Wikipedia

Leksykografia

dział językoznawstwa tworzący słowniki

Leksykografia (gr. leksikón „słownik” + gráphõ „piszę”), także słownikarstwo – dział językoznawstwa zajmujący się teorią i praktyką tworzenia różnego rodzaju słowników. Jest ściśle związany z leksykologią[1]. Zakres badawczy leksykografii obejmuje metodologię gromadzenia i opracowania materiałów słownikowych, typologię słowników oraz teorię słownika jako materiału językoznawczego i wytworu kulturalnego[2]. Niektórzy badacze uznają leksykografię za odrębną samodzielną dyscyplinę[3].

Tradycje słownikarskie rozwinęły się u różnych narodów wraz z rozwojem piśmiennictwa, gdy istniała potrzeba definiowania znaczeń obcojęzycznych słów. Najstarszym sposobem wyjaśnienia sensu nieznanych wyrażeń były tzw. glosy w tekście lub pomiędzy segmentami ksiąg rękopiśmiennych. Później zaczęto tworzyć większe lub mniejsze zbiory słów (np. nazwy roślin leczniczych), tzw. glosariusze[1]. Leksykografia wyodrębniła się jako samodzielna dyscyplina badawcza i teoretyczna w połowie XX wieku[2].

Tradycje leksykograficzne były obecne już u starożytnych Greków i Rzymian, ale do dzisiejszych czasów przetrwało niewiele ich dorobku. Osiągnięcia w leksykografii miały również orientalne ośrodki naukowe: chińskie, indyjskie i arabskie[4], dokonania te nie miały jednak wpływu na rozwój słownikarstwa europejskiego[2]. Nowoczesna leksykografia formująca się w epoce odrodzenia umotywowana była przede wszystkim wynalazkiem druku, koniecznością przekazania elicie europejskiej słownictwa języków klasycznych oraz ambicjami kształtujących się nowożytnych narodów[2]. Słownikarstwo nowożytne zaczęło się od słowników dwu- i wielojęzycznych: już w 1477 został wydany w Wenecji pierwszy dwujęzyczny słownik języków nowożytnych: Vocabolista italiano-tedesco. W XVII w. pojawiły się słowniki jednojęzyczne definicyjne, pierwsze inicjatywy w tym zakresie należały do Włochów, którzy sporządzili opis normatywny języka włoskiego[5]. Wielki rozwój leksykografii nastąpił w XIX i XX w., pojawiły się wówczas słowniki etymologiczne, historyczne i frekwencyjne; upowszechniły się również słowniki rzeczowe (tematyczne)[6].

Termin „leksykografia” jest pochodzenia greckiego. Synonimiczne określenie leksykografii to „słownikarstwo”[7]; por. słow. slovnikárstvo[8], cz. slovníkářství[9][10].

Polscy leksykografowie

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Polscy leksykografowie.

Leksykografowie zagraniczni

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Mistrík 1993 ↓, s. 263.
  2. ↑ a b c d Polański 1999 ↓, s. 331.
  3. ↑ Monika Bielińska, Status i istota leksykografii. Stanowiska i kontrowersje, „Polonica”, 39, 2019, s. 111–148, DOI: 10.17651/POLON.39.6, OCLC 8479093062 [dostęp 2025-02-07].
  4. ↑ Adam Heinz, Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978, s. 74.
  5. ↑ Polański 1999 ↓, s. 332.
  6. ↑ Polański 1999 ↓, s. 332–334.
  7. ↑ Władysław Miodunka, Tadeusz Piotrowski Z zagadnień leksykografii (recenzja), „Poradnik Językowy”, z. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1995, s. 71 [dostęp 2024-01-16].
  8. ↑ Mária Pisárčiková (red.), Synonymický slovník slovenčiny, wyd. 2, Bratislava: Veda, 2000, s. 237, ISBN 978-80-224-0585-0, OCLC 611660785 [dostęp 2020-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-04-08] (słow.).
  9. ↑ Jaroslav Hubáček, Eva Jandová, Jana Svobodová, Čeština pro učitele, Opava: Optys, 1996, s. 58, ISBN 80-85819-41-4, OCLC 36882198 (cz.).
  10. ↑ Zdeňka Hladká, Lexikografie, [w:] Petr Karlík, Marek Nekula, Jana Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 [dostęp 2025-02-07] (cz.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Leksykografia&oldid=75979905”