John Vereker (6. wicehrabia Gort)
John Standish Surtees Prendergast Vereker, bardziej znany jako Lord Gort (ur. 10 lipca 1886 w Londynie, zm. 31 marca 1946 tamże) – brytyjski marszałek polny (Field Marshal), w latach 1937–1939 naczelny dowódca British Army.
Lord Gort (po lewej) oraz generał porucznik Henry Royds Pownall podczas studiowania mapy w Habarcq, 26 listopada 1939 | |
marszałek polny | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1905–1945 |
Siły zbrojne | |
Stanowiska |
naczelny dowódca British Army (1937–1939) |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Dzieciństwo i młodość
edytujJohn urodził się w starej angielsko-irlandzkiej arystokratycznej rodzinie w Londynie. Większą część swojej młodości spędził w hrabstwie Durham i na wyspie Wight. Uczęszczał do Malvern Link Preparatory School i Harrow School w Londynie. W 1902 odziedziczył po swoim ojcu Johnie Verekerze, tytuł wicehrabiego Gort[1].
Kariera wojskowa
edytujW 1904 wstąpił do Royal Military Academy w Woolwich. W lipcu 1905 rozpoczął służbę w elitarnym pułku piechoty Grenadier Guards. Gdy w maju 1910 zmarł król Edward VII, młody porucznik (Lieutenant) wicehrabia Gort dowodził podoficerami Grenadierów Gwardii niosącymi trumnę do katafalku. Za tę usługę otrzymał Królewski Order Wiktoriański. W tym samym roku Gort udał się do Kanady na polowanie na łosie. W trakcie polowania przypadkowo postrzelił śmiertelnie swojego indiańskiego przewodnika. Wywołało to wielki skandal wokół osoby Gorta.
22 lutego 1911 r. Lord Gort ożenił się Corinną Vereker. Mieli troje dzieci: Charlesa w 1912, Joscelyn w 1913 i Jacqueline w 1914. Rozwiedli się w 1925.
3 września 1913 został osobistym adiutantem generała Francisa Lloyda w wojskowym dowództwie Dystryktu Londynu.
I wojna światowa
edytujGdy wybuchła I wojna światowa został wysłany do Francji i wziął udział w walkach na froncie zachodnim. W sierpniu 1914 otrzymał awans na kapitana i służył jako oficer sztabowy[2]. W czerwcu 1915 otrzymał brevet majora[3] i został odznaczony Military Cross[4]. Odznaczenie Distinguished Service Order otrzymał w czerwcu 1917[5], po raz drugi we wrześniu 1917[6], i po raz trzeci w styczniu 1919[7]. W dniu 27 listopada 1918 otrzymał najwyższe odznaczenie za męstwo w obliczu wroga, Krzyż Wiktorii. Wyróżnienie to otrzymał za swoje czyny z dnia 27 września 1918 podczas bitwy o Canal du Nord[8]. Zyskał wówczas pseudonim „Tiger” (pol. „Tygrys”) Gort.
Okres międzywojenny
edytujW listopadzie 1919 Gort otrzymał awans na majora[9]. W 1919 przeszedł szkolenie oficerów sztabowych w Staff College w Camberley. W 1921 otrzymał brevet podpułkownika (Lieutenant colonel) i powrócił do Staff College, tym razem jako instruktor – pracował tak do maja 1923[1]. W międzyczasie, od 1922 zaczął zajmować się żeglarstwem. Był członkiem Royal Yacht Squadron i w 1925 wziął udział w wyścigach Fastnet Race z wyspy Wight przez Irlandię do Plymouth. W 1924 poprawił podręcznik szkolenia piechoty. W kwietniu 1926 awansował na pułkownika[10]. W styczniu 1927 pojechał do Szanghaju. Po powrocie w sierpniu do kraju, złożył szczegółowy raport z sytuacji w Chinach ogarniętych wojną z Kuomintangiem. W czerwcu 1928 został mianowany komandorem Orderu Imperium Brytyjskiego[11]. W latach 1930–1932 dowodził elitarną Brygadą Gwardii. W stopniu generała brygady (Brygadier) kierował szkoleniami żołnierzy w Indiach Brytyjskich[12]. W 1932 przeszedł kurs pilotażu i zakupił samolot De Havilland DH.60 Moth. W listopadzie 1935 otrzymał awans na generała dywizji (Major General)[13]. W 1936 objął dowództwo nad Staff College w Camberley[1]. W maju 1937 został mianowany kawalerem Orderu Łaźni. We wrześniu 1937 otrzymał awans na generała broni (Lieutenant General) i przeniesienie na stanowisko wojskowego sekretarza ministra wojny Lesliego Hore-Belishy[14]. Gdy w grudniu 1937 Hore-Belisha przeprowadził czystkę wyższych oficerów armii, Gort otrzymał awans na generała (general) i został powołany do Rady Armii[15].
Naczelny dowódca British Army
edytujOd 6 grudnia 1937 do 3 września 1939 pełnił obowiązki naczelnego dowódcy British Army. Jako głównodowodzący armii Gort uznawał za swój priorytet rozbudowę sił lądowych oraz obronę Francji i Niderlandów. Rozumiał, że strategicznym interesem Imperium Brytyjskiego jest powstrzymanie ewentualnej niemieckiej ofensywy właśnie na tym terenie, ponieważ Francja nie była w stanie samodzielnie obronić się przed III Rzeszą. 1 stycznia 1938 został mianowany komandorem Orderu Łaźni. Po Anschlussie Austrii i zajęciu Kraju Sudetów, Gort przeprowadził dokładną analizę British Army i jej przygotowania do następnej wojny. Swój raport przedstawił 2 grudnia 1938. Zauważył w nim, że brytyjska armia nie posiada niezbędnych sił do obrony Francji. 21 grudnia zlecił swojemu sztabowi opracowanie planów obrony Francji, Holandii i Belgii. Uznał, że Wielka Brytania potrzebuje w tym celu kompletnie wyposażonych czterech regularnych dywizji piechoty i dwóch dywizji pancernych[16].
II wojna światowa
edytuj3 września 1939 Wielka Brytania przystąpiła do II wojny światowej. Gort objął dowództwo nad Brytyjskim Korpusem Ekspedycyjnym i 16 września przyjechał do Francji[1]. Po dziwnej wojnie, 10 maja 1940 Niemcy rozpoczęli kampanię francuską. Niemieckie dywizje pancerne śmiałym manewrem przejścia przez góry Ardeny zaskoczyły aliantów. Ominęły w ten sposób fortyfikacje linii Maginota oraz belgijskie bunkry i umocnienia nad Mozą, wychodząc na tyły wojsk alianckich. Doprowadziło to do podjęcia decyzji o ewakuacji Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego z Dunkierki (operacja Dynamo)[17]. Wielu obarczyło Gorta winą za klęskę, mówiąc, że nie podjął właściwych decyzji i nie współpracował z Francuzami przy organizacji kontrataku na szeroką skalę[18][19]. Jednak porażka Gorta była wynikiem polityki oszczędności brytyjskiego rządu, który nie wysłał do Francji wystarczająco dużych sił. 1 czerwca 1940 Gort przekazał dowództwo gen. Haroldowi Alexandrowi i powrócił do Anglii. 25 czerwca razem z Duff Cooperem udał się latającą łodzią do Rabatu w Maroku Francuskim. Podjęli oni próbę ewakuowania francuskich anty-nazistowskich ministrów do Wielkiej Brytanii. Misja ta zakończyła się jednak częściowym powodzeniem.
Po klęsce we Francji Gort otrzymał stanowisko inspektora szkolenia Gwardii Narodowej. Pełniąc te obowiązki wielokrotnie odwiedzał Irlandię, Orkady i Szetlandy. W latach 1941–1942 był gubernatorem Gibraltaru. Wbrew opinii rządu brytyjskiego podjął decyzję o rozbudowie lotniska w Gibraltarze. Później, gdy lotnisko okazało się niezwykle ważne, podziękowano mu za tę decyzję. W latach 1942–1944 był gubernatorem Malty. Za odwagę podczas oblężenia wyspy, mieszkańcy Malty nadali mu Honorowy Miecz. 20 czerwca 1943 otrzymał awans na marszałka polnego (Field Marshal). 29 września wraz z gen Dwightem Eisenhowerem i Haroldem Alexander odebrał w porcie Valletta kapitulację wojsk włoskich podpisaną przez Pietra Badoglio.
1 listopada 1944 objął urząd wysokiego komisarza Palestyny. W 1945 powołał Williama Fitzgeralda na stanowisko szefa sprawiedliwości Palestyny i powierzył mu zadanie zbadania konfliktu izraelsko-arabskiego w Jerozolimie. Raport zalecił podzielenie miasta na odrębne dzielnice żydowskie i arabskie. 5 listopada 1945 Gort ustąpił ze stanowiska ze względu na zły stan zdrowia. Kilkanaście dni później zemdlał podczas spotkania z marszałkami Alanem Brooke i Bernardem Montgomery. Został następnie przewieziony do Londynu, gdzie rozpoznano raka.
Zmarł w 1946 w Londynie.
Awanse
edytuj- porucznik (Lieutenant) – 16.08.1905
- kapitan (Captain) – 29.08.1914
- major (Major) – 14.11.1919
- podpułkownik (Lieutenant-Colonel) – 1921 (tymczasowo)
- pułkownik (Colonel) – 27.04.1926
- generał brygady (Brigadier) – 14.11.1932
- generał major (Major-General) – 25.11.1935
- generał porucznik (Lieutenant-General) – 24.09.1937
- generał (General) – 06.12.1937
- marszałek polny (Field Marshal) – 01.01.1943
Odznaczenia
edytuj
|
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Tony Heathcote: The British Field Marshals 1736-1997. Pen & Sword Books, 1999, s. 279–281. ISBN 0-85052-696-5.
- ↑ Foot Guards. „The London Gazette”. 28884, s. 6880, 1914-08-29. [dostęp 2012-04-15]. (ang.).
- ↑ Foot Guards. „The London Gazette”. 30106, s. 5403, 1915-06-01. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Awarded the Military Cross. „The London Gazette”. 29202, s. 6118, 1915-06-23. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ To Be Companions of the Distinguished Service Order. „The London Gazette”. 30111, s. 5468, 1917-06-04. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Awarded a Bar to the Distinguished Service Order. „The London Gazette”. 30308, s. 9967, 1917-09-26. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Awarded a Second Bar to the Distinguished Service Order. „The London Gazette”. 31119, s. 577, 1919-01-11. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ War Office, 27th November, 1918. „The London Gazette”. 31034, s. 14039, 1918-11-27. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Foot Guards. „The London Gazette”. 31643, s. 13876, 1919-11-14. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Memoranda. „The London Gazette”. 33155, s. 2861, 1926-04-27. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Chancery of the Royal Victorian Order. Buckingham Palace, 4th June, 1928. „The London Gazette”. 33390, s. 3851, 1928-06-04. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Regular Army. „The London Gazette”. 33904, s. 442, 1933-01-20. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Regular Army. „The London Gazette”. 34226, s. 7671, 1935-12-03. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ The undermentioned appts. are made. „The London Gazette”. 34438, s. 5957, 1937-09-24. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Regular Army. „The London Gazette”. 34464, s. 7917, 1937-12-17. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Correlli Barnett: The Collapse of British Power. Pan, 2002, s. 552–555.
- ↑ W.J.R. Gardner: The Evacuation of Dunkirk: Operation Dynamo. Routledge, 2000, s. 56. ISBN 978-0-7146-5120-0. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Major L.F. Ellis: History of the Second World War: The War in France and Flanders 1939-1940. United Kingdom Military, 1954, s. 149. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).
- ↑ Kenneth Moure, Martin S. Alexander: Crisis and Renewal in Twentieth Century France. Berghahn Books, 2001, s. 24. ISBN 978-1-57181-297-1. [dostęp 2012-04-16]. (ang.).