego liczba kondygnacji określona jest na dwie[46][50][55].

Odbiór edytuj

W odniesieniu do tego budynku, ze względu na jego architekturę, bywa stosowane określenie, nazwa potoczna – „Titanic”[18][32][34][35][56]. Inne określenia to między innymi „niezatapialny Titanik” czy „zagubiony transatlantyk”[36]. Niezależnie od tego spotyka się też określenie „Galeriowiec”[36][56]. Wynika z to z faktu zewnętrznego ukształtowania budynku w formie przypominającej statek[32][34][35][37] lub prom wycieczkowy[56]. Taki bowiem był zamysł projektanta, który chciał nawiązać do wyglądu dużego pasażerskiego statku (liniowca pasażerskiego). Zamysł taki wynikał, jak stwierdza sam autor projektu (jeden z autorów), z jego pasji do wszystkiego co pływa. Ponadto charakterystyczne cztery wieże wyodrębnione w bryle budynku przywodzą na myśl skojarzenie z czterema kominami historycznego statku Titanic. Wielkość natomiast projektu sprawia, że jest równocześnie określany jako jeden z największych „molochów” w mieście. To sprawia, iż jest obiektem którego nie da się nie zauważyć, przy czym nie tylko ze względu na wielkość, ale także jako obiekt charakterystyczny pod względem architektonicznym[34][35][36]. Ocena samego budynku jest bardzo zróżnicowana. Od pozytywnej, szczególnie w zakresie konstrukcji, do negatywnych wynikających według tych opinii z zaburzania krajobrazu[35], ale także architektura powodująca nazywanie budynku „maszkaronem”. Pojawiają się głosy z postulatami wyburzenia budynku. Ze względu na wielkość budynku mówi się o nim „gigant”. Niezależnie od tego w którą stronę kieruje się opinia, jest to niewątpliwie budynek wobec którego trudno pozostać obojętnym, gdyż wzbudza spore emocje, choć największe zainteresowanie i zachwyt wzbudzał w okresie zakończenia budowy, a z czasem jego blask przygasł. Wskazuje się jednak, że niezależnie od swoich wad i zalet budynek przesłania brzydkie blokowiska[36].

Bardzo mocne, skrajne głosy krytyczne wobec budynku wskazują na takie mankamenty jak: przeskalowanie niektórych elementów np. pasażu z którego korzysta stosunkowo niewiele osób przy dużym koszcie utrzymania, monumentalizm, gigantyzm, demiurgiczność, brak czytelności układu komunikacyjnego – betonowy labirynt, niedoświetlone światłem dziennym przejścia i klatki schodowe – jest ciemno i straszno oraz z tym związane – betonowe, pionowe sarkofagi bez drzwi i okien mające być w zamyśle architekta klatkami schodowymi, mroczne tunele przyziemi, w których czai się mnóstwo „niespodzianek” oraz wiele „wynikowych” ślepych zaułków, służących dziś za dzikie toalety lub wysypiska odpadów, antyhumanitaryzm, degeneracja końca modernizmu i inne, które prowadzą autora tej krytyki do takich między innymi wniosków jak: nieudana próba połączenia modernistycznej architektury z wielofunkcyjnością naturalnej miejskości, anty-ludzka makabra, makabryczny mutant modernizmu, najdroższy w utrzymaniu i jednocześnie najbardziej beznadziejny[58][59]. Autor tej chyba jednej z najskrajniejszych opinii krytycznych stawia zarzut, że autorom[a] projektu zabrakło wyobraźni lub wiedzy o zachowaniach ludzi i psychologii środowiskowej[58].

Przed uchwaleniem studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla miasta Wrocławia z 2018 r. podczas prac i analiz dotyczących jakie obiekty uznać za dobra kultury współczesnej ten budynek był jedną z propozycji[33], która nie została jednak uwzględniona, przez co galeriowiec nie znalazł się na wrocławskiej liście takich dóbr[60].

Ten konkretny galeriowiec również jest wyraźnym elementem charakterystycznym, szczególnym, stanowiącym dominantę. Pełni rolę pielęgnacji lokalnego dziedzictwa, a także wzmacnia cechy reprezentacyjności galeriowców wzdłuż ulicy Powstańców Śląskich, charakterystycznych w skali osiedla i miasta. Uznaje się go za predysponowanego do objęcia ochroną jako zabytku[61]. Obiekt kreuje obszar standardu usług z ofertą usług podstawowych oraz przestrzenią dla gastronomii[62].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ a b Pewne wątpliwości budzi udział Wacława Kamockiego w projektowaniu tego galeriowca, a to wobec faktu, że większość źródeł wymienia jedynie Juliana Łowińskiego. Jednak jedno ze źródeł wskazujące na udział w projektowaniu Wacława Kamockiego wydaje się wystarczająco wiarygodne, bowiem autorami opracowania są takie uznane osoby jak Agnieszka Zabłocka-Kos, Michał Duda, Agata Gabiś.

Przypisy edytuj

  1. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Osiedla Wrocławia.
  2. ↑ a b c d e f g h urbanity.pl 2017 ↓, id: b13485 (Galeriowiec).
  3. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 26, k.j.u. A11.
  4. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Studium 2018: rys. 5.
  5. ↑ a b c d Masztalski i Kryczka 2018 ↓, s. 143.
  6. ↑ a b ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/1.1_BUD,.4/4.1_BUD,.4/3.1_BUD,.4/2.1_BUD.
  7. ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 33 (Ryc. 13), 40–41.
  8. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. k.j.u. A11.
  9. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Dostęp do infrastruktury komunikacyjnej miasta.
  10. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Komunikacja i transport.
  11. ↑ a b UMWr SKM 2023 ↓, Schematy.
  12. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Mapa podstawowa.
  13. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.2.1_BUD.
  14. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Gminna ewidencja zabytków.
  15. ↑ urbanity.pl 2019 ↓, id: b3396 (Centrum Południowe).
  16. ↑ Masztalski i Kryczka 2018 ↓, s. 146–148.
  17. ↑ a b c d e f Gołębiowska 2015 ↓, Remont galeriowców.
  18. ↑ a b c d e f g Relikowski 2020 ↓, s. 5.
  19. ↑ urbanity.pl 2023 ↓, id: b1276 (Sky Tower).
  20. ↑ a b c d SARP 1996 ↓, s. 37–38 (Dzielnica Wrocław-Południe).
  21. ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 197–198 (Powstańców Śląskich ulica).
  22. ↑ a b c Bińkowska i in. 2013 ↓, s. 570–571 (poz. 507 Tereny zieleni dzielnicy Wrocław Południe).
  23. ↑ Dębek 2016 ↓, s. 34.
  24. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Osiedle kompletne: OZI_02 - Międzyblokowa przestrzeń zielona przy ul. Komandorskiej.
  25. ↑ a b c wroapp.pl 2020 ↓, obiekt/apartamentowiec-thespian.
  26. ↑ a b c d Harasimowicz 2006 ↓, s. 711 (Powstańców Śląskich ulica).
  27. ↑ a b c d e f Harasimowicz 2006 ↓, s. 722–723 (Przedmieście Południowe).
  28. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.17.1_BUD.
  29. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_35.34.1_BUD.
  30. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 711 (Powstańców Śląskich plac).
  31. ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 198–199 (Powstańców Śląskich plac).
  32. ↑ a b c d e f g h Dębek 2016 ↓, s. 32.
  33. ↑ a b c d Zabłocka-Kos, Duda, Gabiś ↓, s. 4 (poz. B.7).
  34. ↑ a b c d e f g h i JJ 2023 ↓, wia5-3266-71214 (Titanic w centrum Wrocławia).
  35. ↑ a b c d e f g h Bednarek 2022 ↓, Wielki Galeriowiec Titanic ....
  36. ↑ a b c d e f g Czyszkowski 2021 ↓, /articles/view/111050/ (Chronić czy zburzyć? Titanic w centrum Wrocławia).
  37. ↑ a b c d Molicki i Zwierzchowski 2001 ↓, s. 95, 114 poz. 41 budynek północny (statek).
  38. ↑ a b c Skupin 2015 ↓, Trwa remont galeriowców przy Powstańców Śląskich.
  39. ↑ a b c ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/1.
  40. ↑ a b c UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Mapa własności: dz. Południe, AR_24, 4/1.
  41. ↑ a b ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/1.1_BUD.
  42. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/pt/19869/ul.Powstańców%20Śląskich/50.
  43. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/poi/203 (Urząd Pocztowy nr 15).
  44. ↑ a b ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/4.
  45. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Mapa własności: dz. Południe, AR_24, 4/4.
  46. ↑ a b ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/4.1_BUD.
  47. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5026401_1.0022.AR_24.4/3.
  48. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Mapa własności: dz. Południe, AR_24, 4/3.
  49. ↑ ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/3.
  50. ↑ a b ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/3.1_BUD.
  51. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/pt/10592/ul.Powstańców%20Śląskich/62.
  52. ↑ UMWr SIP EMUiA 2024 ↓, /poi/poi/53 (Kasa Rolniczego ...).
  53. ↑ a b ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/2.
  54. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Mapa własności: dz. Południe, AR_24, 4/2.
  55. ↑ a b ZGKiKM 2024 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/2.1_BUD.
  56. ↑ a b c d e f g Szagdaj i Biały 2024 ↓, s. 14 (Galeriowiec, czyli blok przy ul. Powstańców Śląskich).
  57. ↑ Dębek 2016 ↓, s. 31.
  58. ↑ a b Dębek 2016 ↓, s. 31–33.
  59. ↑ Kanik 2001 ↓, /ar/c3-5333389.
  60. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 254–255 (pkt 10.6).
  61. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Osiedle kompletne: BC_05 – Galeriowiec.
  62. ↑ UMWr SIP Mapy 2024 ↓, Osiedle kompletne: OUS_07 – Usługowe przyziemie galeriowców na ul. Powstańców Śląskich.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Galeriowiec_przy_ulicy_Powstańców_Śląskich_46-64_we_Wrocławiu&oldid=73482403”