Jerzy Knabe

Jerzy Knabe (ur. 26 kwietnia 1933 w Warszawie, zm. 26 kwietnia 2024) – polski żeglarz (kapitan jachtowy żeglugi wielkiej), płetwonurek, publicysta (m.in. Poznaj Świat i Żagle), inżynier związany m.in. z Politechniką Poznańską i Politechniką Warszawską, od roku 1970 zamieszkały w Londynie; współzałożyciel m.in. Yacht Klubu Polski w Londynie i Mesy Kaprów Polskich w Bractwie Wybrzeża, członek Rady programowej Polskiej Fundacji Morskiej, uczestnik wielu wypraw żeglarskich, kajakowych i lądowych.

Jerzy Knabe

Spyros

Data i miejsce urodzenia	26 kwietnia 1933 Warszawa
Data śmierci	26 kwietnia 2024
Zawód, zajęcie	inżynier mechanik (specjalizacja inżynieria chłodnictwa) publicysta
Miejsce zamieszkania	od początku lat 70. XX w. – Londyn
Narodowość	polska
Alma Mater	Politechnika Warszawska, Studium Dziennikarskie Uniwersytetu Warszawskiego

Życiorys

Dzieciństwo

Jezioro Kierskie

Urodził się w Warszawie, gdzie uczęszczał do szkoły w okresie okupacji niemieckiej. W czasie powstania warszawskiego, był łącznikiem Harcerskiej Poczty Polowej na terenie Śródmieścia. Po upadku powstania i wysiedleniu z Warszawy znalazł się, z matką i bratem, w Kocmyrzowie koło Krakowa, a następnie w Częstochowie. Tam rodzinę odnalazł ojciec, któremu udało się zbiec z transportu powstańców do obozu jenieckiego. W lutym 1945 wszyscy uciekali nocą do Brwinowa, aby uniknąć aresztowania ojca przez NKWD. Kolejnym miejscem zamieszkania rodziny była Łódź, a następnie Poznań, w którym Jerzy Knabe kontynuował naukę, działał w harcerstwie i ukończył pierwszy kurs żeglarski (Jezioro Kierskie w Kiekrzu, Strzeszynek).

Studia i pierwsze podróże

Po maturze rozpoczął studia w Szkole Inżynierskiej. Studiował na Politechnice Warszawskiej (magisterium uzyskał jako asystent na PW). W czasie studiów należał do grupy założycieli pierwszego w Polsce klubu płetwonurków przy Klubie Morskim Warszawskiej Ligi Przyjaciół Żołnierza (rok 1954), fascynował się literaturą podróżniczą, uczył się esperanto, chorwackiego i słoweńskiego, uczestniczył w pierwszych wyprawach – żeglarsko-nurkowych i lądowych, m.in. w charakterze kierownika technicznego w ekipie międzynarodowej samochodowej wyprawy przez Afrykę. Przysyłał do Polski reportaże z tych podróży – artykuły do gazet, m.in. do czasopisma Żagle (z którym nawiązał wieloletnią współpracę), i filmy.

Cieśnina Magellana – część trasy Śmiałego i cel pierwszej Polskiej Wyprawy Kajakowej

Po powrocie do kraju rozpoczął Studium Dziennikarskie Uniwersytetu Warszawskiego. Studia przerywały kolejne wyprawy, w tym historyczny geograficzno-żeglarski rejs wokół Ameryki Południowej na Śmiałym. Po skończeniu studiów dziennikarskich (1968) otrzymał pracę na statku chłodniczym „Stella Nova”, na którym pracował przez rok (1968/1969) jako II oficer, równocześnie organizując pierwszą Polską Wyprawę Kajakową przez cieśninę Magellana. Po powrocie do kraju zdobył stopień jachtowego kapitana żeglugi wielkiej i – po długich staraniach – zgodę na kolejny wyjazd zagraniczny.

Okres emigracyjny

Początkowo, na początku lat 70., próbował we Francji (wraz z kolegami-nurkami) przebudować starą łódź ratowniczą na jacht, umożliwiający żeglarsko-nurkową wyprawę na Morza Południowe, później udał się na ponowną lądową wędrówkę po Afryce, a ostatecznie znalazł się w Anglii. W roku 1982 został współzałożycielem Polskiego Yacht Clubu w Londynie (YKP LONDYN); przez wiele lat pełnił funkcję jego sekretarza i komandora, a od 30 marca 2012 r. jest Komandorem Honorowym. Nawiązał współpracę z różnymi środowiskami żeglarskimi, głównie polskimi i polonijnymi (organizacja zlotów, rejsów, regat). Pisze książki, jest korespondentem prasowym, radiowym i telewizyjnym.

Rejsy żeglarskie i inne podróże

wyjazdy z Polski

• 1959–1960 – 9-miesięczna żeglarsko-nurkowa wyprawa z kpt. Bolesławem Kowalskim jachtem Dar Opola na Morze Czerwone; Jerzy Knabe pełnił funkcje kierownika technicznego wyprawy, szefa nurkowania i III oficera pokładowego,
• wyprawa lądowa „Karawana przyjaźni przez Afrykę”, organizowana przez Internacia Geografa Asocio (Egipt–Tanganika, łącznie 1,5 roku),
• 1963–1967 – inicjatywa, organizacja i realizacja żeglarskiej wyprawy naukowo-badawczej jachtem Śmiały dookoła Ameryki Południowej. W rejsie uczestniczyli również Bronisław Siadek (inicjator wyprawy, redakcja Poznaj Świat), Krzysztof Wojciechowski (UL, zastępca kierownika naukowego) i Krzysztof Baranowski (Trybuna Ludu). W części rejsu brali udział: Tadeusz Wilgat (kierownik naukowy), Mieczysław Kluge (PTG), Tomasz Romer (lekarz wyprawy) oraz Ludomir Mączka, który przyłączył się do załogi w Buenos Aires (II oficer i bosman). Od końca lipca 1965 r. do końca października 1966 r. przepłynięto przez 3 morza i 2 oceany, w tym przez Kanał Kiloński, Wyspy Kanaryjskie, Cieśninę Magellana, kanały Patagonii, Kanał Panamski i ponownie przez wody Europy. Załoga odwiedziła Argentynę, Chile, Peru, Panamę i Bahamy, realizując programu naukowy. W czasie pobytu w Chile 1 czerwca 1966 członkowie załogi „Śmiałego” zostali przyjęci do stowarzyszenia Hermandad de la Costa – zostali pierwszymi polskimi członkami Bractwa Wybrzeża (Mesa Kaprów Polskich), którego celem jest popularyzowanie idei żeglarstwa i udzielanie sobie wzajemnej pomocy (Jerzy Knabe był przez 7 lat kapitanem Polskiego Bractwa),
• 1968–1969 – rejsy na stanowisku drugiego oficera na chłodnicowcu „Stella Nova” pod banderą brytyjską po wodach Środkowej i Południowej Ameryki,
• 1969 – współorganizacja Pierwszej Polskiej Wyprawy Kajakowej przez Cieśninę Magellana,
• 1970 – 9-miesięczna samochodowa wyprawa do Afryki (Maroko, Sahara Hiszpańska, Mauretania, Gambia, Senegal).

okres londyński, m.in.

• organizacja trzech zlotów żeglarzy polonijnych w Polsce i „Memoriału Sikorskiego” w Gibraltarze (50-lecie katastrofy w roku 1943),
• 1996–2000 – udział w sześcioletniej podróży dookoła świata polskiego jachtu „Bona Terra” (na stanowisku kapitana na etapach Brazylia–Kolumbia i Malta–Szczecin.

Publikacje (wybór)

• „Poradnik płetwonurka”, współautorstwo (1966)
• „Śmiałym dokoła kontynentu” Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1967 (seria Miniatury Morskie, zeszyt nr 123)
• M.M. Bailey, „117 dni na łasce oceanu” (tłumaczenie z angielskiego)
• Joży Horvatha, „Besa” (tłumaczenie z chorwackiego)
• „10-języczny słownik żeglarski” (dodanie terminologii polskiej i rosyjskiej do słownika 8-języcznego)
• praca w redakcji sekcji polskiej BBC w okresie stanu wojennego,
• współpraca z redakcjami czasopism (reportaże z podróży), m.in. z pismem Żagle (ponad 40 lat współpracy)
• aktywność w internecie (cyt. „Nadal zupełnie nie mam czasu się nudzić...” [Jerzy Knabe, Luty 2006], np.:
  • „I znowu turecka mitręga” (7) – Korespondencja kpt. Jerzego Knabe „którą możecie traktować, nie tylko jako korepetycje geograficzno-historyczne, wskazówki praktyczne dla wybierających się w tamte strony, ale i asumpt do rozważań, czy Polsce powinno zależeć na wejściu Turcji do Unii Europejskiej” [Don Jorge],
  • Jerzy Knabe o wielkich regatach (14.01.2001)
  • Apel Jerzego Wagnera Brat #2 w sprawie organizacji Roku Wagnera] Londyn, luty 2012
  • kom.Jerzy Knabe/Patrycja Długoń, Pierwsza relacja ze strony „Wagner Rally 2012”

Nagrody i wyróżnienia

• Nr 2 na liście członków Bractwa Wybrzeża
• przynależność do Władz Centralnych Bractwa Wybrzeża (Vigia Internacional)
• 2000 – Rejs Roku – Srebrny Sekstant
• 2007 – Nagroda „Chwała Mórz”, przyznana przez Mesę Kaprów Polskich)
• 2009 – Nagroda Magazynu Jachting „Żeglarz Polonijny Roku”

Linki zewnętrzne

• Gallery : Commander Jerzy Knabe in our School. polskaszkolaenfield.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-08)]., 29th March 2014, www Polish Saturday School of Adam Mickiewicz in Enfield ()