Wikipedia

Graniczna Placówka Kontrolna Łeba

Graniczna Placówka Kontrolna Łeba – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków pływających bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy morskiej.

GPK Łeba
GPK SG w Łebie
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

przed 1958[a]; 2003

Rozformowanie

2000; 2005 (przekształcenia)

Tradycje
Kontynuacja

PSG w Łebie

Organizacja
Dyslokacja

Łeba

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza
Straż Graniczna

Podległość

15 Bałtycka Brygada WOP
Komenda Wojewódzka MO
Kaszubska Brygada WOP
Bałtycka Brygada WOP
Bałtycki Oddział WOP
Bałtycki Oddział SG
Morski Oddział SG

Port morski Łeba (październik 2015)

Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Łebie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków pływających bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy morskiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj

15 lipca 1958 Graniczna Placówka Kontrolna Łeba była w strukturach 15 Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza[1].

15 sierpnia 1964 GPK Łeba oraz strażnice WOP: Karwia, Biała Góra i Łeba wraz z odcinkami przekazano do Kaszubskiej Brygady WOP[1].

1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy państwowej[2]. GPK Łeba weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej[b], kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW[3].

1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej[4]. GPK Łeba podlegała bezpośrednio pod sztab Kaszubskiej Brygady WOP w Gdańsku.

W 1976, w wyniku zmian organizacyjnych w Wojskach Ochrony Pogranicza, podporządkowano Bałtyckiej Brygadzie WOP w Koszalinie: GPK w Łebie, strażnicę WOP w Łebie i batalion WOP Lębork[c][1].

W kwietniu 1990 na bazie Bałtyckiej Brygady WOP utworzono Bałtycki Oddział WOP, w strukturach którego była Graniczna Placówka Kontrolna Łeba. Oddział został rozformowany 16.05.1991 w wyniku rozwiązania Wojsk Ochrony Pogranicza[1].

Straż Graniczna:

16 maja 1991, po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, Graniczna Placówka Kontrolna w Łebie weszła w podporządkowanie Bałtyckiego Oddziału Straży Granicznej[5] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Łebie (GPK SG w Łebie).

Zarządzeniem nr 017 z dnia 12 marca 1992 komendant główny Straży Granicznej rozformował Bałtycki Oddział Straży Granicznej, przekazując w podporządkowanie Morskiemu Oddziałowi SG ochraniany dotychczas odcinek granicy państwowej na środkowym wybrzeżu od Łeby do Dźwirzyna[d] w tym GPK SG w Łebie[6].

Pod koniec 1999 w Morskim Oddziale SG przeprowadzono istotne zmiany organizacyjne, w ich wyniku 1 stycznia 2000 zniesiono cztery graniczne placówki kontrolne SG w: Dziwnowie, Darłowie, Łebie[7] i Helu oraz Bałtycki Dywizjon SG w Kołobrzegu[6].

W 2000 w ramach drugiego etapu począwszy od Komendy Głównej SG, Oddziałów SG i na końcu strażnic SG oraz GPK SG, rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego, w wyniku czego 2 stycznia 2003 nastąpiło połączenie podległych MOSG wybranych strażnic z granicznymi placówkami kontrolnymi w jeden organ SG[e]. Powstały GPK SG w: Kołobrzegu, Ustce, Gdańsku, Darłowie i na bazie sił i środków Strażnicy SG w Łebie utworzono ponownie Graniczną Placówkę Kontrolną SG w Łebie[7][6].

Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Łebie funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005, Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...[f], została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Łebie (PSG w Łebie) w strukturach Morskiego Oddziału Straży Granicznej[6].

Podległe przejście graniczne edytuj

Dowódcy/komendanci granicznej placówki kontrolnej edytuj

  • kpt. Krzysztof Chodakowski[8]
  • mjr Stanisław Kowalski[9] (20.09.1979–19.08.1982)[10]
  • mjr Benedykt Kończak (15.09.1984–27.11.1985)[11]
  • mjr Kamiński[9]
Komendanci GPK SG:
  • mjr SG Bogdan Ruzyla[12] (był w 1991)[13].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Od 1991 graniczna placówka kontrolna Straży Granicznej.
  2. ↑ Zarządzenie Prezesa RM z 24.06.1965 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 113).
  3. ↑ Na bazie 161 batalionu WOP Lębork utworzono samodzielną kompanię odwodową, kompanię techniczną i kompanię ochrony i regulacji ruchu.
  4. ↑ Morski Oddział Straży Granicznej przeformowano na nowy etat. Zorganizowano go na bazie istniejącego już oddziału oraz sił i środków rozformowanych oddziałów SG: Kaszubskiego w Gdańsku i Bałtyckiego w Koszalinie oraz części Pomorskiego w Szczecinie.
  5. ↑ Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
  6. ↑ W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d Jarosław Gacek: Bałtycka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza w Koszalinie : Wojska Ochrony Pogranicza w Koszalinie w latach 1945–1991. emeryci-sg.org.pl. [dostęp 2023-03-08]. (pol.).
  2. ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 37–38.
  3. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 22–23.
  4. ↑ Żurawlow 2014 ↓, s. 38.
  5. ↑ Łach 2013 ↓, s. 295.
  6. ↑ a b c d muzeumsg-1 ↓.
  7. ↑ a b Goryński 2011 ↓, s. 161.
  8. ↑ Jerzy Jankowski: Ostatnie pożegnanie śp. kpt. WOP w st. sp. Krzysztofa Chodakowskiego. [w:] Związek Emerytów i Rencistów Straży Granicznej [on-line]. emeryci-sg.org.pl, 2023-03-06. [dostęp 2023-03-07]. (pol.).
  9. ↑ a b Jarmoliński 2013 ↓, s. 165.
  10. ↑ Stanisław Kowalski. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2016. [dostęp 2023-03-09]. (pol.).
  11. ↑ Benedykt Kończak. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2016. [dostęp 2017-07-20]. (pol.).
  12. ↑ Mariusz Kolanko: Ostatnie pożegnanie śp. mjr. WOP i SG w st. sp. Bogdana Ruzyli. [w:] Związek Emerytów i Rencistów Straży Granicznej [on-line]. emeryci-sg.org.pl, 2020-08-08. [dostęp 2020-08-10]. (pol.).
  13. ↑ Rymaszewski 2002 ↓, s. 50-52.

Bibliografia edytuj

  • Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
  • Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej w latach 1989–2004. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
  • Grzegorz Goryński: Morski Oddział Straży Granicznej im. płk. Karola Bacza w Gdańsku. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
  • Julian Rymaszewski. Wpływ zmieniających się celów i metod szkolenia na ewolucję struktur organizacyjnych. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/02, 2002. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
  • Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
  • Sławomir Żurawlow, Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014.
  • Straż Graniczna od 1991 – Morski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2021-08-07]. (pol.).
  • Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Graniczna_Placówka_Kontrolna_Łeba&oldid=72714445”