Krasankowate (Cercopidae) – rodzina pluskwiaków z podrzędu cykadokształtnych. Obejmuje około 1500 opisanych gatunków. Nimfy żerują, chroniąc się za pomocą pienistej wydzieliny. Owady dorosłe często mają jaskrawy wzór w ubarwieniu.

Krasankowate
Cercopidae
Leach, 1815
Okres istnienia: kreda–dziś
145/0
145/0
Ilustracja
Krasanka natrawka
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

uskrzydlone

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

cykadokształtne

Nadrodzina

Cercopoidea

Rodzina

krasankowate

 
Budowa dorosłego osobnika. A: przyoczka, B: ciemię, C: czułek, D: oko złożone, F: przedplecze, H: tarczka, K: skrzydło przednie (tegmina), I: międzykrywka, J: przykrywka, L: stopa, M: golenie, N: uda.

Pluskwiaki o delikatnie i gęsto owłosionym ciele[1]. Często mają jaskrawy wzór barwny na przednich skrzydłach, przedpleczu, głowie, a czasem odnóżach. Wzór ten może wykazywać zmienność wewnątrzgatunkową. Głowa wyposażona jest w kuliste oczy złożone[2] oraz parę przyoczek, położonych na ciemieniu, ale z dala od jego krawędzi[1]. Panewki czułkowe są płytkie i nie zakrywają nasadowych członów czułków. Długość i szerokość tarczki są mniej więcej równe. Płytka subgenitalna jest u gatunków ze Starego Świata wolna lub częściowo zlana z pygoforem, a u gatunków z Nowego Świata całkowicie z nim zlana[2].

Biologia i występowanie

edytuj
 
Prosapia bicincta
 
Nimfa produkująca pianę
 
Iphirhina sepulchralis
 
Haematoloma dorsata
 
Leptataspis discolor
 
Phymatostetha deschampsi
 
Niezidentyfikowany przedstawiciel rodziny
 
Leptataspis fuscipennis
 
Niezidentyfikowany przedstawiciel rodziny

Przedstawiciele rodziny są fitofagami wysysającymi soki z drewna roślin. Larwy (nimfy) preferują zielne rośliny jednoliścienne (często z rodziny traw), zwłaszcza wiążące azot. Żerujące larwy kryją się w ślinopodobnej pianie, która chroni je przed drapieżnikami, pasożytami i przesuszeniem. Wydzielana ta jest produkowana przez przewód pokarmowy, a w jej skład wchodzą wytwarzane w cewkach Malpighiego białka i mukopolisacharydy. Piana krasankowatych przypomina tą u pienikowatych i ma grubsze pęcherzyki niż ta u Clastopteridae[2].

Rodzina jest taksonem kosmopolitycznym[2]. W Europie Środkowej występuje 5 gatunków z 2 rodzajów[3], przy czym w Polsce stwierdzono tylko 2 gatunki krasanek: natrawkę i przepaskówkę[4].

Systematyka i filogeneza

edytuj

Krasankowate należą do nadrodziny Cercopoidea, w obrębie której najbliżej spokrewnione są z kladem obejmującym pienikowate i Epipygidae[2]. Wyewoluowały w kredzie. Szczerbakow na podstawie zapisu kopalnego oszacował czas rozejścia się ich linii ewolucyjnej na około 100 milionów lat temu[5], natomiast wyniki analiz molekularnych wskazują, że miało to miejsce między 122 a 168 milionami lat[2].

Fennah w 1968 podzielił krasankowate na dwie podrodziny: Cercopinae i Ischnorhininae, ale dane morfologiczne i molekularne wskazują, że tylko ta druga jest taksonem monofiletycznym[2]. W sumie do krasankowatych zalicza się około 1500 opisanych gatunków, zgrupowanych w rodzajach[6]:

Przypisy

edytuj
  1. a b Christopher H. Dietrich: Auchenorrhyncha (Cicadas, Spittlebugs, Leafhoppers, Treehoppers and Plathoppers). W: Encyclopedia of Insects. Vincent H. Resh, Ring T. Cardé (red.). Academic Press, 2009, s. 56–63. ISBN 978-0-08-092090-0.
  2. a b c d e f g Jason R. Cryan, Gavin J. Svenson. Family-level relationships of the spittlebugs and froghoppers (Hemiptera: Cicadomorpha: Cercopoidea). „Systematic Entomology”. 35, s. 393–415, 2010. DOI: 10.1111/j.1365-3113.2009.00520.x. 
  3. Werner E. Holzinger, Ingrid Kammelander, Herbert Nickel: The Auchenorrhyncha of Central Europe / Die Zikaden Mitteleuropas. Vol. 1: Fulgoromorpha, Cicadomorpha excl. Cicadellidae. Leiden, Boston: Brill, 2003, s. 487-489. ISBN 90-04-12895-6.
  4. Cercopidae. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2017-07-11].
  5. D.E. Shcherbakov: Origin and evolution of the Auchenorrhyncha as shown in the fossil record. W: C.W. Schaeffer (red.): Studies on Hemipteran Phylogeny. Lanham: Entomological Society of America, 1996, s. 31–45, seria: Thomas Say Publications in Entomology.
  6. Adeline Soulier-Perkins: Cercopidae. [w:] Cercopoidea Organised On Line [on-line]. [dostęp 2017-07-11].