Likopen
Likopen, E160d – organiczny związek chemiczny z grupy karotenów, węglowodór nienasycony o budowie podobnej do kauczuku naturalnego. Należy do rodziny naturalnych pigmentów występujących u roślin i zwierząt. Ma silne właściwości przeciwutleniające[3].
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C40H56 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
536,87 g/mol | ||||||||||||
| Wygląd |
ciemnoczerwone ciało stałe | ||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||
W odróżnieniu od β-karotenu po wchłonięciu w jelicie nie ulega przekształceniu do retinolu (nie jest substratem dla cynkozależnej dioksygenazy, jak inne karotenoidy).[potrzebny przypis]
Występowanie edytuj
Likopen występuje obficie w rokitniku[4], pomidorach, przepękli indochińskiej, gujawie, melonach[5][niewiarygodne źródło?] oraz innych czerwonych owocach (arbuzy, czerwone grapefruity, owoce dzikiej róży)[6].
Ze względu na wysoką odporność podczas obróbki cieplnej, oraz dobrą rozpuszczalność w tłuszczach, jest łatwo przyswajalnym karotenoidem[7].
Otrzymywanie edytuj
Na skalę przemysłową likopen jest ekstrahowany z pomidorów[6][8] i czerwonych grejpfrutów[8].
Działanie zdrowotne edytuj
 |
Tę sekcję należy dopracować |
Likopen skutecznie oddziałuje na procesy nowotworzenia, jednak mechanizm tego zjawiska nie został do końca poznany. Sądzi się, że powoduje on odbudowanie połączeń międzykomórkowych, podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych karotenoidów. Dowiedziono, że wysokie spożycie pomidorów wywołuje efekt ochronny przeciwko nowotworom przewodu pokarmowego oraz redukuje o 50% ryzyko zgonu na podłożu nowotworowym u ludzi w wieku podeszłym. Produkty zawierające likopen należy szczególnie polecać mężczyznom będącym w grupie ryzyka wystąpienia raka prostaty lub już walczącym z tą chorobą[9]. Likopen w największym stopniu kumuluje się w komórkach prostaty[7]. Jak pokazują badania, spożycie 10 porcji pomidorów w tygodniu może prowadzić do obniżenia ryzyka wystąpienia raka prostaty o aż 35%. Natomiast u kobiet spożycie produktów bogatych w likopen zmniejsza ryzyko wystąpienia raka piersi. Należy zaznaczyć, iż dotychczas żadne badania nie wskazywały na negatywny efekt spożycia nawet dużych ilości pomidorów lub innych produktów bogatych w likopen. Związek ten posiada również zdolność przeciwdziałania agregacji płytek krwi i tworzeniu skrzepów oraz zapobiega rozwojowi miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych. Ponadto wykazano, że spożywanie produktów bogatych w likopen może obniżać ryzyko ostrego zawału mięśnia sercowego, wystąpienia choroby wieńcowej, jak również może zmniejszyć liczbę zgonów z powodu choroby wieńcowej[9].
U szczurów poddanych leczeniu cyklosporyną A likopen zmniejszał toksyczny wpływ cyklosporyny A na jądra i właściwości nasienia (spermy), co tłumaczy się jego działaniem przeciwutleniającym[10].
Zastosowanie edytuj
Likopen znajduje zastosowanie jako barwnik w przemyśle spożywczym. Barwi się nim np.: batoniki odżywcze, zupy, jogurty, napoje gazowane oraz produkty żelujące[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Lycopene, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2022-06-17] (ang.).
- ↑ Lycopene, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 20 kwietnia 2022, numer katalogowy: L9879 [dostęp 2022-06-17]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Lycopene, [w:] DrugBank, University of Alberta, DB11231 [dostęp 2022-06-17] (ang.).
- ↑ Karolina Ulanowska, Bartosz Skalski, Beata Olas, Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides L.) jako źródło związków o aktywności przeciwnowotworowej, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”, 72, 2018, s. 244, DOI: 10.5604/01.3001.0011.7481.
- ↑ Antyoksydanty w ziołach. « Medycyna dawna i współczesna [online] [dostęp 2017-11-24].
- ↑ a b E150d: Likopen, [w:] Food-Info.net [online] [dostęp 2011-03-08].
- ↑ a b Natalia Siepko, Iwona Chwastowska-Siwiecka, Jacek Kondratowicz, Properties of lycopene and utilizing it to produce functional foods, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość”, 6 (103), 2015, s. 20–32, DOI: 10.15193/zntj/2015/103/084 (ang.).
- ↑ a b c Bill Statham, E213: Tabele dodatków i składników chemicznych, Warszawa: Wydawnictwo RM, 2006, ISBN 978-83-7243-529-3.
- ↑ a b Tomasz Czernecki, Od pomidorów lepszy jest sok pomidorowy i Gac, „Journal of NutriLife”, 8, 2012, ISSN 2300-8938.
- ↑ Gaffari Türk, Ahmet Ateşşahin, Mustafa Sönmez, Abdurrauf Yüce, Ali Osman Çeribaşi. Lycopene protects against cyclosporine A-induced testicular toxicity in rats. Theriogenology. Volume 67, Issue 4, 2007, Pages 778-785, ISSN 0093-691X, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17123593/, https://doi.org/10.1016/j.theriogenology.2006.10.013.