Lasecznica trzcinowata

gatunek rośliny

Lasecznica trzcinowata, arundo trzcinowate (Arundo donax L.) – gatunek rośliny z rodziny wiechlinowatych (Poaceae).

Lasecznica trzcinowata
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

wiechlinowate

Rodzaj

lasecznica

Gatunek

lasecznica trzcinowata

Nazwa systematyczna
Arundo donax L.
Sp. Pl. 81 1753[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Łany lasecznicy trzcinowatej na Krecie
Liść pochwiasto obejmujący łodygę

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Gatunek pochodzi z części Azji o klimacie umiarkowanym i tropikalnym, ale rozprzestrzenił się szeroko i obecnie występuje także w Afryce Północnej, Australii i Nowej Zelandii, Europie, Ameryce Północnej i Południowej, na Hawajach. W Europie występuje w południowej części kontynentu (Szwajcarii, Albanii, Chorwacji, Grecji, Rumunii, we Włoszech, Francji, w Portugalii, Hiszpanii i na Krymie)[5], poza tym na wyspach Makaronezji[6].

Morfologia edytuj

Łodyga
Jest to puste w środku źdźbło osiągające zazwyczaj 4 m wysokości[6], czasem nawet do 6 m. U podstawy osiąga średnicę zwykle 2 cm, czasem do 7,5 cm. Podziemne kłącze jest twarde, guzowate i włókniste. Masa kłączy tworzy warstwę o grubości do 1 m.
Liście
Typowe dla traw; pochwiasto obejmujące łodygę i wyrastające naprzemiennie w dwóch równoległych rzędach. Mają szerokość 2–3 (6) cm i długość (20) 50–60 (100) cm. Są szarozielone, u nasady mają krótki (do 2 mm) i całobrzegi języczek liściowy[6]. Są bardzo szorstkie i mogą przeciąć skórę dłoni.
Kwiaty
Fioletowe, zebrane w pierzaste, w czasie kwitnienia wzniesione i ścieśnione wiechy o długości 30–60 (70) cm. Po przekwitnięciu wiechy stają się srebrnoszare, zwisające i rozpierzchłe[7][6]. Poszczególne kłoski osiągają 10–12 mm długości i są bocznie spłaszczone. Plewy są lancetowate. Plewki mają wierzchołek trójdzielny, przy czym na środkowym ząbku osadzona jest ość. U ich nasady znajdują się długie białawe włoski, służące owocom (ziarniakom) do rozprzestrzeniania się[6].

Biologia i ekologia edytuj

Zakwita pod koniec lata – od września do grudnia[6]. Większość kwiatów jest bezpłodna, nasiona zawiązują się rzadko. Rozmnaża się głównie wegetatywnie przez kłącza. Kiełkować i rozwinąć się w samodzielną roślinę może już kawałek kłącza o długości poniżej 5 cm, jeśli tylko występuje na nim kolanko. Ukorzeniać się mogą także pędy powalone, np. przez powódź[7].

Hydrofit. Najlepiej rozwija się, gdy warstwa wody jest równa z powierzchnią podłoża, lub jeśli woda znajduje się niewiele poniżej niego. Rośnie w rowach i na ich brzegach, na brzegach strumieni i rzek, najlepiej w warunkach dużej wilgotności i dobrego oświetlenia. Może rosnąć zarówno na ciężkich glinach, jak i na luźnych piaskach, toleruje także duże nawet zasolenie gleby oraz okresowe zatapianie[7].

W wielu miejscach świata jest gatunkiem inwazyjnym. Rośnie tak bujnie (ok. 2–5 razy szybciej od innych roślin), że wypiera rodzime gatunki roślin. Stanowi zagrożenie pożarowe, gdyż wyschnięte pędy palą się intensywnie, a zapalają 3–4 razy łatwiej, niż suche pędy rodzimej roślinności. Grube masy kłączowe tworzą mosty i tamy zatykające rowy melioracyjne i strumyki, zmieniając w ten sposób warunki w ekosystemie[7].

Zastosowanie edytuj

  • Z mocnych i elastycznych pędów wykonuje się stroiki do niektórych dętych instrumentów muzycznych, np. oboju, fagotu. Instrumenty muzyczne wykonywane z tej rośliny znajdowano w grobach egipskich i ruinach miast sumeryjskich[8].
  • Z pędów robi się wiatrochrony, podpory na plantacjach winorośli, maty[8].
  • Młode pędy są używane jako pasza dla zwierząt[8].
  • Za czasów biblijnych z kawałka pędu obciętego pod kolankiem wykonywano trzosy[8].
  • Jest uprawiana jako roślina ozdobna. Jej walorami ozdobnymi są: pokrój, purpurowe łodygi i ogromne pierzaste wiechy o fioletowych kwiatach[7].
  • Obsadza się nią brzegi rzek, w celu ich umocnienia i ograniczenia erozji[7].
  • W medycynie ludowej kłączy używa się do leczenia obrzęków i kłykcin, a gotowane w winie z miodem, korzenie lub kłącza do leczenia raka[7].

Obecność w kulturze edytuj

Według badaczy roślin biblijnych występujące w wielu miejscach Biblii słowo trzcina odnosi się do lasecznicy trzcinowatej, która zarówno w czasach biblijnych, jak i obecnie występuje nad brzegami strumieni, rzek i Morza Martwego, a nawet na Pustyni Judzkiej i pustyni Negew. Gdy Jezus Chrystus mówi do tłumów (Mt 11,7) „Coście wyszli oglądać w pustyni? Trzcinę kołyszącą się na wietrze?", porównuje do trzciny (lasecznicy trzcinowatej) chwiejnego i pozbawionego zasad moralnych Heroda. W owych czasach bowiem trzcina była przyjętym przez Heroda symbolem wybijanym na pieczęciach oraz na monetach. Z trzciny wykonano opisany w Księdze Ezechiela (Ez 40,5) pręt mierniczy o długości 2,67 m, który miał: "aż sześć łokci, liczony po jednym łokciu i po jednej piędzi". Trzcina w Biblii była także symbolem niedoli Izraelitów w Egipcie. Ezechiel pisze (Ez 29,6–7): „Gdy się chwytali ciebie ręką, ty się łamałaś i rozrywałaś im całą rękę ...[8].

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-26] (ang.).
  3. Calamagrostis canescens. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-11-20]. (ang.).
  4. Arundo donax, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Taxon: Arundo donax L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2014-11-20].
  6. a b c d e f Grau, Kremer, Moseler, Rambold, Triebel: Trawy. Warszawa: GeoCenter, 1984, s. 156. ISBN 83-7129-701-7.
  7. a b c d e f g Ecology of Arundo donax. [dostęp 2014-11-20].
  8. a b c d e Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.