Hanušovická vrchovina

Hanušovická vrchovina (332.64) (Góry Hanuszowickie[1], niem. Hannsdorfer Bergland) – mezoregion w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, w północno-zachodniej części kraju ołomunieckiego i północno-wschodniej części kraju pardubickiego. Według podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego i Wojciecha Walczaka mezoregion wchodzący w skład Sudetów Wschodnich[2].

Hanušovická vrchovina
Ilustracja
Hanušovická vrchovina w okolicy Vysoké Žibřidovice
Mapa regionu
Hanušovická vrchovina na mapie Czech
Megaregion

Pozaalpejska Europa Środkowa

Prowincja

Masyw Czeski

Podprowincja

Sudety z Przedgórzem Sudeckim

Makroregion

Sudety Wschodnie

Mezoregion

Hanušovická vrchovina

Zajmowane
jednostki
administracyjne

Czechy

Hanušovická vrchovina w okolicy Hynčice pod Sušinou

Fizjografia

edytuj

Hanušovická vrchovina to pasmo górskie złożone z wzniesień o wysokości pomiędzy (350–1003) m n.p.m., położone w dorzeczu Morawy i Desny (czes. Desná) w północno-wschodniej części Czech. Pasmo ciągnie się na długości ponad 50 km, o przebiegu NWSE, od miejscowości Staré Město na północnym zachodzie za okolice miejscowości Uničov na południowym wschodzie. Pasmo podzielone jest na części dolinami rzek i potoków. Od północy graniczy z Masywem Śnieżnika (czes. Králický Sněžník), od którego oddzielone jest doliną rzeki Morawy, od północnego wschodu z Górami Złotymi (czes. Rychlebské hory), od wschodu z Wysokim Jesonikiem (czes. Hrubý Jeseník) i Niskim Jesionikiem (czes. Nízký Jeseník), od południa z Obniżeniem Górnomorawskim (czes. Hornomoravský úval) a od zachodu z Wyżyną Zabrzeską (czes. Zábřežská vrchovina), (czes. Mohelnická brázda) i Kotliną Kłodzką (czes. Kladská kotlina), która jest naturalną granicą oddzielającą masyw od Gór Orlickich[3]. Pasmo zajmuje powierzchnię 793 km² a średnia wysokość wzniesień wynosi 527,2 m. Część północno-zachodnia ma charakter grzbietu z kulminacją Jeřáb, najwyższym wzniesieniem masywu. Hanušovicką vrchovinę tworzy ciąg, kopulastych wzniesień o różnorodnej morfologii, urozmaiconych dolinami potoków. Teren ten jest niezwykle atrakcyjny krajobrazowo, a jego walory estetyczne podnoszą dobrze zachowane kompleksy leśne.

Budowa geologiczna

edytuj

Masyw zbudowany jest ze skał metamorficznych, tzw. kulmu wschodniosudeckiego: łupków serycytowych, fyllitów, zieleńców i osadowych: piaskowców, łupków ilastych, mułowców, iłowców, zlepieńców, z wkładkami wapieni, łupków kwarcowych i łupków grafitowych.

Przez Hanušovicką vrchovinę przebiega główny europejski dział wodny między Morzem Północnym a Morzem Czarnym. Północna część, odwadniana jest przez Cichą Orlicę i jej dopływy, należącą do dorzecza Łaby w zlewisku Morza Północnego, wody z pozostałego obszaru odprowadzane są przez Morawę do Dunaju i należą do zlewiska Morza Czarnego. Głównymi rzekami są Morawa i Desná. Ponadto sieć rzeczną tworzą rzeki i potoki: Kamenný potok, Malá Morava, Krupá, Branná, Staříč, Rejchartický potok, Merta, Cicha Orlica (czes. Tichá Orlice) i Oskava.

Rzeźba

edytuj

Cały obszar pasma jest górzysty poprzecinany w poprzek głębokimi dolinami rzek górskich na segmenty z wyraźnie zaznaczonymi wzniesieniami, o zalesionych szczytach. Na wzniesieniach występują formacje skalne. Przeważnie są to pojedyncze skały, ściany skalne. Najwyższym szczytem jest Jeřáb (1003 m n.p.m.).

Krajobraz

edytuj

Krajobraz gór średnich regla dolnego silnie rozciętych głębokimi wciosowymi dolinami rzek. Szczyty kopulaste z wyraźnym podkreśleniem stromych zboczy. Obszar dość gęsto zaludniony. Lasy występują głównie na wyższych grzbietach górskich, doliny i śródgórskie zrównania zajmują osady ludzkie i uprawy rolne. Krajobraz częściowo przeobrażony, pierwotny górski charakter krajobrazu w większości został zachowany.

Świat zwierzęcy i roślinny

edytuj

W wyniku osadnictwa lasy w większości zostały wycięte na potrzeby rolnictwa, obecnie większość terenu pokrywają pola uprawne i obszary zabudowane. Większe zwarte kompleksy leśne zachowały się powyżej wysokości 800 m n.p.m., które też częściowo zostały przeobrażone w wyniku gospodarki człowieka. Zachowany jest charakterystyczny dla gór piętrowy układ roślinności, ale występują tylko dwa piętra: piętro pogórza i regiel dolny. Skład gatunkowy roślin jest nieco uboższy od sąsiedniego Masywu Śnieżnika i Wysokiego Jesionika z powodu braku regla górnego oraz mniejszej wysokości szczytów. Występuje tu jednak jeszcze wiele gatunków górskich. Świat zwierząt jest stosunkowo skromny, a związane jest to z niewielką powierzchnią przy dużym stopniu penetracji terenów przez ludzi. Z większych ssaków w lasach występuje jeleń, sarna, borsuk, dzik. Z rzadszych płazów występuje salamandra plamista. Do rejonów o bogatszej faunie należą obszary chronionego krajobrazu CHKO Jeseníky, CHKO Litovelské Pomoraví oraz w szczytowych partiach wzniesienia Jeřáb.

Wzniesienia

edytuj

Lista szczytów według wysokości obejmuje wszystkie szczyty o wysokości powyżej 800 m. Jest ich 27, a najwyższy to Jeřáb (1003 m n.p.m.), jedyny tysiącznik.

  Hanušovická vrchovina (szczyty pow. 800 m n.p.m.)
Lp. Szczyt Wysokość
m n.p.m.
1 Jeřáb 1003
2 Černé kameny 956
3 Bouda 956
4 Černé kameny–SV 954
5 Bílý kámen 948
6 Ostrý 941
7 Skály 929
8 Smrčník 919
9 Větrný vrch 918
10 Kamenec 914
11 Závora 899
12 Vinná hora 889
13 Volyň 875
14 Závada 871
Lp. Szczyt Wysokość
m n.p.m.
15 Výhledy 865
16 Holý vrch 852
17 Pohořelec 851
18 Vidlák 851
19 Jestřáb 846
20 Čečola 839
21 Jeřábek 838
22 Stráž 835
23 Svobodínská paseka 828
24 Mazance 823
25 Dobřečovská hora 809
26 Rabštejn 803
27 Maliník 802
28 Raškovská bouda 801
29 Kopeček 800

Miejscowości

edytuj

Ciekawostki

edytuj

Na obszarze pasma Hanušovická vrchovina, na północny zachód od miejscowości Rapotín położony jest punkt przecięcia się południka 17°00″ z równoleżnikiem 50°00″[4].

Przypisy

edytuj
  1. Jerzy Kondracki: Fizycznogeograficzna regionalizacja Polski i krajów sąsiednich w systemie dziesiętnym. W: Problemy regionalizacji fizycznogeograficznej: materiały z Sympozjum zorganizowanego przez Polskie Towarzystwo Geograficzne w dniach 16–24 września 1966 r.. Jerzy Kondracki (red.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968, s. 29, seria: Prace Geograficzne. ISSN 0373-6547.
  2. Hanušovická vrchovina mapa
  3. Geomorfologia Czech
  4. Punkt na mapie

Bibliografia

edytuj
  • Bruntálský slovník naučný: encyklopedie Nízkého Jeseníku, wyd. Vyd. 1, Bruntál: Moravská expedice, 2004, ISBN 80-86511-18-9, OCLC 85160682.
  • BRUNTÁLSKO, KRNOVSKO, OSOBLAŽSKO, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-368-6 (czes.)
  • HORNÍ POMORAVÍ, NÍZKÝ JESENÍK, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-369-3 (czes.)
  • Hanušovická vrchovina (Turistická mapa) 1:6000
  • OPAVSKO, SLEZSKÁ HARTA, turistická mapa 1:50 000, vyd. SHOCart, 2008, ISBN 978-80-7224-372-3 (czes.)
  • Zbyněk Hradílek Materiály ke květeně Nízkého Jeseníku a přilehlých území: floristický kurz ČSBS v Bruntále (1989). Olomouc: Sagittaria, 1999. ISBN 80-238-4872-0.
  • Břetislav Balatka, Jan Kalvoda: Geomorfologické členění reliéfu Čech, Kartografie Praha, 2006

Linki zewnętrzne

edytuj