Wikipedia

Kazimierz Pasenkiewicz

polski logik i filozof

Kazimierz Pasenkiewicz (ur. 27 września 1897 w Kijowie, zm. 21 czerwca 1995 w Krakowie) – polski logik i filozof, wojewoda pomorski (1945), wicewojewoda (1945) i wojewoda krakowski (1946–1951), członek Komitetu Centralnego PZPR (1948–1952), doktor habilitowany, docent w Uniwersytecie Jagiellońskim i Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie.

Kazimierz Pasenkiewicz
Data i miejsce urodzenia

27 września 1897
Kijów, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

21 czerwca 1995
Kraków

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki w Krakowie

Zawód, zajęcie

logik, filozof, urzędnik

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż za udział w Wojnie 1918–1921 Warszawski Krzyż Powstańczy Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal Komisji Edukacji Narodowej

Życiorys edytuj

Urodził się 27 września 1897 w Kijowie, w rodzinie Stanisława i Marii z Bohomolców. Wywodził się rodziny patriotycznej. Jego pradziad Dominik walczył w powstaniu listopadowym, a obaj dziadkowie zostali skazani za udział w powstaniu styczniowym i zesłani na Syberię.

Działalność patriotyczna edytuj

W 1914 wyruszył do Puław, by zaciągnąć się do organizowanego tam Polskiego Legionu. Eskapada zakończyła się jego deportacją do Kijowa, gdzie przez kilka miesięcy był więziony.

W latach 1916–1918 walczył jako oficer na rosyjskim Froncie Północnym w szeregach batalionu szturmowego 22 dywizji armii carskiej. Zwolniono go z wojska z uwagi na stan zdrowia (ranny, zatruty gazami bojowymi) oraz odznaczono za czyny bojowe Orderem św. Anny ze wstęgami.

Wiosną 1920 zaciągnął się do 1 pułku piechoty Legionów i jako szeregowiec bił się w wojnie z bolszewikami. Ciężko ranny w boju utracił nogę. Resztę roku spędził w szpitalach w Częstochowie i Warszawie.

Lata okupacji niemieckiej przeżył w Warszawie. Od grudnia 1939 do 1 sierpnia 1944 był założycielem i kierownikiem społemowskiej Spółdzielni Transportowo-Spożywczej Warszawa-Hrubieszów, która m.in. zaopatrywała w karty pracy działaczy konspiracyjnych, a niektórym zapewniała środki do życia. Od 1943 był członkiem Robotniczej Partii Polskich Socjalistów. Podczas powstania warszawskiego walczył w sztabie Armii Ludowej jako oficer polityczny w stopniu porucznika (pseudonim „Kazimierz”). Po wyleczeniu ran odniesionych w powstaniu kontynuował działalność konspiracyjną.

Działalność polityczna edytuj

Na początku 1945 krótko sprawował funkcję wicewojewody krakowskiego[1]. W styczniu 1945 otrzymał od premiera Rządu Tymczasowego RP i przewodniczącego Polskiej Partii Socjalistycznej Edwarda Osóbki-Morawskiego, polecenie zorganizowania placówki PPS w województwie pomorskim (bydgoskim). 7 maja 1945 został przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu PPS w Bydgoszczy i funkcję tę pełnił do 4 grudnia tego roku. Jego zadanie polegało na skupieniu przedwojennych działaczy PPS, przyciągnięciu do partii chętnych i aktywnych jednostek oraz przekonanie ich do współpracy z PPR. Zasiadał również we władzach naczelnych PPS. Był członkiem Rady Naczelnej PPS od 1945 do zjednoczenia PPS z PPR i utworzenia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w 1948.

Od maja do 15 listopada 1945 był wojewodą pomorskim (bydgoskim). Na początku grudnia 1945 został przeniesiony na stanowisko wojewody krakowskiego i urząd ten sprawował do 1949. Następnie do 1951 był przewodniczącym Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie.

Od 15 grudnia 1948 aż do rozwiązania się partii w 1990 działał w PZPR. W latach 1948–1952 był członkiem Komitetu Centralnego PZPR i wiceprzewodniczącym Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej.

Edukacja i działalność naukowa edytuj

Pierwsze nauki pobierał w nielegalnej polskiej szkółce, którą w kijowskim mieszkaniu Pasenkiewiczów prowadziła jego babka, Stanisława Ułaszyn. W latach 1915–1916 ukończył szkoły w Kijowie: Realną Szkołę Średnią i Kijowską Czwartą Studencką Szkołę Podchorążych. Należał do pierwszej drużyny harcerskiej w Kijowie. W 1921 rozpoczął studia z zakresu matematyki i logiki w Uniwersytecie Warszawskim. Uczęszczał na wykłady profesorów: Stanisława Leśniewskiego, Jana Łukasiewicza, Stefana Mazurkiewicza, Wacława Sierpińskiego. W latach 1921–1925 był przewodniczącym Rady Nadzorczej Akademickiej Spółdzielni Wytwórczej oraz gospodarzem pierwszego Domu Akademickiego przy ul. Lwowskiej 12 w Warszawie. Od 1929 do 1937 uczestniczył w konwersatorium prof. Tadeusza Kotarbińskiego, u którego doktoryzował się w 1933 na podstawie pracy O czynnościach poznawczych konstruujących teorie dedukcyjne[2]. W latach następnych przygotował rozprawę habilitacyjną, która spłonęła podczas powstania warszawskiego.

Już jako wojewoda krakowski utrzymywał kontakt ze szkolnictwem wyższym. Był jednym z założycieli, wraz z prof. Kazimierzem Dobrowolskim, Wyższej Szkoły Nauk Społecznych. Wykładał w niej logikę i teorię poznania, a po jej przekształceniu w Wyższą Szkole Dziennikarską – logikę i wstęp do filozofii. Od 1948 prowadził wykłady zlecone z logiki na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, a od 1949 również filozofię i teorię poznania. Od 1951 organizował Katedrę Logiki na UJ, a w 1952 został jej kierownikiem (aż do przejścia na emeryturę w 1968). Wykładał również na innych krakowskich uczelniach. W latach 1954–1956 był prodziekanem Wydziału Filozoficzno-Historycznego UJ[2].

W 1961 napisał monografię Pierwsze systemy semantyki Leona Chwistka, którą przedłożył jako rozprawę habilitacyjną. Do jego osiągnięć naukowych należały m.in. zorganizowanie w Krakowie w 1959 Konferencji Historii Logiki i utrwalenie tego przedsięwzięcia w następnych latach, założenie w 1965 serii Prace z Logiki w ramach „Zeszytów Naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego”[2], która w 1973 przekształciła się w czasopismo „Reports on Mathematical Logic”.

Jego zainteresowania obejmowały logikę i teorię poznania, w szczególności zaś rozumowania, czynności poznawcze, podstawy wiedzy naukowej. Najbardziej znany jest ze swoich badań nad systemami logicznymi Leona Chwistka[2].

W 1968 przeszedł na emeryturę, jednak nie zerwał z dydaktyką i pracą naukową. Prowadził wykłady monograficzne dla studentów filozofii UJ oraz wykładał w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie i na innych uczelniach. Opublikował wiele artykułów w czasopismach naukowych. Napisał trzy podręczniki akademickie i dwa skrypty z logiki ogólnej. Był promotorem kilku rozpraw doktorskich oraz recenzował prace habilitacyjne. Udzielał się również w towarzystwach naukowych i społecznych, m.in. Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.

 
Grób Kazimierza Pasenkiewicza na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Kazimierz Pasenkiewicz był dwukrotnie żonaty. Po raz drugi ożenił się w 1948 z Wandą z Wojnarów. Jego żona była dr. hab. stomatologii w Akademii Medycznej w Krakowie. Miał syna Wacława (ur. 1948), dr. nauk technicznych, i córkę Martę (ur. 1949) dr. hab., biofizyczkę, zamężną z Jerzym Gierulą, informatykiem w UJ.

Zmarł 21 czerwca 1995 w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim[3] (kwatera LXXVIII-18-94)[4].

Dzieła edytuj

  • Pierwsze systemy semantyki Leona Chwistka, Kraków 1961,
  • redaktor i autor wstępu do: Leon Chwistek, Pisma filozoficzne i logiczne, t. 1–2, Warszawa 1961, 1963,
  • Logika ogólna, t. I–II, Warszawa, Kraków 1963, 1965 (podręcznik),
  • Logika ogólna, Warszawa 1968 (podręcznik),
  • Logika ogólna, Kraków 1968 (skrypt WSP, wersja skrócona)
  • Logika ogólna, Kraków 1971 (skrypt WSP),
  • Logika ogólna, Warszawa 1979 (podręcznik, wersja skrócona, wyd. 2 1980, wyd. 3 1986).

Ordery i odznaczenia edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Mateusz Mataniak: Urząd Wojewódzki w Krakowie w początkach powojennej działalności (styczeń–grudzień 1945 r.) Organizacja – kompetencje – personalia. W: Tatjana Aleksandrowna Bykowa, Artur Górak, Grzegorz Smyk (red.): Dzieje biurokracji. T. VI. Lublin/Radzyń Podlaski: ToNiK „Libra”, 2016, s. 641. ISBN 978-83-64857-02-7.
  2. ↑ a b c d Grygierzec 2011 ↓.
  3. ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803–2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 212, ISBN 978-83-233-4527-5.
  4. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Kazimierz Pasenkiewicz. rakowice.eu. [dostęp 2021-05-27].
  5. ↑ M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490 „w II rocznicę P.K.W.N. w wyróżnieniu zasług na polu pracy nad odrodzeniem państwowości polskiej, nad utrwaleniem jej podstaw demokratycznych i w odbudowie kraju”.
  6. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.

Bibliografia edytuj

  • Janusz Kutta (red.), Bydgoski słownik biograficzny, t. IV, Bydgoszcz: Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, Wojewódzki Ośrodek Kultury w Bydgoszczy, 1997, s. 79–81, ISBN 83-85327-42-8.
  • Ewa Grygierzec, Pasenkiewicz Kazimierz, [w:] Andrzej Maryniarczyk (red.), Encyklopedia filozofii polskiej, t. 2, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2011, s. 304, ISBN 978-83-60144-46-6.
  • Jacek K. Kabziński, Kazimierz Pasenkiewicz (1897–1995), [w:] Justyna Miklaszewska, Janusz Mizera (red.), Złota księga Wydziału Filozoficznego, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2000, s. 291–297, ISBN 83-7188-388-9.
  • Kazimierz Pasenkiewicz, „Ruch Filozoficzny”, t. LIII, nr 2–3, 1996, s. 464 (dział: Nekrologia).
  • Kazimierz Pasenkiewicz., [w:] Powstańcze biogramy, Muzeum Powstania Warszawskiego.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazimierz_Pasenkiewicz&oldid=72616004”