Wikipedia

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Kanadzie

lista w projekcie Wikimedia
(Przekierowano z Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO w Kanadzie)

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Kanadzie – lista miejsc w Kanadzie wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Kanadę 23 lipca 1976 roku[2].

Obecnie (stan w 2023 roku) na liście znajdują się 22 obiekty: 10 dziedzictwa kulturowego, 11 o charakterze przyrodniczym i jeden o charakterze mieszanym[2].

Na kanadyjskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Kanada zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajduje się 10 obiektów (stan w roku 2023)[2].

Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO edytuj

 
Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Poniższa tabela przedstawia kanadyjskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

nr ref. – numer referencyjny UNESCO
obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem[2]
położenie – prowincja, miasto; współrzędne geograficzne
typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[3]:
  • kulturowe (K)
  • przyrodnicze (P)
  • kulturowo–przyrodnicze (K,P)
rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu
opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     wpis wspólny ze Stanami Zjednoczonymi

Nr ref. Obiekt Zdjęcie Położenie Typ Rok Opis
4 Narodowy Park Historyczny L'Anse aux Meadows – pozostałości wioski wikingów
L’Anse aux Meadows National Historic Site 		  CaNowa Fundlandia i Labrador
51°35′49″N 55°31′58″W/51,596944 -55,532778 		KCa
(vi) 		1978 Pozostałości wioski Wikingów z XI w. na północnym krańcu Nowej Fundlandii – pierwsze świadectwo bytności Europejczyków w Ameryce Północnej[4]. Pozostałości zabudowań przypominają zabudowania odkryte na Grenlandii i Islandii[4].
24 Park Narodowy Nahanni
Nahanni National Park 		  CaTerytoria Północno-Zachodnie
51°35′49″N 55°31′58″W/51,596944 -55,532778 		PCa
(vii)(viii) 		1978 Park narodowy wzdłuż rzeki South Nahanni, którego krajobraz charakteryzuje się głębokimi kanionami i licznymi wodospadami[5]. Na terenie parku znajduje się również system jaskiń wapiennych[5].
71 Prowincjalny Park Dinozaurów
Dinosaur Provincial Park 		  CaAlberta
50°45′34,7″N 111°28′54,7″W/50,759631 -111,481869 		PCa
(vii)(viii) 		1979 Obszar chroniony, na terenie którego odkryto liczne skamieniałości z ery mezozoicznej, w tym 38 gatunków dinozaurów, których wiek datowany jest na ok. 75 milionów lat[6].
72 Parki Narodowe: Kluane, Wrangla-Świętego Eliasza, Zatoki Lodowcowej (Glacier Bay) oraz Park Tatshenshini-Alsek
Kluane / Wrangell-St. Elias / Glacier Bay / Tatshenshini-Alsek 		PCa
(vii)(viii)(ix)(x) 		1979, 1992, 1994 Wpis razem ze Stanami Zjednoczonymi, obejmuje cztery parki narodowe na granicy Kanady i USA utworzone dla ochrony krajobrazów wysokogórskich i lodowców[7]. Znajduje tu się największe niepolarne pole lodowe na świecie[7].
Park Narodowy Kluane   CaJukon
61°11′51,3″N 140°59′31,1″W/61,197583 -140,991972
Park Narodowy Wrangla-Świętego Eliasza   USAAlaska
61°00′00″N 142°00′00″W/61,000000 -142,000000
Park Narodowy Glacier Bay   USAAlaska
58°42′00″N 137°00′00″W/58,700000 -137,000000
Park Tatshenshini-Alsek   CaKolumbia Brytyjska
59°41′55,9″N 137°09′43,8″W/59,698861 -137,162169
157 SGang Gwaay
SGang Gwaay 		  CaKolumbia Brytyjska
52°23′21″N 131°28′16″W/52,389167 -131,471111 		KCa
(iii) 		1981 Na wyspie SGang Gwaay znajdują się pozostałości osady Indian Haida – Ninstints, z zachowanymi fragmentami domów i totemami[8].
158 „Urwisko Bizonów”
Head-Smashed-In Buffalo Jump 		  CaAlberta
49°42′19,2″N 113°39′12,6″W/49,705333 -113,653500 		KCa
(vi) 		1981 Ślady szlaków i pozostałości obozowisk ludów tubylczych Ameryki Północnej, oraz kurhan z licznymi szkieletami bizonów – świadectwo praktyk myśliwskich na przestrzeni 6 tys. lat[9]. Polowanie na bizony odbywało się poprzez zapędzanie bizonów na skraj urwiska, z którego zwierzęta spadały[9].
256 Park Narodowy Bizona Leśnego
Wood Buffalo National Park 		  CaAlberta
Terytoria Północno-Zachodnie
59°00′00″N 113°00′00″W/59,000000 -113,000000 		PCa
(vii)(ix)(x) 		1983 Park narodowy na równinach środkowo-północnej Kanady, gdzie żyje największa w Ameryce Północnej populacja bizonów na wolności[10].
304 Parki kanadyjskich Gór Skalistych
Canadian Rocky Mountain Parks 		PCa
(vii)(viii) 		1984, 1990 Sąsiadujące ze sobą cztery parki narodowe i trzy parki prowincjalne utworzone dla ochrony krajobrazów górskich z licznymi szczytami, lodowcami, wodospadami, kanionami i jaskiniami wapiennymi[11]. Znajduje się tu również stanowisko paleontologiczne Łupki z Burgess ze środkowokambryjskimi skamieniałościami[11].
Park Narodowy Banff   CaAlberta
51°10′00″N 115°33′00″W/51,166667 -115,550000
Park Narodowy Jasper   CaAlberta
52°55′55,5″N 117°55′48,0″W/52,932089 -117,929989
Park Narodowy Kootenay   CaKolumbia Brytyjska
50°52′59″N 116°02′57″W/50,883056 -116,049167
Park Narodowy Yoho   CaKolumbia Brytyjska
51°20′25,7″N 116°27′30,6″W/51,340481 -116,458511
Park Prowincjalny Mount Robson   CaKolumbia Brytyjska
53°06′37″N 119°09′24″W/53,110278 -119,156667
Park Prowincjalny Mount Assiniboine   CaKolumbia Brytyjska
50°50′00″N 115°35′00″W/50,833333 -115,583333
Park Prowincjalny Hamber   CaKolumbia Brytyjska
52°22′05″N 117°51′59″W/52,368056 -117,866389
300 Zabytkowa dzielnica Quebecu
Historic District of Old Québec 		  CaQuébec
46°48′47″N 71°12′29″W/46,813056 -71,208056 		KCa
(iv)(vi) 		1985 Założone na początku XVII w. przez Samuela de Champlaina (1570–1635) miasto Québec, to jedyne miasto Ameryki Północnej z zachowanymi fortyfikacjami[12]. Fortyfikacje otaczają stare miasto, które dzieli się na miasto górne z zabudowaniami administracyjnymi, kościołami i zamkiem, i miasto dolne z zabudowaniami mieszkalnymi[12]. Jeden z najlepszych przykładów ufortyfikowanego miasta kolonialnego[12].
419 Park Narodowy Gros Morne
Gros Morne National Park 		  CaNowa Fundlandia i Labrador
49°39′09,2″N 57°45′21,3″W/49,652561 -57,755911 		PCa
(vii)(viii) 		1987 Park narodowy na zachodnim wybrzeżu Nowej Fundlandii otaczający ochroną obszar z odsłoniętymi skałami płaszcza Ziemi i skorupy oceanicznej – rzadkie świadectwo dryftu kontynentalnego[13]. Krajobraz ma charakter polodowcowy z licznymi fiordami, u-kształtnymi dolinami, wodospadami i jeziorami[13].
741 Stare miasto Lunenburga
Old Town Lunenburg 		  CaNowa Szkocja
44°22′34″N 64°18′33″W/44,376111 -64,309167 		KCa
(iv)(v) 		1995 Założony w 1753 roku Lunenburg to najlepiej zachowany przykład brytyjskiego osadnictwa kolonialnego w Ameryce Północnej z historyczną zabudową drewnianą[14].
354 Międzynarodowy Park Pokoju Waterton-Glacier
Waterton Glacier International Peace Park 		  CaAlberta
48°59′49,8″N 113°54′15,0″W/48,997167 -113,904167 		PCa
(vii)(ix) 		1995 Wpis razem ze Stanami Zjednoczonymi, obejmujący utworzony w 1932 roku „Międzynarodowy Park Pokoju” powstały z połączenia kanadyjskiego Parku Narodowego Waterton Lakes i amerykańskiego Parku Narodowego Glacier[15].
686 Park Narodowy Miguasha
Miguasha National Park 		  CaQuebec
48°06′38″N 66°22′10″W/48,110556 -66,369444 		PCa
(viii) 		1999 Park narodowy na półwyspie Gaspésie obejmuje ochroną tereny o wyjątkowym znaczeniu paleontologicznym, gdzie występują liczne skamieniałości z okresu dewonu, z największą na świecie koncentracją skamieniałości ryb trzonopłetwych[16].
1221 Kanał Rideau
Rideau Canal 		  CaOntario
45°25′33″N 75°41′50″W/45,425833 -75,697222 		PCa
(i)(iv) 		2007 Doskonale zachowany XIX-wieczny kanał o długości 202 km, łączący Ottawę z Kingston[17]. Wybudowany dla militarnych celów strategicznych w okresie, kiedy Wielka Brytania rywalizowała ze Stanami Zjednoczonymi o kontrolę w regionie[17]. Do dziś żeglowny na całej długości[17].
1285 Klify w Joggins
Joggins Fossil Cliffs 		  CaNowa Szkocja
45°06′36″N 64°18′40″W/45,110000 -64,311111 		PCa
(viii) 		2008 Stanowisko paleontologiczne wzdłuż wybrzeży Nowej Szkocji obejmujące powierzchnię 689 ha, gdzie występują liczne skamieniałości z okresu karbonu[18]. Zachowały się tu najlepiej zachowane skamieniałe ślady zwierząt (20 grup śladów) oraz skamieniałe pozostałości 96 rodzajów i 148 gatunków organizmów[18].
1404 Krajobraz Grand Pré
Joggins Fossil Cliffs 		  CaNowa Szkocja
45°41′30,8″N 64°26′36,9″W/45,691883 -64,443569 		KCa
(v)(vi) 		2012 Krajobraz kulturowy osady rolniczej – Grand-Pré – zbudowanej przez osadników z Akadii, stosujących system grobli i drewnianych śluz przeciwdziałających skutkom przypływów i zakładających poldery[19]. Akadianie zostali deportowani w 1755 roku (fr. Grand Dérangement) a po nich nastali Brytyjczycy[19].
1412 Baza wielorybnicza Basków w Red Bay
Red Bay Basque Whaling Station 		  CaNowa Fundlandia i Labrador
51°43′55″N 56°25′32″W/51,731944 -56,425556 		KCa
(iii)(iv) 		2013 Pozostałości bazy wielorybników założonej w XVI wieku przez baskijskich żeglarzy na wybrzeżu Labradoru[20]. Baza służyła do połowów przybrzeżnych, rozbierania tuszy, wytapiania tłuszczu i jego przechowywania[20]. Do dziś zachowały się pozostałości pieców, warsztatów bednarskich, nabrzeża, obiektów mieszkalnych a także wraki statków i kości wielorybów[20].
1497 Mistaken Point
Mistaken Point 		  CaNowa Fundlandia i Labrador
46°37′55″N 53°11′25″W/46,631944 -53,190278 		PCa
(viii) 		2016 Pas urwistego wybrzeża Mistaken Point na południowo-wschodnim skraju wyspy Nowej Fundlandii, gdzie występują liczne skamieniałości z okresu ediakaru[21]. Znajduje się tu ponad 10 tys. skamieniałości[21].
1415 Pimachiowin Aki
Pimachiowin Aki 		  CaManitoba
Ontario
51°49′00″N 95°24′00″W/51,816667 -95,400000 		K,PCa
(iii)(vi)(ix) 		2018 Leśny krajobraz kulturowy pięciu pierwszych narodów (ang. First Nations) Odżibwejów – Pikangikum, Poplar River, Pauingassi, Little Grand Rapids i Bloodvein – obejmujący obszary tajgi[22].
1597 Park Prowincjalny Writing-on-Stone
Writing-on-Stone / Áísínai’pi 		  CaAlberta
49°04′55″N 111°37′01″W/49,081944 -111,616944 		KCa
(iii) 		2019 Święte miejsce na terytorium Czarnych Stóp z 138 rysunkami naskalnymi w dolinie rzeki Milk River[23]. Petroglify i piktogramy na ścianach doliny przedstawiają motywy antropomorficzne i zoomorficzne[23].
1686 Anticosti
Anticosti 		  CaQuebec
49°30′00″N 63°00′00″W/49,500000 -63,000000 		PCa
(viii) 		2023 Wyspa w Zatoce Świętego Wawrzyńca, gdzie występuje warstwa skał wapiennych o grubości prawie 1 km, tworząc unikalny zapis geologiczny z pogranicza ordowiku i syluru[24].
1564 Tr’ondëk-Klondike
Tr’ondëk-Klondike 		  CaJukon
64°00′00″N 139°00′00″W/64,000000 -139,000000 		KCa
(iv)(vi) 		2004 Krajobraz kulturowy pomiędzy rzekami Jukon a Klondike ze świadectwami gorączki złota nad Klondike[25].

Obiekty na kanadyjskiej Liście Informacyjnej UNESCO edytuj

 
Obiekty wpisane na kanadyjską Listę Informacyjną UNESCO

Poniższa tabela przedstawia obiekty na kanadyjskiej liście informacyjnej UNESCO:

nr ref. – numer referencyjny UNESCO
obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na kanadyjskiej liście informacyjnej[2]
położenie – miasto, prowincja; współrzędne geograficzne
typ – klasyfikacja według zgłoszenia[3]:
  • kulturowe (K)
  • przyrodnicze (P)
  • kulturowo–przyrodnicze (K,P)
rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną
opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Nr ref. Obiekt Zdjęcie Położenie Typ Rok Opis
1938 Park Narodowy Gwaii Haanas
Archaeological site of Marib 		  CaKolumbia Brytyjska
52°23′21″N 131°28′16″W/52,389167 -131,471111 		K,PCa
(iii)(v)(vi)(vii)(ix)(x) 		2004 Park narodowy zajmujący ok. 15% powierzchni Wysp Królowej Charlotty – 138 wysp o obszarze 1495 km² oraz obszar wodny 3400 km²[26]. Na terenie paru znajduje się SGang Gwaay wpisany w 1981 roku na listę UNESCO[26]. Na terenie parku znajdują się dwie inne osady indiańskie – Tanu i Skedans oraz ponad 600 obiektów archeologicznych[26].
1939 Ivvavik/Vuntut/Park Prowincjalny Qikiqtaruk
Ivvavik / Vuntut / Herschel Island (Qikiqtaruk) 		K,PCa
(iv)(v)(vii)(viii)(x) 		2004 Dwa parki narodowe: Ivvavik i Vuntut i jeden park prowincjalny Qikiqtaruk (Herschel Island) – część historycznej Beringii[27]. Na ich terenie żyje około 10% światowej populacji karibu[27].
Park Narodowy Ivvavik   CaJukon
69°31′11″N 139°31′30″W/69,519722 -139,525000
Park Narodowy Vuntut   CaJukon
68°22′44,2″N 139°41′43,0″W/68,378950 -139,695281
Park Prowincjalny Qikiqtaruk   CaJukon
69°35′09″N 139°04′35″W/69,585833 -139,076389
1943 Park Narodowy Quttinirpaaq
Quttinirpaaq 		  CaNunavut
82°04′06,6″N 69°37′13,3″W/82,068511 -69,620361 		K,PCa
(iii)(vii)(viii)(x) 		2004 Park narodowy obejmujący najbardziej na północ wysunięte ziemi Kanady, oddalone od bieguna północnego o 720 km – północny kraniec Wyspy Ellesmere’a[28]. Większość parku to pustynia lodowa[28]. Występują tu grube na 80 m lodowce szelfowe z wody słodkiej spływające na kilka kilometrów w głąb Oceanu Arktycznego[28].
6338 Obszar chroniony raf szklanych gąbek w Hecate Strait i Queen Charlotte Sound
Hecate Strait and Queen Charlotte Sound Glass Sponge Reefs Marine Protected Area 		CaQuebec
 PCa
(viii)(ix)(x) 		2018 Cztery wielkie rafy zbudowane z gąbek szklanych zostały odkryte w Hecate Strait i Queen Charlotte Sound w 1987 roku[29]. Jest to największe skupisko żywych raf gąbek szklanych na świecie[29].
6339 Qajartalik
Qajartalik 		CaNunavut
61°19′53,7″N 71°29′58,7″W/61,331574 -71,499644 		KCa
(iii) 		2018 150 petroglifów wyrytych w skałach steatytowych z okresu kultury Dorsetu[30]. Większość przedstawia ludzkie twarze[30].
6340 Park Narodowy Sirmilik i przyszły narodowy morski obszar chroniony Tallurutiup Imanga
Sirmilik National Park and Tallurutiup Imanga (proposed) National Marine Conservation Area 		  CaNunavut
73°51′07,7″N 83°04′50,1″W/73,852136 -83,080591 		K, PCa
(v)(ix) 		2018 Park Narodowy Sirmilik i przyszły narodowy morski obszar chroniony Tallurutiup Imanga to doskonały przykład wybrzeża arktycznego z licznymi lodowcami i fiordami[31]. Obszar zamieszkany jest od 3 tys. lat[31].
6341 Stein Valley
Stein Valley 		  CaKolumbia Brytyjska
50°15′26″N 122°00′12″W/50,257222 -122,003333 		KCa
(iii)(vi) 		2018 Krajobraz kulturowy Indian Nlaka'pamux, tradycyjne tereny polowań i połowu ryb, z licznymi świętymi miejscami, petroglifami a także rysunkami nadrzewnymi[32].
6342 Wanuskewin
Wanuskewin 		  CaSaskatchewan
52°13′25″N 106°35′42″W/52,223611 -106,595000 		KCa
(iii) 		2018 Park historyczny z 19 stanowiskami archeologicznymi ze świadectwami obecności człowieka na prerii na przestrzeni ostatnich 6 tys. lat[33].
6343 Płaty lodowe Jukonu
Yukon Ice Patches 		CaJukon
60°16′49,6″N 135°41′36,6″W/60,280444 -135,693500 		KCa
(iii)(v) 		2018 Odkryte w 1997 roku płaty lodowe na ziemi Carcross i Tagish w południowym Jukonie, skrywające broń myśliwską i narzędzia, a także drewno, pióra, ścięgna i ochrę używane podczas polowań[34]. Dotychczas z lodu wydobyto ponad 100 artefaktów, z których najstarsze liczą 7500 lat[34].

Przypisy edytuj

  1. ↑ UNESCO: Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e UNESCO: Canada. [dostęp 2018-07-13]. (ang.).
  3. ↑ a b UNESCO: The Criteria for Selection. [dostęp 2018-07-13]. (ang.).
  4. ↑ a b UNESCO: L’Anse aux Meadows National Historic Site. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  5. ↑ a b UNESCO: Nahanni National Park. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  6. ↑ UNESCO: Dinosaur Provincial Park. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  7. ↑ a b UNESCO: Kluane / Wrangell-St. Elias / Glacier Bay / Tatshenshini-Alsek. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  8. ↑ UNESCO: SGang Gwaay. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  9. ↑ a b UNESCO: Head-Smashed-In Buffalo Jump. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  10. ↑ UNESCO: Wood Buffalo National Park. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  11. ↑ a b UNESCO: Canadian Rocky Mountain Parks. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  12. ↑ a b c UNESCO: Historic District of Old Québec. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  13. ↑ a b UNESCO: Gros Morne National Park. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  14. ↑ UNESCO: Old Town Lunenburg. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  15. ↑ UNESCO: Waterton Glacier International Peace Park. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  16. ↑ UNESCO: Miguasha National Park. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  17. ↑ a b c UNESCO: Rideau Canal. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  18. ↑ a b UNESCO: Joggins Fossil Cliffs. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  19. ↑ a b UNESCO: Landscape of Grand Pré. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  20. ↑ a b c UNESCO: Red Bay Basque Whaling Station. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  21. ↑ a b UNESCO: Mistaken Point. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  22. ↑ UNESCO: Pimachiowin Aki. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  23. ↑ a b UNESCO: Writing-on-Stone / Áísínai’pi. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).
  24. ↑ UNESCO: Anticosti. [dostęp 2023-09-19]. (ang.).
  25. ↑ UNESCO: Tr’ondëk-Klondike. [dostęp 2023-09-18]. (ang.).
  26. ↑ a b c UNESCO: Gwaii Haanas. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  27. ↑ a b UNESCO: Ivvavik / Vuntut / Herschel Island (Qikiqtaruk). [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  28. ↑ a b c UNESCO: Quttinirpaaq. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  29. ↑ a b UNESCO: Hecate Strait and Queen Charlotte Sound Glass Sponge Reefs Marine Protected Area. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  30. ↑ a b UNESCO: Qajartalik. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  31. ↑ a b UNESCO: Sirmilik National Park and Tallurutiup Imanga (proposed) National Marine Conservation Area. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  32. ↑ UNESCO: Stein Valley. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  33. ↑ UNESCO: Wanuskewin. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
  34. ↑ a b UNESCO: Yukon Ice Patches. [dostęp 2017-03-13]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_światowego_dziedzictwa_UNESCO_w_Kanadzie&oldid=71300627”