Ibn al-Hajsam

arabski fizyk

Abu Ali Hasan Ibn al-Hajsam, Alhazen, Ibn al-Hajtam (ur. 965 w Al-Basrze[1], zm. 1038 w Kairze) – arabski fizyk i matematyk. Urodził się w Al-Basrze w Mezopotamii, ale naukową pracę prowadził pod mecenatem Fatymidów w Egipcie.

Alhazen
Abu Ali Hasan Ibn al-Hajsam
Ilustracja
Rycina przedstawiająca Alhazena w Selenografii Heweliusza
Data i miejsce urodzenia

965
Basra

Data i miejsce śmierci

1038
Kair

Zawód, zajęcie

uczony: fizyk, matematyk

Dorobek badawczy

edytuj

Optyka

edytuj

Zajmował się teorią światła, załamywaniem i rozszczepianiem się promieni słonecznych. Opracował matematyczne podstawy optyki. Jego najważniejsze dzieło to Al-Manzir (Optyka, przetłumaczona na łacinę przez nieznanego tłumacza już ok. roku 1200). Najważniejsze osiągnięcia:

  • Wytłumaczył proces widzenia, stwierdzając, że widziane przedmioty świecą lub odbijają promienie światła z innego źródła.
  • Wyjaśnił zjawiska brzasku i zmierzchu jako efekt załamania światła słonecznego w atmosferze, gdy Słońce jest mniej niż 19° pod horyzontem.
  • Z badań refrakcji wywnioskował, że atmosfera Ziemi ma skończoną wysokość i oszacował ją na 15 km.
  • Jako pierwszy opisał konstrukcję ciemni optycznej.

Matematyka

edytuj

Badał również problemy geometrii oraz teorii liczb.

Z jego prac korzystali m.in. polski uczony Witelon oraz niemiecki matematyk, astronom i fizyk Johannes Kepler.

Upamiętnienie

edytuj

Jego imieniem nazwano planetoidę (59239) Alhazen[2] oraz krater Alhazen na Księżycu[3].

Przypisy

edytuj
  1. Alhazen, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-12-12].
  2. (59239) Alhazen w bazie Minor Planet Center (ang.)
  3. Alhazen on Moon. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-09-09]. (ang.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj