Haruki Murakami

Haruki Murakami (jap. 村上 春樹 Murakami Haruki; ur. 12 stycznia 1949 w Kioto) – japoński pisarz, eseista i tłumacz literatury amerykańskiej.

Haruki Murakami

村上 春樹

Haruki Murakami (2009)
Data i miejsce urodzenia	12 stycznia 1949 Kioto, Japonia
Narodowość	japońska
Język	japoński
Alma Mater	Uniwersytet Waseda
Dziedzina sztuki	literatura piękna surrealizm
Ważne dzieła
Norwegian Wood (1987) Kronika ptaka nakręcacza (1994-95) 1Q84 (2009-10)
Podpis artysty
Strona internetowa

Życiorys

Urodził się w Kioto w Japonii podczas powojennego wyżu demograficznego, a wychował się w Nishinomiya, Ashiya i Kobe. Jest jedynakiem. Jego ojciec, Chiaki, był synem buddyjskiego mnicha, opata świątyni An’yō-in w Kamakurze, a matka, Miyuki, córką kupca z Osaki. Oboje uczyli literatury japońskiej. Ojciec brał udział w wojnie chińsko-japońskiej i był przez nią głęboko straumatyzowany, co odbiło się również na jego synu.

Murakami studiował w latach 1968–1975 na Wydziale Literatury tokijskiego Uniwersytetu Waseda teatrologię, w tym pisanie scenariuszy. W latach 1974–1981, razem z żoną, Yōko (pobrali się w 1971), prowadził klub jazzowy „Peter Cat” w mieście Kokubunji wchodzącym w skład metropolii Tokio.

W wieku 30 lat wydał swoją pierwszą powieść Słuchaj pieśni wiatru (Hear the Wind Sing, 1979). Po napisaniu wysłał ją na konkurs literacki, zajmując pierwsze miejsce i zdobywając nagrodę magazynu literackiego Gunzō (ang. Gunzo New Writers' Prize, jap. Gunzō Shinjin Bungakushō). Kolejnymi utworami Murakamiego były: Flipper roku 1973 (1980) i Przygoda z owcą (1982). Te trzy utwory nazywane są Trylogią „Szczura”, od przydomka jednego z bohaterów.

Następne książki: Koniec świata i hard-boiled wonderland (1985, Nagroda im. Jun’ichirō Tanizakiego), Tańcz, tańcz, tańcz (1988) i Na południe od granicy, na zachód od słońca (1992) ugruntowały jego pozycję jako pisarza, a także przyniosły mu sławę na Zachodzie, głównie w Stanach Zjednoczonych.

W latach 1986–1988 mieszkał we Włoszech, gdzie napisał jedną z nielicznych powieści realistycznych w swoim dorobku, Noruwei no mori (Norwegian Wood) – nawiązującą tytułem do piosenki Beatlesów – wyrażającej tęsknoty pokolenia młodości narratora, jego wspomnień miłości z czasów studenckich. Książka odniosła oszałamiający sukces, a Murakami stał się międzynarodową gwiazdą mediów.

Nie mogąc znieść złych stron sławy, w 1991 r. przeprowadził się do Stanów Zjednoczonych, gdzie wykładał na Uniwersytecie Princeton (1991–1993), a następnie na Tufts University (1993–1995) w Medford, w stanie Massachusetts.

Po trzęsieniu ziemi w Kobe, a także ataku gazowym sekty Najwyższa Prawda w tokijskim metrze w 1995 r. powrócił do kraju. W tym samym roku ukazała się Kronika ptaka nakręcacza, oceniana przez krytyków jako największe osiągnięcie literackie pisarza (Nagroda Yomiuri w 1996 r.). W 1997 napisał Underground, w 1999 r. Sputnik Sweetheart, a w 2002 – Kafka nad morzem. Jest autorem kilku zbiorów opowiadań.

W 2006 roku został uhonorowany Nagrodą Franza Kafki. Otrzymał również Nagrodę Asahi za 2006 rok.

Murakami jest także tłumaczem, przełożył z angielskiego utwory takich autorów, jak m.in.: Francis Scott Fitzgerald, Raymond Carver, John Irving, Truman Capote. Większość jego twórczości, która ukazała się po polsku, tłumaczyła Anna Zielińska-Elliott.

Jak sam mówi, poczuł chęć pisania na meczu baseballowym w 1978 r., sam nazywa to „objawieniem”. Regularnie bierze udział w maratonach.

Twórczość

Powieści

Tytuł polskiego wydania		Tytuł w oryginale japońskim
Rok wydania	Tytuł	Rok wydania	Tytuł
2014	Słuchaj pieśni wiatru	1979	風の歌を聴け Kaze no uta o kike
2014	Flipper roku 1973	1980	1973年のピンボール 1973-nen no pinbōru
1995	Przygoda z owcą	1982	羊をめぐる冒険 Hitsuji o meguru bōken
1998	Koniec świata i hard-boiled wonderland	1985	世界の終りとハードボイルド・ワンダーランド Sekai no owari to hādoboirudo wandārando
2006	Norwegian Wood	1987	ノルウェイの森 Noruwei no mori
2005	Tańcz, tańcz, tańcz	1988	ダンス・ダンス・ダンス Dansu dansu dansu
2003	Na południe od granicy, na zachód od słońca	1992	国境の南、太陽の西 Kokkyō no minami, taiyō no nishi
2004	Kronika ptaka nakręcacza	1992-1995	ねじまき鳥クロニクル Nejimaki-dori kuronikuru
2003	Sputnik Sweetheart	1999	スプートニクの恋人 Supūtoniku no koibito
2007	Kafka nad morzem	2002	海辺のカフカ Umibe no Kafuka
2007	Po zmierzchu	2004	アフターダーク Afutā dāku
2010–2011	1Q84	2009-2010	1Q84 ichi-kew-hachi-yon
2013	Bezbarwny Tsukuru Tazaki i lata jego pielgrzymstwa	2013	色彩を持たない多崎つくると、彼の巡礼の年 Shikisai wo motanai Tazaki Tsukuru to, kare no junrei no toshi
2018	Śmierć Komandora	2017	騎士団長殺し Kishidanchō goroshi
2024	Miasto i jego nieuchwytny Mur	2023	街とその不確かな壁 Machi to sono fu tashikana kabe

Zbiory opowiadań

Tytuł polskiego wydania		Tytuł w oryginale japońskim
Rok wydania	Tytuł	Rok wydania	Tytuł
brak	brak	1981	夢で逢いましょう Yume de Aimashou (współautor: Shigesato Itoi)
brak	brak; wszystkie opowiadania z tego zbioru znalazły się w polskim wydaniu Ślepa wierzba i śpiąca kobieta	2005	東京奇譚集 Tōkyō kitanshū
2006	Wszystkie boże dzieci tańczą	2000	神の子どもたちはみんな踊る Kami no kodomo-tachi wa minna odoru
2008	Ślepa wierzba i śpiąca kobieta	1980–2005	めくらやなぎと眠る女 Mekurayanagi to nemuru onna
2012	Zniknięcie słonia	1993	象の消滅 Zō no shōmetsu
2015	Mężczyźni bez kobiet	2014	女のいない男たち Onna no inai otokotachi
2020	Pierwsza osoba liczby pojedynczej	2020	一人称単数 Ichininshō Tansū

Eseje i literatura faktu

Tytuł polskiego wydania		Tytuł w oryginale japońskim
Rok wydania	Tytuł	Rok wydania	Tytuł
brak	brak	1981	ウォーク・ドント・ラン : 村上龍 vs 村上春樹 Wōku donto ran (współautor: Ryū Murakami)
brak	brak	1990	雨天炎天 Uten Enten
brak	brak	1996	村上春樹、河合隼雄に会いにいく
brak	brak	1997	ポ－トレイト・イン・ジャズ Pōtoreito in jazu
2021	Podziemie. Największy zamach w Tokio	1997-1998	アンダーグラウンド Andāguraundo
brak	brak	2001	ポ－トレイト・イン・ジャズ 2 Pōtoreito in jazu 2
2010	O czym mówię, kiedy mówię o bieganiu	2007	走ることについて語るときに僕の語ること Hashiru koto ni tsuite kataru toki ni boku no kataru koto
brak	brak	2008	意味がなければスイングはない Imi ga nakereba suingu wa nai
2022	Rozmowy o muzyce	2011	小澤征爾さんと、音楽について話をする (współautor: Seiji Ozawa)
2017	Zawód: powieściopisarz	2015	職業としての小説家 Shokugyō to shite no shōsetsuka
brak	brak	2015	ラオスにいったい何があるというんですか? 2 Raos ni ittai nani ga aru to iun desuka?
brak	brak	2015	職業としての小説家 Shokugyō to shite no Shōsetsuka
2022	Porzucenie kota. Wspomnienie o ojcu	2020	猫を棄てる　父親について語るとき Neko o suteru chichioya ni tsuite kataru toki
2023	Moje ukochane T-shirty	2020	僕の愛したTシャツたち

Ekranizacje

• Tony Takitani (2004, Japonia)
• Na południe od granicy (2006, Polska)
• All God’s Children Can Dance (2007, USA)
• Norwegian Wood (2010)
• Pamiętnik dźwięków (The Diary of Sounds) (2012, Ukraina) film krótkometrażowy na podstawie opowiadania Ślepa wierzba i śpiąca kobieta
• Płomienie (Beoning) (2018, Korea Płd., Japonia)
• Drive My Car (2021, Japonia) – na podstawie zbioru opowiadań Mężczyźni bez kobiet.

Linki zewnętrzne

• Czego wstydzi się Haruki Murakami?. Dwójka – Program 2 Polskiego Radia, 2014-07-07. [dostęp 2014-07-08].
• Oficjalna strona Harukiego Murakamiego (ang.)
• Profil na portalu Complete Review (ang.)
• Polish Translator Anna Zielińska-Elliott on Haruki Murakami (ang.)