Wikipedia

Jan Błoński

polski historyk i krytyk literatury
Zobacz też: Jan Kidawa-Błoński.

Jan Andrzej Błoński (ur. 15 stycznia 1931 w Warszawie[1], zm. 10 lutego 2009 w Krakowie[2]) – polski historyk literatury, krytyk literacki, eseista, tłumacz, profesor nauk humanistycznych, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jan Błoński
Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1931
Warszawa

Data i miejsce śmierci

10 lutego 2009
Kraków

profesor nauk filologicznych
Specjalność: historia literatury polskiej
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Profesura

1981

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Odznaczenia
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Życiorys

edytuj

Był starszym bratem Wandy Błońskiej-Wolfarth. Jego babka była francuską guwernantką, dzięki czemu był dwujęzyczny, biegle poruszał się w obszarze kultury i języka francuskiego[3].

Doktoryzował się pracą Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku. Czołowy przedstawiciel tzw. krakowskiej szkoły krytyki literackiej. Uważany za jednego z najbardziej wpływowych krytyków powojennych, doprowadził m.in. do wydania w Polsce wszystkich dzieł Witolda Gombrowicza. Autor eseju Biedni Polacy patrzą na getto („Tygodnik Powszechny” nr 2/1987[4]).

W 1953 podpisał tzw. apel krakowski z poparciem stalinowskich władz PRL po aresztowaniu pod sfabrykowanymi zarzutami duchownych katolickich i skazaniu na karę śmierci: Edwarda Chachlicę, Michała Kowalika i księdza Józefa Lelitę.

W 1981 uhonorowany Nagrodą im. Kazimierza Wyki[5]. W latach 1996–2001 juror Literackiej Nagrody Nike. Członek Collegium Invisibile[6]. W listopadzie 1995 uhonorowany Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca za Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka. W styczniu 2007 otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[7]. 2 marca 2009 został pośmiertnie uhonorowany Nagrodą im. ks. Stanisława Musiała[8]. Pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (kwatera SC6-9-22)[9][10].

 
Grób prof. Jana Błońskiego na Cmentarzu Salwatorskim

Przyjaźnił się ze Stanisławem Lemem. Jego osoba była pierwowzorem postaci Baloyne’a w powieści Głos Pana[11].

Publikacje

edytuj
  • (1954) Poezja K. I. Gałczyńskiego 1945-1953[12]
  • (1956) Poeci i inni[13]
  • (1961) Zmiana warty[14]
  • (1965) Widzieć jasno w zachwyceniu: szkic literacki o twórczości Prousta[15]
  • (2001) Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku[16]
  • (1973) Stanisław Ignacy Witkiewicz jako dramaturg[17]
  • (1978) Odmarsz[18]
  • (1981) Romans z tekstem[19]
  • (1982) Samuel Beckett[20]
  • (1985) Kilka myśli co nie nowe[21]
  • (2008) Biedni Polacy patrza̜ na getto[22]
  • (1994) Forma, śmiech i rzeczy ostateczne: studia o Gombrowiczu[23]
  • (1997) Od Stasia do Witkacego[24]
  • (2011) Miłosz jak świat[25]
  • (2001) Mieszaniny[26]
  • (2001) Witkacy sztukmistrz, filozof, estetyk[27]
  • (2001) Wszystko co literackie[28]
  • (2003) Między literaturą a światem[29]
  • (2003) Witkacy na zawsze[30]
  • (2004) Listy 1963-1996[31]
  • (2007) Wyspiański wielokrotnie[32]
  • (2008) Lektury użyteczne[33]
  • (2010) Gospodarstwo krytyka: teksty rozproszone[34]
  • (2011) Błoński przekorny: dziennik, wywiady[35]
  • (2019) Język właściwie użyty. Szkice o poezji polskiej drugiej połowy XX wieku[36]

Upamiętnienie

edytuj

W Krakowie na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 2011–2018 i ponownie od 2024 organizowany jest Festiwal imienia Jana Błońskiego[37][38][39][40] [41][42][43][44][45][46][47][48].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Błoński Jan Andrzej, [w:] Władysław Tyrański, Kto jest kim w Krakowie : lokalne władze, urzędy, instytucje, środowiska : edukacja, zatrudnienie, pozycja zawodowa, działalność polityczna i społeczna, sympatie polityczne, rodzina, rozrywki i upodobania (dane z 1999 roku), Kraków: Krakowska Agencja Informacyjna, 2000, s. 27, ISBN 83-909309-2-7, OCLC 47866363 [dostęp 2023-01-24].
  2. ↑ Jan Błoński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2023-01-24].
  3. ↑ Jan Błoński – opętany miłością do książek. polskieradio.pl, 2024-02-10. [dostęp 2024-02-15].
  4. ↑ Tekst eseju
  5. ↑ Nagroda im. Kazimierza Wyki. [dostęp 2014-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 lutego 2014)].
  6. ↑ Lista tutorów Collegium Invisibile. ci.edu.pl. [dostęp 2011-04-02].
  7. ↑ Gloria Artis dla badaczy polskiej literatury. PAP – Nauka w Polsce, 2007-01-15. [dostęp 2012-12-14].
  8. ↑ Nagroda im. Księdza Stanisława Musiała, "Dziennik Polski", 06.03.2009
  9. ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.): Pro Memoria II. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na Cmentarzu Rakowickim i Salwatorskim 1803–2015. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 288.
  10. ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 30, ISBN 978-83-233-4527-5.
  11. ↑ Stanisław Lem, Sławomir Mrożek: Listy 1956–1978. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011 `, s. 685. ISBN 978-83-08-04730-9.
  12. ↑ Jan Błoński, Poezja K. I. Gałczyńskiego 1945-1953., Wrocław: s.n., 1954 [dostęp 2018-03-28].
  13. ↑ Jan Blonski, Poeci i inni, Krakow: Wydawnictwo Literackie, 1956 [dostęp 2018-03-28].
  14. ↑ Jan Błoński, Zmiana warty., Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1961 [dostęp 2018-03-28].
  15. ↑ Jan Błoński, Widzieć jasno w zachwyceniu: szkic literacki o twórczości Prousta., Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1965 [dostęp 2024-09-11] (pol.).
  16. ↑ Jan Błoński, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas", 2001, ISBN 83-7052-542-3 [dostęp 2018-03-28].
  17. ↑ Jan Błoński, Stanisław Ignacy Witkiewicz jako dramaturg, Kraków: Państ. Wydaw. Nauk., 1973 [dostęp 2018-03-28].
  18. ↑ Jan Błoński, Odmarsz, Kraków 1978 [dostęp 2018-03-28].
  19. ↑ Jan Błoński, Romans z tekstem, Kraków: Wyd. literackie, 1981 [dostęp 2018-03-28].
  20. ↑ Jan Błoński, Marek Kedzierski, Samuel Beckett, Warszawa: Czytelnik, 1982, ISBN 83-07-00687-2 [dostęp 2018-03-28].
  21. ↑ Jan Błoński, Kilka myśli co nie nowe, Kraków: Znak, 1985, ISBN 83-7006-121-4 [dostęp 2018-03-28].
  22. ↑ Jan Błoński, Biedni Polacy patrza̜ na getto, Kraków: Wydawn. Literackie, 2008, ISBN 978-83-08-04200-7 [dostęp 2018-03-28].
  23. ↑ Jan Błoński, Forma, śmiech i rzeczy ostateczne: studia o Gombrowiczu, Kraków: Wydawn. Znak, 1994, ISBN 83-7006-316-0 [dostęp 2018-03-28].
  24. ↑ Jan Błoński, Od Stasia do Witkacego, Kraków: Wydawn. Literackie, 1997, ISBN 83-08-02658-3 [dostęp 2018-03-28].
  25. ↑ Jan Błoński, Miłosz jak świat, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2011, ISBN 978-83-240-1861-1 [dostęp 2018-03-28].
  26. ↑ Jan Błoński, Mieszaniny, Kraków: Wyd. Literackie, 2001, ISBN 83-08-03168-4 [dostęp 2018-03-28].
  27. ↑ Jan Błoński, Witkacy sztukmistrz, filozof, estetyk, Kraków: Wyd. Literackie, 2001, ISBN 83-08-03073-4 [dostęp 2018-03-28].
  28. ↑ Jan Blonski, Jerzy Jarzebski, Wszystko co literackie, Krakow: Wydawn. Literackie, 2001, ISBN 83-08-03183-8 [dostęp 2018-03-28].
  29. ↑ Jan Błoński, Jerzy Jarzębski, Między literaturą a światem, Kraków: Wydawn. Literackie, 2003, ISBN 83-08-03344-X [dostęp 2018-03-28].
  30. ↑ Jan Błoński, Witkacy na zawsze, Kraków: Wydawn. Literackie, 2003, ISBN 83-08-03484-5 [dostęp 2018-03-28].
  31. ↑ Sławomir Mrożek, Jan Błoński, Listy 1963-1996, Kraków: Wydawn. Literackie, 2004, ISBN 83-08-03605-8 [dostęp 2018-03-28].
  32. ↑ Jan Błoński i inni, Wyspiański wielokrotnie, Kraków: "Universitas", 2007, ISBN 978-83-242-0548-6 [dostęp 2018-03-28].
  33. ↑ Jan Błoński, Mateusz Borowski, Małgorzata Sugiera, Lektury użyteczne, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2008, ISBN 978-83-7188-108-4 [dostęp 2018-03-28].
  34. ↑ Jan Błoński, Jerzy Jarzębski, Marian Zaczyński, Gospodarstwo krytyka: teksty rozproszone, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010, ISBN 978-83-08-04564-0 [dostęp 2018-03-28].
  35. ↑ Jan Błoński, Marian Zaczyński, Błoński przekorny: dziennik, wywiady, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2011, ISBN 978-83-240-1500-9 [dostęp 2018-03-28].
  36. ↑ Wydawnictwo [online], Instytut Literatury [dostęp 2021-03-05] (pol.).
  37. ↑ Festiwal im. Jana Błońskiego. krytykaliteracka.pl. [dostęp 2024-05-26].
  38. ↑ Aleksander Fiut: Festiwal im. Jana Błońskiego na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. pauza.krakow.pl, 2 czerwca 2011. [dostęp 2024-05-26].
  39. ↑ Festiwal im. Jana Błońskiego. kultura.onet.pl, 4 kwietnia 2011. [dostęp 2024-05-26].
  40. ↑ Festiwal Błońskiego w maju – „Widzieć jasno… w tłumaczeniu?”. krakow.pl, 17 maja 2016. [dostęp 2024-05-26].
  41. ↑ VI edycja Festiwalu im. Jana Błońskiego. polonistyka.uj.edu.pl, 2017. [dostęp 2024-05-26].
  42. ↑ Festiwal im. Jana Błońskiego. Głosy ze środka Europy. nowadekada.pl, grudzień 2018. [dostęp 2024-05-26].
  43. ↑ 7. edycja Festiwalu im. Jana Błońskiego: Głosy ze środka Europy. miastoliteratury.pl. [dostęp 2024-05-26].
  44. ↑ Katarzyna Fortuna: Festiwal im. Jana Błońskiego. radiokrakow.pl, 23 maja 2024. [dostęp 2024-05-26].
  45. ↑ Festiwal im. Jana Błońskiego 2024. karnet.krakowculture.pl, maj 2024. [dostęp 2024-05-26].
  46. ↑ Zaproszenie na Festiwal im. Jana Błońskiego. ifp.uken.krakow.pl, 20 maja 2024. [dostęp 2024-05-26].
  47. ↑ Podróż w głąb słowa – między liberaturą a cyberpoezją (Festiwal im. Jana Błońskiego). k34.pl, maj 2024. [dostęp 2024-05-26].
  48. ↑ Dzięki inicjatywie studentek i studentów powraca Festiwal im. Jana Błońskiego. radiokrakowkultura.pl, 16 maja 2024. [dostęp 2024-05-26].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Błoński&oldid=74732918”