Janusz Marciniak
Janusz Marciniak (ur. 28 czerwca?/11 lipca 1916 w Sewastopolu, zm. 23 czerwca 1944 w Crulai) — podporucznik Wojska Polskiego, kapitan pilot Polskich Sił Powietrznych. Uczestnik II wojny światowej, kawaler Virtuti Militari, dowódca 306. dywizjonu myśliwskiego.
| 2 ⅓ zwycięstwa | |
| |
 kapitan pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
112 eskadra myśliwska |
| Stanowiska |
dowódca dywizjonu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   
| |
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
Syn Stefan i Janiny z domu Barszczewska. Jego rodzina przedostała się do niepodległej Polski i zamieszkała w Lublinie. Tam, w 1936 r. w Gimnazjum im. Stanisława Staszica, zdał egzamin maturalny i zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. W Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie odbył kurs unitarny, następnie w styczniu 1937 r. rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Szkolenie ukończył ze 111. lokatą[1] i został skierowany do 112 eskadry myśliwskiej. W jej składzie wziął udział w kampanii wrześniowej, wykonywał loty w ramach działań Brygady Pościgowej[2]. 6 września, wspólnie z por. Wacławem Łapkowskim oraz st. szer. Władysławem Wieraszką zestrzelił He 111[3]. W trakcie powrotu na lotnisko zabrakło mu paliwa i lądował przygodnie. Po zatankowaniu samolotu dołączył do jednostki 7 września[4]. 9 września wziął udział w kolejnej walce powietrznej, podczas której uszkodził Messerschmitta Bf 110[5][6].
Po ataku ZSRR na Polskę 18 września w Śniatyniu przedostał się na teren Rumunii. Udało mu się uniknąć internowania i przedostać do Francji. Został przydzielony do polskiej bazy lotniczej w Lyon-Bron. Odbył przeszkolenie na sprzęcie francuskim i 1 czerwca 1940 r. wszedł w skład XI klucza pod dowództwem kpt. Adama Kowalczyka. W jego składzie wykonywał loty bojowe w rejonie La Rochelle[7]. Po klęsce Francji został ewakuowany z La Rochelle do Wielkiej Brytanii na pokładzie statku „Alderpool”. Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF P-0317[8]. Został skierowany na przeszkolenie do 15 Elementary Flying Training School w Carlisle a następnie do 8 Bombing and Gunnery School w Evanton, gdzie obył szkolenie jako strzelec pokładowy[9]. W 1941 r. odbył kurs myśliwski w 55 Operational Training Unit w Unsworth i 15 kwietnia 1941 r. został przydzielony do służby w 32 dywizjonie myśliwskim RAF. W lipcu 1941 r. został przeniesiony do 303. dywizjonu myśliwskiego[10], gdzie 8 maja 1942 r. objął dowództwo nad eskadrą „B” tego dywizjonu[11]. 19 sierpnia 1942 r. wziął udział w osłonie operacji lądowania w Dieppe, wykonał dwa loty bojowe i zgłosił prawdopodobne zastrzelenie Focke-Wulf Fw 190[12]. 14 lutego 1943 r. zakończył turę lotów bojowych i został skierowany na odpoczynek, który spędził w 58 Operational Training Unit w Grangemouth jako instruktor[1].
1 września 1943 r. został przydzielony do 315. dywizjonu myśliwskiego, gdzie objął objął dowództwo eskadry „B”. 25 maja 1944 r. w rejonie Bourges zestrzelił Arado Ar 96, 7 czerwca 1944 r. nad Rouen zestrzelił Messerschmitta Bf 109, drugiego zgłosił jako prawdopodobnie zestrzelonego[13]. 8 czerwca został mianowany dowódcą 306. dywizjonu[14].
23 czerwca 1944 r. 306 dywizjon, pod jego dowództwem, wykonywał lot na bombardowanie węzła kolejowego Verneuil-sur-Avre. W trakcie walki powietrznej jego Mustang Mk III (UZ-C, nr ser. FX 970) został zestrzelony i rozbił się w rej. Crulai[15]. Pilot zginął na miejscu i został pochowany na cmentarzu wojennym w Grainville-Langannerie[16]. Na liście Bajana został sklasyfikowany na 110. pozycji z 2 ⅓ pewnymi zwycięstwami oraz jednym prawdopodobnym[17].
Upamiętnienie edytuj
W 2016 r. pamiątki po kpt. Januszu Marciniaku zostały przekazane do Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie[18]. Tablice upamiętniające znajdują się na ścianie I Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Lublinie oraz w Crulai[13].
Ordery i odznaczenia edytuj
Za swą służbę otrzymał odznaczenia[19]:
- Polowa Odznaka Pilota,
- Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 9929,
- Krzyż Walecznych — trzykrotnie,
- Medal Lotniczy — trzykrotnie.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Pawlak 2009 ↓, s. 210.
- ↑ Pawlak 1977 ↓, s. 24.
- ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 16, 37.
- ↑ Łydżba, Rogusz 2015 ↓, s. 178.
- ↑ Łydżba, Rogusz 2015 ↓, s. 194.
- ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 38.
- ↑ Śliżewski 2010 ↓, s. 223.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 373.
- ↑ Wspominamy: Janusz Marciniak. samoloty.pl. [dostęp 2023-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-09)]. (pol.).
- ↑ Król 1990 ↓, s. 144.
- ↑ Zieliński 2003 ↓, s. 38.
- ↑ Śliżewski 2018 ↓, s. 54, 59.
- ↑ a b Janusz Marciniak. Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2023-04-17]. (pol.).
- ↑ Król 1990 ↓, s. 204.
- ↑ Matusiak 2003 ↓, s. 48.
- ↑ Janusz Marciniak. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2023-04-17]. (pol.).
- ↑ Lista Bajana. Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2023-04-17]. (pol.).
- ↑ Pamiątki po pilocie myśliwskim kpt. Januszu Marciniaku przekazane do muzeum. Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie. [dostęp 2023-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-22)]. (pol.).
- ↑ Marciniak Janusz. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2023-04-17]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Łukasz Łydżba, Marek Rogusz: III/1 Dywizjon Myśliwski. Poznań: Wydawnictwo "Vesper", 2015, seria: Dywizjony myśliwskie września 1939. ISBN 978-83-7731-201-8. OCLC 909970671.
- Wojtek Matusiak: 306 Dywizjon Myśliwski Toruński. Warszawa: Bellona, 2003. ISBN 83-11-09714-3. OCLC 830534634.
- Jerzy Pawlak: Brygada Pościgowa - alarm!. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1977. OCLC 750610760.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7. OCLC 830072566.
- Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
- Grzegorz Śliżewski: Gorzka słodycz Francji : polscy piloci myśliwscy wiosny 1940. Warszawa ; Piekary Śląskie: ZP Wydawnictwo - ZP Grupa, 2010. ISBN 978-83-61529-42-2. OCLC 750525221.
- Grzegorz Śliżewski: Nad krwawiącymi liśćmi klonu : polscy piloci myśliwscy w operacji „Jubilee” (Dieppe, 19 sierpnia 1942 roku). Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon, 2018. ISBN 978-83-7889-850-4. OCLC 1114493876.
- Józef Zieliński: 303 Dywizjon Myśliwski Warszawski im. Tadeusza Kościuszki. Warszawa: Bellona, 2003. ISBN 83-11-09630-9. OCLC 830493548.