Ibn al-Hajsam
Abu Ali Hasan Ibn al-Hajsam, Alhazen, Ibn al-Hajtam (ur. 965 w Al-Basrze[1], zm. 1038 w Kairze) – arabski fizyk i matematyk. Urodził się w Al-Basrze w Mezopotamii, ale naukową pracę prowadził pod mecenatem Fatymidów w Egipcie.
Rycina przedstawiająca Alhazena w Selenografii Heweliusza | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie |
Dorobek badawczy
edytujOptyka
edytujZajmował się teorią światła, załamywaniem i rozszczepianiem się promieni słonecznych. Opracował matematyczne podstawy optyki. Jego najważniejsze dzieło to Al-Manzir (Optyka, przetłumaczona na łacinę przez nieznanego tłumacza już ok. roku 1200). Najważniejsze osiągnięcia:
- Wytłumaczył proces widzenia, stwierdzając, że widziane przedmioty świecą lub odbijają promienie światła z innego źródła.
- Wyjaśnił zjawiska brzasku i zmierzchu jako efekt załamania światła słonecznego w atmosferze, gdy Słońce jest mniej niż 19° pod horyzontem.
- Z badań refrakcji wywnioskował, że atmosfera Ziemi ma skończoną wysokość i oszacował ją na 15 km.
- Jako pierwszy opisał konstrukcję ciemni optycznej.
Matematyka
edytujBadał również problemy geometrii oraz teorii liczb.
- Wysunął hipotezę (udowodnioną później przez Eulera) na temat parzystych liczb doskonałych.
- Rozwiązywał równania diofantyczne przy użyciu chińskiego twierdzenia o resztach oraz twierdzenia Wilsona.
- Napisał pracę na temat pól powierzchni ograniczonych przez dwa przecinające się okręgi. Używając ich, podjął próbę kwadratury koła.
Z jego prac korzystali m.in. polski uczony Witelon oraz niemiecki matematyk, astronom i fizyk Johannes Kepler.
Upamiętnienie
edytujJego imieniem nazwano planetoidę (59239) Alhazen[2] oraz krater Alhazen na Księżycu[3].
Przypisy
edytuj- ↑ Alhazen, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-12-12] .
- ↑ (59239) Alhazen w bazie Minor Planet Center (ang.)
- ↑ Alhazen on Moon. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-09-09]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Janusz Danecki: Arabowie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2001, s. 185. ISBN 83-06-02878-3.
Linki zewnętrzne
edytuj- Biografia. www-gap.dcs.st-and.ac.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-04-05)]. (ang.)
- ISNI: 000000011774221X
- VIAF: 90038995, 90145857113022922818, 950145857099122922251
- LCCN: n81027793
- GND: 118648160
- LIBRIS: tr572m6c5nhnjpd
- BnF: 12028218d
- SUDOC: 08612756X
- SBN: CFIV093927
- NLA: 35823962
- NKC: xx0083904
- BNE: XX824608, XX5329465
- NTA: 070049793
- BIBSYS: 90267631
- CiNii: DA04680723
- Open Library: OL883756A
- PLWABN: 9810618850705606
- NUKAT: n98075733
- J9U: 987007586208405171
- PTBNP: 611188
- CANTIC: a10038310
- BNC: 000390925
- ΕΒΕ: 107581
- LIH: LNB:ZWT;=Bh